Tokayevin Bakı-İrəvan vasitəçiliyi...
Əli Orucov: “Qazaxıstan hər iki tərəflə yaxın əlaqələrə malik olduğu üçün neytral vasitəçi ola bilər”
Astana İrəvanla Bakının sülh müqaviləsi bağlamaq istəyini alqışlayır və xoşməramlılıq missiyasını üzərinə götürərək danışıqlar üçün platforma təqdim etməyə hazırdır.
Bunu aprelin 15-də Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev İrəvanda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla birgə keçirdiyi brifinqdə deyib.
“Biz Ermənistan və Azərbaycanın sülh sazişi bağlamaq istəyini alqışlayırıq. Qazaxıstan burada maksimum köməklik göstərməyə və xeyirxahlıq missiyasını öz üzərinə götürməyə, yəni iki ölkə arasında danışıqlar üçün platforma təqdim etməyə hazırdır. Əsas məqsədimiz dost ölkələrimizi bir-birinə daha da yaxınlaşdırmaq, regionda sülh və davamlı sabitlik üçün yollar açmaqdır”, - o bildirib.
Qazaxıstanın bu məsələdə vasitəçiliyi nə dərəcədə mümkündür? Astananan vasitəçiliyi nəsə verə bilərmi? Qazaxıstanın Ermənistana indiki şəraitdə nə kimi təsir imkanları var? Bu məsələdə Astananın vasitəçilik perspektivi varmı?
“Ancaq Fransa, Rusiya istəməz ki, Astananın vasitəçiliyi sülhlə nəticələnsin”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən AMİP funksioneri Əli Orucov buna birmənalı yanaşmadı: “Ümumən, Tokayevin Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması üçün yeni platforma təklif etməsi müsbət haldır. Çünki Qazaxıstan hər iki tərəflə yaxın əlaqələrə malik olduğu üçün, neytral vasitəçi ola bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, Qazaxıstan Azərbaycanla yaxın əlaqələrə malik olmaqla yanaşı, Ermənistanla eyni hərbi və iqtisadi bloklarda təmsil olunurlar. Düzdür, işğal dövründə Qazaxıstan birmənalı şəkildə Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləyib. İndi isə Qarabağ məsələsi həll olunduğu üçün Qazaxıstan daha çox Ermənistanı regional əməkdaşlığın vacibliyinə inandırmağa çalışır. Çünki Çinin “Bir kəmər, bir yol” layihəsinin üzərində yerləşən Qazaxıstan bu marşrutun Mərkəzi Asiyadan keçən hissəsini təşkil edən “Orta dəhliz”in reallaşmasında maraqlıdır. Ukrayna müharibəsi fonunda Qazaxıstan Çindən Avropaya gedən yüklərin bir hissəsinin Zəngəzur dəhlizi vasitəsi ilə daşınmasında maraqlıdır. Çünki təkcə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu bunun üçün yetərli deyil. Bu marşrutlarla həm də öz məhsullarını Avropa bazarlarına çıxartmaq istəyir. Digər tərəfdən, Qazaxıstanın Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması ilə bağlı bir təcrübəsi var. 90-cı illərin əvvəllərində Qazaxıstanın ovaxtkı prezidenti Nursultan Nazarbayev bununla bağlı bir neçə dəfə cəhd göstərib, amma alınmayıb. O baxımdan, Qazaxıstanın belə bir təşəbbüslə çıxış etməyi gözlənilən idi. İndi belə bir platformanın perspektivi varmı? Bu, Ermənistandan asılıdır. Ermənistan konstruktiv mövqe sərgiləsə, Qazaxıstanın vasitəçiliyi səmərə verə bilər. Çünki Qazaxıstanın yanaşması beynəlxalq hüquq və ədalət prinsiplərinə əsaslanır. Qazaxıstanın bu məsələdə hansısa konyunktur, xüsusi maraqları yoxdur. Tərəflər vasitəçiyə ehtiyac duyacaqlarsa, Qazaxıstan müsbət rol oynaya bilər. Ancaq Fransa, Rusiya istəməz ki, Astananın vasitəçiliyi sülhlə nəticələnsin. Biz bu amili hər zaman nəzərə almalıyıq”.
Vidadi ORDAHALLI
