Kişi ölümləri 2 dəfə artıb, çoxu da 65-ə çatmamış gedir - kişilərimizə nə olub?
İlqar Hüseynli: “Bunun səbəbi onunla bağlıdır ki, Azərbaycanda orta ömür aşağı düşüb”
Məlum olduğu kimi, 2006-cı ildən başlayaraq ölkədə gələcək pensiyaçı qarşısında dövlətin öhdəliklərinin fərdi (fərdiləşdirilmiş) uçotuna əsaslanan pensiya sistemi fəaliyyətə başlayıb.
2017-ci ildən başlayaraq, ümumi məqsədi dövlət büdcəsindən asılılığı azaltmaq olan əsaslı dəyişikliklərdən sonra minimum yaş həddi (65 yaş), minimum iş stajı (25 il) və 40 320 manat məbləğində minimum pensiya kapitalı kimi anlayışlar tətbiq olundu. Bundan əlavə, pensiyaların baza hissəsi ləğv edilib, sığorta ödənişləri orta nominal əməkhaqqının artımına görə indeksləşdirilib.
Digər tərəfdən, Azərbaycanda il ərzində 60 min 810 nəfər vəfat edib. Vəfat edənlərin 33 min 157 nəfərini kişilər, 27 min 653 nəfərini isə qadınlar təşkil edib. Burada diqqəti çəkən məqam odur ki, vəfat edən kişilərin 47,8 faizi və ya 15 min 872 nəfəri 65 yaşına çatmadan ölüb. Bu çox ciddi rəqəmdir. Kişilərin hardasa yarısı pensiya yaşına çatmadan vəfat edir.
Maraqlıdır, bütün bunların fonunda Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi nə düşünür? Ümumilikdə, bununla bağlı çıxış yolunu ekspertlər nədə görür?
“O baxımdan çox ədalətli olardı ki, bizdə də əmək pensiyalarının minimal yaş həddi 60-dan götürülsün”
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən ekspert İlqar Hüseynli buna bir neçə aspektdən yanaşdı: “Kişilərin pensiya yaşına çatmadan vəfat etməsinin səbəbi onunla bağlıdır ki, Azərbaycanda orta ömür aşağı düşüb. Ölkəmizdə orta ömür 75,3 ildir. Bunun ayrı-ayrılıqda statistikasını aparanda məlum olur ki, orta yaş kişilərdə 71, qadınlarda 76-dır. Lakin aparılan son statistik hesablamalar göstərir ki, son ildə ölkədə rəhmətə gedən kişilərin təxminən 48 faizi 65 yaşına çatmadan vəfat edib. Aparılan statistik təhlillər göstərir ki, Azərbaycanda məhz orta ömür həddinin statistik göstəricisində şişirtmələr var. Pensiya təminatı ilə bağlı mübahisəli məsələlərin yaranması da məhz orta ömür həddinin şişirdilməsi ilə bağlıdır. Ona görə də uzun illərdir təklif edirik ki, ölkədə pensiya yaşı azaldılaraq 60-a endirilsin. Hesab edirik ki, bu, daha ədalətli olar və nəticədə yaranan problem qismən həll olunacaq. Həyatını itirməmiş və pensiya alan vətəndaşların – həm kişilərin, həm də qadınların sayı çoxalmış olar. Bu, daha bir ədalətli yanaşma ola bilər. Təəssüf ki, ƏƏSMN hələ də bununla bağlı hər hansı addımlar atmır. O baxımdan çox ədalətli olardı ki, bizdə də əmək pensiyalarının minimal yaş həddi 60-dan götürülsün”.
Vidadi ORDAHALLI
