Rus-Ukrayna savaşına görə neft 100 dolları keçəcək...

Artıq 5 aydır ki, Ukrayna pilotsuz uçan aparatlarla (PUA) Rusiyanın neft emalı zavodlarını bombalayaraq iqtisadiyyatına hiss olunacaq dərəcədə ziyan vurur. Bu fonda “The Washington Post” qəzeti yazır ki, ABŞ-ın vitse-prezidenti Kamala Harris Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə telefon söhbətində neft emalı zavodlarına PUA hücumuna son qoymağa çağırıb:

“Rusiyanın neft emalı zavodlarına vurulan zərbələr yaxın günlərdə dünya bazarında neftin qiymətinin yüksəlməsinə səbəb olacaq ki, bu da seçkilər ilində Prezident Cozef Baydenin maraqlarına uyğun deyil”. İddiaya görə, Harris bu tələbi bu ilin fevralında Münhen Təhlükəsizlik Konfransında təkbətək görüş zamanı Zelenskiyə çatdırıb. Amma Zelenski Kamala Harrisin Rusiya neft emalı zavodlarına hücumları dayandırmaq tələbini rədd edib.

Bunlar fonunda Rusiya benzin qıtlığı yaranacağı halları önləmək məqsədilə Qazaxıstandan 100 min ton benzin ehtiyatı hazırlamağı rica edib. Bunu sözügedən sahədəki üç məlumatlı mənbəyə istinadla “Reuters” agentliyi yazıb. Mənbələrdən biri razılaşmanın artıq əldə olunduğunu bildirib. Agentlik bunu da yazır ki, dron hücumları nəticəsində Rusiyada neftin ilkin emalının istehsal gücünün 14 faizi sıradan çıxarılıb. “Kommersant” qəzetinin məlumatına görə Ryazan, Kuybışev, Sızran və Nijeqorod neft emalı zavodlarında istehsalat qurğuları tamamilə dayandırılıb. Nəticədə martın son həftəsində Rusiyada benzinin orta gündəlik buraxılışı 110,7 ton olub. Bu isə fevral ayının müvafiq göstəricisindən 12 faiz azdır.  Rusiya Energetika Nazirliyi aprel-may və ola bilsin iyunun əvvəllərinədək neft emalı zavodlarının təmirini başa vurmağı planlaşdırır. Energetika naziri Nikolay Şulginov deyib ki, bütün zədələnmiş qurğular istismara qaytarılacaq. Rusiya Yanacaq Enerji Kompleksinin vitse-prezidenti Aleksandr Novak deyb ki, bazar risqlərinin baş verməməsi üçün neft şirkətlərinə zədələnməmiş zavodların təchizatını və beləliklə də benzin istehsalını artırmaq tapşırılıb. Rusiya hökuməti öz növbəsində martın 1-dən benzinin ixracını qadağan edib. Məhdudiyyətlər daha yarım il qüvvədə olacaq, amma Avrasiya İqtisadi İttifaqı öfkələri ilə əvvəlcədən razılaşdırılmış təchizata şamil edilməyəcək. Daxili bazarda benzin qıtlığından çəkinən Rusiya Belarusdan benzin alışını artırıb.Əgər fevral ayında Rusiya Belarusdan 590 ton benzin almışdısa, mart ayında bu rəqəm 3 min tona yüksəlib. “Bloomberg” agentliyi yazır ki, Rusiya dəniz dizel yanacağının ixracını 5 aylıq minimum həcmində azaltmağı planlaşdırır. Mart ayında “Rosneft” şirkətinin Ryazan, Lukoil şirkətinin isə Kstovdakı neft emalı zavodlarına dron hücumları olub. Bu iki müəssisə Rusiya və Moskvanı benzinlə təchiz edən neftayırma zavodlarının ilk onluğuna daxildir. İlin əvvəlindən bəri Rusiyanın 10 regionundakı 15 neft emalı zavoduna dron hücumları olub. Bunların illik emal gücü 192 milyon tondur. Kiyev bu hücumlar üçün məsuliyyəti bir qayda olaraq üzərinə götürmür. Bu arada “Financial Times” qəzeti üç mənbəyə istinadla xəbər verir ki, Vaşinqton Kiyevi Rusiyanın enerji infrastrukturuna zərbələr endirməməyə çağırıb. Mənbələrin dediyinə görə ABŞ bunun nəticəsində dünya bazarında neft qiymətlərinin artacağından ehtiyat edir. Bu da ABŞ-da seçkilərə təsir edən faktorlardan hesab olunur.

Xatırladaq ki, ari ilin noyabrında ABŞ-da prezident seçkiləri keçiriləcək və hazırkı  dövlət başçısı Bayden ikinci müddətə prezident seçilmək istəyir. Seçkilər ərəfəsində dünya bazarında o cümlədən ABŞ-da yanacağın qiymətinin artması Baydenə böyük problem yaradır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, Rusiyanın Samara, Sızran, Ryazan, Kuybışev, Volqoqrad şəhərlərindəki və Tatarıstandakı neft emalı zavodlarına endirilən zərbələr nəticəsində emal 14 faiz azalıb ki, bu da Rusiyanın özündə benzinin qiymətinin artmasına səbəb olub. Rusiyanın 7 böyük neft emalı zavoduna əsaslı zərər vurulub və neft emalı 123 min 800 tondan 90 min 500 tona düşüb. Rusiya Statistika İdarəsinin məlumatına görə, Ukrayna PUA-larının zərbələri 10,1 faiz benzin, 4 faiz dizel yanacağının azalmasına səbəb olub. Lakin Beynəlxalq Enerji Agentliyi Rusiyanın benzin və dizel yanacağı istehsalının göstərilən rəqəmlərdən 2 dəfə artıq azaldığını bildirib və qeyd edib ki, bu, dünya bazarında neft məhsullarının qiymətinə təsir göstərəcək. Agentliyin hesablamasına görə, Rusiyanın dünya bazarına ixrac etdiyi neftin həcmi 20 faiz azalıb. ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenin də xəbərdarlığına baxmayaraq, Ukrayna imkanı daxılındə PUA-larla Rusiyanın neft emalı zavodlarına zərbələr endirməyə davam edəcək.  Bu durumda dünya bazarında “Brent” markalı neftin qiyməti təxminən 90 dollar, WTI və “Urals” markalı neftin qiyməti 85 dollar ətrafındadır. Az olmasına baxmayaraq, dünya bazarında neftin qiymətində artım müşahidə edilir. Amma prosesin daha sürətli xarakter alması da istisna deyil. “Vitol” xammal ticarəti üzrə müstəqil qrupunun baş direktoru Rassel Hardi qeyd edir ki, baş verənlər, eləcə də OPEC+ ölkələrinin hasilat intizamını qoruyub saxlaması fonunda neft qiymətləri bir barrel üçün 100  dollara çata bilər. Xatırladaq ki, qlobal iqtisadi artım tempi ilə bağlı narahatlıqlar tələb proqnozlarına təsir etdiyindən, OPEC+ həmçinin neft qiymətlərini dəstəkləmək üçün 2022-ci ilin sonundan könüllü hasilatın azaldılması çərçivəsində gündəlik təxminən 5 milyon barrel nefti bazardan çıxarıb.

Ramil QULİYEV