İran Qərbin İrəvandakı hərbi planlarına bu "2 qapıya" görə susurmuş...
Asif İbrahimov: “İran reallaşması real olan Zəngəzur dəhlizinə mane olur, ancaq utopik bir layihənin dalınca düşdüyü üçün Ermənistanda özünə yaranan real təhdidlərə belə göz yumur”
İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Sobhani mətbuat konfransında bildirib ki, Ermənistan İran üçün şimal marşrutlarına və Qara dənizə açılan qapıdır. Onun sözlərinə görə, İran da öz növbəsində Ermənistan üçün Fars və Oman körfəzləri ölkələrinə açılan pəncərədir:
“Yaxın vaxtlarda biz yükdaşımalarda yaxşı razılaşmalar əldə edəcəyik. Hazırda tranzit tariflərinin və yol rüsumlarının azaldılması barədə müzakirələr aparırıq”.
Xatırladaq ki, İran Fars körfəzi-Qara dəniz beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi layihəsinin sürətlə həyata keçirilməsi üçün 2016-cı ildən fəal işləyir.
Beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi layihəsində rəsmi olaraq Ermənistan, Bolqarıstan, Gürcüstan və Yunanıstan iştirak edir. Dəhliz İrəvan və Tiflis vasitəsilə Tehranı Avropa ilə birləşdirməli və iştirakçı ölkələrin tranzit imkanlarını artırmalıdır. Ancaq uzun illərdir müzakirə olunan bu layihə hələ də ərsəyə gəlməyib.
İran bir daha sübut edir ki, bu mifik layihənin arxasınca getməyin nəticəsidir ki, Ermənistanın Qərb ölkələrinin hərbiləşmiş poliqonuna çevrilməsinə göz yumur. Əslində isə reallaşması qeyri-mümkün layihələrin arxasınca getmək İranın özünün təhlükəsizliyi üçün təhdid yaradır.
Beynəlxalq qiymətləndirmə üzrə ekspert Asif İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, İranın təklif etdiyi layihənin məqsədi Cənubi Qafqaz və Qara Dəniz vasitəsilə Avropaya çıxış əldə etmək və ixracda Türkiyədən asılılığı azaltmaqdır:
“Əgər layihə Azərbaycan vasitəsilə həyata keçirilərsə, bu, kommersiya baxımından daha səmərəli olar. Belə ki, zəruri infrastruktur artıq Azərbaycanda mövcuddur. Lakin bu layihə ilə əlaqədar İran Azərbaycanla bağlı açıq mövqeyini ifadə etməyib. Azərbaycan da bu layihədə iştirak etməkdə maraqlı deyil. Bu onunla bağlıdır ki, Azərbaycan həm tərəfdaşı olan Türkiyəyə qarşı yönəlmiş layihədə iştirak etmək istəmir, həm də daha çox geosiyasi və iqtisadi üstünlüklərə malik olan digər layihələrdə iştiraka üstünlük verir”.
Ekspertin sözlərinə görə, Ermənistanda layihə üçün zəruri infrastruktur yoxdur: “Əgər Ermənistan layihədə dəmiryolu vasitəsilə iştirak etmək istəyirsə, bunun üçün dəyəri 3,5 milyard dollardan çox olan Cənubi İran-Ermənistan seqmenti tikilməlidir. Bu isə Ermənistanın maliyyə imkanları xaricindədir. İranın özü də maliyyə problemlərinə görə Ermənistana kömək edə bilmir. Xarici maliyyələşmə əldə etmək isə çətindir, heç kim səmərəsiz layihəyə investisiya yatırmaq istəmir. Digər tərəfdən isə, Ermənistanın dəmiryolu Rusiyanın idarəçiliyi altındadır və bu layihə Rusiyanın regiondakı maraqlarına xidmət etmir. Ermənistanın avtomobil yollarında da vəziyyəti yaxşı deyil və modernizasiyaya ehtiyac var. Maraqlıdır ki, İran reallaşması real olan Zəngəzur dəhlizinə mane olur, ancaq utopik bir layihənin dalınca düşdüyü üçün Ermənistanda özünə yaranan real təhdidlərə belə göz yumur”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
