Bazarımızda dərin problem var - ərzağın idxal dəyəri ilə satış qiyməti arasında böyük fərq...
Fikrət Yusifov: “Bizdə bananın qiyməti digər ölkələrlə müqaisədə bir qədər yüksəkdir”
Bu ilin yanvar ayında Azərbaycana xarici ölkələrdən 5 min 150,79 ton banan gətirilib. Ötən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə banan idxalı 63% və ya 2 min ton artıb. Yanvar ayında idxal olunan bananın 1 kiloqramının gömrük dəyəri 1 manat 28 qəpik (75 sent) təşkil edib.
Ancaq buna baxmayaraq, marketlərdə banan gömrük dəyərindən dəfələrlə baha satılır. Müqayisə üçün bildirək ki, hazırda ölkənin aparıcı marketlərində 1 kiloqram bananın qiyməti 2,99 və 3,19 manatdır. Almaniyada bananın pərakəndə satış qiyməti Azərbaycanla müqayisədə xeyli ucuzdur – 1 manat 80 qəpik.
Ümumiyyətlə, bu təkcə bananın timsalında özünü göstərmir. Digər idxal olunan qida məhsullarında da bənzər mənzərə müşahidə edilir. İrandan idxal edilən xiyarın gömrük qiyməti ilə satış qiyməti arasında böyük fərq var. Belə ki, 90 sentə gələn xiyar 3-5 manata satılır. O baxımdan, xaricdən idxal edilən bir sıra ərzaq məhsullarının gömrük-idxal qiyməti ilə onun bazar və marketlərdə satış qiymətləri arasında niyə belə böyük fərq var? Məsələn, niyə 1,3 manata alınan banan marketlərdə 3,1 manata satılır? Bütün bunlar nədən irəli gəlir?
“Bu sırada əsas səbəblərdən biri kimi bazara bu məhsulu gətirən oyunçuların sayının yetərli olmamasını göstərmək olar”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən sabiq maliyyə naziri, professor Fikrət Yusifov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunun səbəbini bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Bananın qiymətində son iki ildə baş verən dəyişiklik onun yetişdirildiyi ölkələrdə bahalanması ilə izah edilir. Banan idxalı üzrə Azərbaycanda gömrük rüsumu 15 faiz, idxal əlavə dəyər vergisi isə 18 faiz nəzərdə tutulur. Bananın uzaq ölkələrdən Azərbaycana daşınması, onun satışa verilənə qədər xüsusi anbarlarda saxlanılaraq yetişdirilməsi kimi xərclər də nəzərə alınmaqla son qiyməti müəyyən edilir. Nəzərə alaq ki, son qiymətin üzərinə bananı pərakəndə ticarət vasitəsilə satan tərəflərin də mənfəəti əlavə edilir və yalnız bundan sonra məhsulun yekun satış qiyməti formalaşır. Aprdığımız araşdırmalar göstərir ki, bizdə bananın qiyməti digər ölkələrlə müqaisədə bir qədər yüksəkdir. Bu sırada əsas səbəblərdən biri kimi bazara bu məhsulu gətirən oyunçuların sayının yetərli olmamasını göstərmək olar. Bazarda bolluq yaratmaq məhsulun qiymətinin reallığa uyğunlaşdırılmasının ən düzgün yoludur. Belə bolluq isə bu məhsulu ölkəyə gətirən oyunçuların sayının çox olmasından keçir. Ancaq burada da bir məsələni diqqətdən qaçırmaq olmaz. Banan tez xarab olan məhsuldu. Onun gətirilməsi, xüsusi anbarlarda saxlanılaraq yetişdirilməsi kimi işlər idxalla məşğul olan hər sahibkar üçün əlçatan olmur. Bənzər hal digər idxal olunan qida məhsullarında da özünü bu və ya digər formada göstərir. Ona görə də elə etmək lazımdır ki, bazara məhsul çıxaranların sayı çox olsun və rəqabət artsın”.
Vidadi ORDAHALLI
