10 noyabr üçtərəfli bəyanatı qüvvədən salınacaq(?) - rus-türk Monitorinq Mərkəzi isə...
Əli Mustafa: “Hesab edirəm, bu məsələ də yaxın dövrdə öz həllini tapacaq”
Məlum olduğu kimi, Rusiya sülhməramlıları Qarabağda öz missiyasını vaxtından əvvəl başa vurdu. Azərbaycanı ilk olaraq, Kəlbəcər rayonunun ərazisində yerləşən Xudavəng kilsə-monastırının ətrafındakı sülhməramlı hərbçilər tərk edib.
Kontingentin Dağıstan yolu ilə Rusiyaya qayıdacağı bildirilir. Bu prosesin nə vaxt yekunlaşacağı barədə dəqiq məlumat verilmir. Ancaq Rusiya hərbçilərinin böyük əksəriyyətinin hələ 2023-cü ilin oktyabr ayında dəmir yolu ilə Azərbaycanı tərk etdiyni nəzərə alsaq, yerdə çox az sayda şəxsi heyət və zirehli texnika qalmışdı. Bütün hallarda, onların Azərbaycanı tərk etməsi önəmli hadisədir.
Bütün bu deyilənlərlə yanaşı, üçtərəfli Rusiya, Azərbaycan, Ermınistan razılaşmalarını qüvvədən düşmüş saymaq olarmı? Qarabağda birgə Rusiya-Türkiyə monitorinq missiyasının ömrü bitirmiş sayıla bilərmi?
“Qarabağda etnik ermənilər, sülhməramlılar mövcud deyilsə, o zaman birgə Monitorinq Mərkəzinə nə ehtiyac var?”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən Demokratik Dəyişim Partiyası Təşkilat Komitəsinin sədri Əli Mustafa “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında buna bir neçə prizmadan yanaşdı: “Əvvəla, Rusiya sülhməramlılarının vaxtından əvvəl Azərbaycandan çıxarılması müsbət hadisədir. Düzdür, üçtərəfli razılaşmada 2025-ci ilin noyabrına qədər müddət var idi, amma Qarabağdakı etnik ermənilər ötən il bölgəni könüllü tərk etdiklərinə görə, sülhməramlıların orada qalmasına lüzum yox idi. Əslində de-fakto bu, bir qədər yubanmış addımdır. Onsuz da ötən ilin sentyabrından sonra sülhməramlılar oradan çıxa bilərdilər. Çünki buna praktiki olaraq ehtiyac yox idi, amma müddət 2025-ci ilin noyabrında başa çatdığı üçün Rusiya tələsmirdi. Lakin Azərbaycanın Rusiya ilə diplomatik təmasları prosesin sürətlənməsinə səbəb oldu. Digər tərəfdən, Ukraynada gedən müharibə ilə əlaqədar Rusiyanın bu qüvvələrə ehtiyacı böyük idi. Baxmayaraq ki, Rusiyanın Ukraynada gücləndiyi mövzusunda məlumatlar gəlir, amma reallıq fərqlidir. Rusiyanın əlavə hərbi qüvvələrə ehtiyacı var. Baxmayaraq ki, onların əhəmiyyətli hissəsi 2023-cü ilin sentyabrından sonra Qarabağı tərk edib. Yerdə qalanlar simvolik məna kəsb edirdi, amma bu, ictimai rəydə mənfi qarşılanırdı. İnsanlarda narahatlıq, psixoloji problem yaradırdı. Ola bilsin, Rusiya bunu anladı və Azərbaycan cəmiyyətinin əsəblərinə sanki su səpmək üçün həmin qüvvələri oradan çıxartdı. Hər halda biz onu deyə bilərik ki, bu, Azərbaycan diplomatiyasının uğurudur. Görünür, aparılan danışıqlar müsbət nəticələr verib. Bu da həmin danışıqların müsbət təzahürü kimi qiymətləndirilməlidir. Ağdamda Rusiya-Türkiyə Monitorinq Mərkəzinin fəaliyyətinə gəldikdə isə, hesab edirəm, bu məsələ də yaxın dövrdə öz həllini tapacaq. Çünki Qarabağda etnik ermənilər, sülhməramlılar mövcud deyilsə, o zaman birgə Monitorinq Mərkəzinə nə ehtiyac var? Azərbaycan bu yöndə işləri təmkinlə apardığı üçün güman edirəm ki, yaxın dövrlərdə mərkəzin fəaliyyətinə xitam veriləcək”.
Vidadi ORDAHALLI
