Azad rayonlarda investisiya mühiti ən müasir tələblərə uyğun qurulub...
İşğaldan azad olunan şəhərlərdə, rayonlarda, qəsəbə və rayonlarda bütün infrastrukturlar yenidən qurulur, bütün sahələrdə hər şey sıfırdan başlayır. İşğalçı Ermənistanın viran qoyduğu, taladığı, məhv etdiyi hər bir sahə yenidən canlandırılır. Azad rayonların bərpası prosesi çox sürətlə gedir, ayrı-ayrı rayon və kəndlərin timsalında çox uğurlu işlər görülüb.
Azad ərazilərdə sahibkarlığın inkişafına xüsusi əhəmiyyət verildiyi də məlumdur. Azad ərazilərinin sosial-iqtisadi inkişafında sahibkarlıq fəaliyyətinin ayrıca yeri var. Burada şəffaf investisiya mühitinin yaradılması, onun müasir tələblərə cavab verən şəildə qurulması yerli və xarici investorların bölgəyə marağını ciddi şəkildə artırır.
Azad ərazilərdə əlverişli investisiya mühiti...
Bu ilin yanvar ayında Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyasının (ASK) prezidenti Məmməd Musayevin Bakıda keçirilən “Dövlət-Sahibkar Tərəfdaşlığı:Dayanıqlı İqtisadiyyatın Əsası” mövzusunda tədbirdə açıqladığı məlumata görə, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində müxtəlif sahələri əhatə edən layihələrin icrası məqsədilə 2021-ci ildən yanvar ayına qədər dövlət büdcəsindən 12 milyard manata yaxın vəsait ayrılıb.
Qurum rəhbəri qeyd edirdi ki, bölgədəki bərpa və quruculuq işlərinə özəl investisiyaların cəlb olunması əsas məqsədlərdəndir. Məlumata görə, investisiya cəlb edilməsilə sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsi, məhsuldar ərzaq istehsalına əsaslanan dayanıqlı təcrübələrin tətbiqi, turizmin təşviqi və digər tədbirlər gerçəkləşdirilir. Bölgədə yeni istehsal müəssisələrinin qurulması, məşğulluğun təmin olunması məqsədilə buraya yerli və xarici investorların cəlbi istiqamətində dəstək tədbirləri xüsusi qeyd edilməlidir. Bölgədə fəaliyyət göstərən müəssisələr üçün əlverişli investisiya mühiti yaradılıb. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə istehsal fəaliyyəti ilə məşğul olan rezidentlər üçün idxal olunan texnika, texnoloji avadanlıq və qurğular, habelə xammal və materiallar vergilərdən və gömrük rüsumlarından azad edilib. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektləri 10 il müddətinə mənfəət, torpaq, əmlak və sadələşdirilmiş vergidən də azad olunub. Bildirilirdi ki, sahibkarların maliyyəyə çıxış imkanlarının artırılması məqsədilə kreditlərə dövlət zəmanətinin verilməsi və faizlərin subsidiyalaşdırılması ilə bağlı elektron platforma hazırlanır.
Hələ 2023-cü ilin fevralında bildirilirdi ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda infrastrukturun böyük hissəsi artıq yaradılıb.
Həmin ərazilərdə investisiya mühitinin qurulması üçün növbəti mərhələ sayılan fiziki infrastrukturun böyük hissəsi artıq qurulub. İşğaldan azad olunmuş ərazilər elektrik enerjisi ilə tam təmin olunub. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları ölkənin vahid enerji şəbəkəsinə qoşulub. Nəqliyyat infrastukturu tam sürətlə bərpa olunmaqla, ölkənin digər şəhər və rayonlarının yol infrastukturu ilə birləşdirilir. Region üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən Tərtər‒Çaylı‒Suqovuşan-Talış, Əhmədbəyli‒Füzuli‒Şuşa avtomobil yolunun (Zəfər yolu) və Laçın şəhərinə daxil olmadan yeni alternativ avtomobil yolunun tikintisi artıq başa çatdırılıb. Digər avtomobil yollarının tikinti və bərpasının 2026-cı ilin sonunadək başa çatdırılması nəzərdə tutulub. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının su ilə təmin olunması məqsədilə dövlət proqramında su anbarlarının, suvarma və paylayıcı kanalların, nasos stansiyalarının, subartezian quyularının, hidroqovşaqların və digər su təsərrüfatı obyektlərinin mərhələli şəkildə təmiri, bərpası və yenilərinin tikintisinin 2026-cı ilin sonunadək yekunlaşdırılması planlaşdırılıb. Postkonflikt ərazilərində artıq iki beynəlxalq hava limanı fəaliyyət göstərir. Üçüncü aeroportun - Laçın hava limanının tikintisinin isə iki il ərzində başa çatdırılacağı gözlənilir. Bu mətbuatda gedən məlumatlardandır.
Dövlətin stimullaşdırıcı addımları...
İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya şöbəsinin müdiri Günay Quliyeva qeyd edib ki, sahibkarlar üçün iqtisadi baxımdan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarına investisiya qoymaq çox səmərəlidir. “Təkcə ona görə yox ki, orada qurulan infrastruktur müasir dövrün tələblərinə cavab verməklə ən müasir texnologiyalar vasitəsilə həyata keçirilir, həm də həmin ərazilərdə dövlət sahibkarlıq mühitinin canlanması üçün kifayət qədər güclü iqtisadi stimullardan istifadə edir. Belə ki, “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2022-ci il 9 dekabr tarixli Qanununa əsasən, Vergi Məcəlləsinə yeni “XIX fəsil. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə tətbiq edilən vergitutmanın xüsusiyyətləri” əlavə olunub. Əlavə olunmuş müddəalar həmin ərazilərdə sahibkarlıq fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmuş güzəştləri əhatə edir. Bu güzəştlərə əsasən, işğaldan azad edilmiş ərazinin rezidentləri 2023-cü il yanvarın 1-dən etibarən 10 il müddətində mənfəət (gəlir), əmlak, torpaq və sadələşdirilmiş vergidən azaddırlar. Bu isə biznes subyektinin əsas vergi yükünün əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması deməkdir. Digər əsas müddəa həmin ərazilərin rezidenti olan hüquqi şəxslərin səhmdarlarını (payçılarını) dividend gəlirlərinə görə 2023-cü il yanvarın 1-dən etibarən 10 il müddətində vergidən azad edilməsidir. Əlavə olaraq, ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatda olan işğaldan azad edilmiş ərazinin rezidentləri tərəfindən siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən təsdiq edilmiş iqtisadi fəaliyyət sahələri və mal nomenklaturaları üzrə texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların, habelə xammal və materialların idxalı 2023-cü il yanvarın 1-dən etibarən 10 il müddətində ƏDV-dən azad edilir. Digər tərəfdən geniş turizm potensialına malik həmin ərazilərə turist axınını stimullaşdırmaq məqsədilə ora səfər edən fiziki şəxslər mehmanxanalar (hotellər) tərəfindən göstərilən gecələmə və qalma xidmətlərinə (digər əlavə xidmətlər istisna olmaqla) görə nağdsız qaydada ödədikləri ƏDV-nin 30 faizi, nağd qaydada ödədikləri ƏDV-nin isə 5 faizini geri ala bilərlər” - deyə o, bildirib.
Azad ərazilərin cəlbedici investisiya imkanları...
Bildiyimiz kimi, bu gün yerli və xarici investorlar azad ərazilərə böyük maraq göstərirlər. Bildiyimiz kimi, bizə qardaş olan ölkələrin investorları ilə yanaşı, digər ölkələrdən də investorlar bu bölgədə fəaliyyət həyata keçirmək niyyətlərini açıqlayıblar.
Milli QHT Forumunun prezidenti Rauf Zeyninin bildirdiyinə görə, Özbəkistan tərəfindən Füzuli şəhərində 960 şagird yerlik məktəbin tikilməsi çox böyük hadisədir. “Türkiyənin və Qazaxıstanın şirkətləri də azad edilmiş ərazilərin bərpasında geniş yer alıb. Bütün bunlar bizi həm də ona görə sevindirir ki, bu ölkələr Türk Dövlətləri Təşkilatına daxil olan qardaş ölkələrdir” - deyə o vurğulayıb.
Bu gün azad rayonlarda yaradılan münbit investisiya mühiti və bu mühütin müasir satnadartlara cavab verməsi İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Rusiya, Macarıstan və digər ölkələrdən olan sahibkarları da cəlb edir. Ekspertlərə görə, həm qanunvericilikdə edilən dəyişikliklər, həm də Qarabağın böyük iqtisadi potensialı, əlverişli biznes və investisiya imkanları xarici və yerli investorları maraqlandırır. Onlar burada büütn sahələrə investisiya qoya və yüksək iqtisadi nəticələr əldə edəcəklər...
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
