Qərbin fitnəsi Cənubi Qafqazı alovlandırır...
Rusiya və Ermənistan arasında münasibətlər getdikcə daha radikal xarakter almaqdadır. Bu fonda açıq müşahidə olunur ki, rəsmi İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT), Avrasiya İqtisadi İttifaqından (Aİİ) uzaqlaşdırılması üçün müxtəlif layihələr həyata keçirilir.
Avropa İttifaqının müşahidə missiyası adı altında Qərbin kəşfiyyat qrupunun Ermənistanda yerləşdirilməsi bu layihələrdən biri hesab olunur.
Lakin ekspertlər onu da vurğulaır ki, ABŞ və Avropa İttifaqının hədəfləri sırasında Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmaq da dayanırsa, digər hədəf Cənubi Qafqazda müharibəni yenidən alovlandırmaqdır. Onlar Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi imzalamamağa təşviq edir. Fransanın İrəvanı silahlandırması da bunun göstəricisidir. Qeyd edilən müstəvidə aprelin 5-də Brüsseldə keçirilən ABŞ-Ermənistan-Avropa İttifaqı üçlü görüşü isə Cənubi Qafqazda İrəvanın vasitəsilə yeni məkrli planların reallaşdırılması cəhdidir. Rəsmi açıqlamalarda görüşün Ermənistan iqtisadiyyatına və demokratiyanın inkişafına dəstək məqsədi daşıdığı bildirilsə də, əslində, bu “platformanın” Qərbin geosiyasi məqsədlərinə xidmət etməsi şübhə doğurmur. Ona görə də, Brüssel görüşünün məqsədləri regionda sülh quruculuğu səylərinə böyük təhdiddir. Məsələnin bu tərəfinə nəzər salan Rusyanın “Nezavisimaya qazeta” mətbu orqanı yazır: “Brüsseldə Ermənistan, ABŞ və Aİ arasında aparılan danışıqlar sensasion nəticələrə və ya qalmaqallı bəyanatlara səbəb olmayıb. Lakin Rusiya və Azərbaycanın reaksiyaları yenə də kifayət qədər sərt oldu. İndi İrəvan və onun Qərb tərəfdaşları Moskva və Bakı qarşısında özlərinə haqq qazandırmalıdırlar. Danışıqlar zamanı ABŞ və Avropa İttifaqı Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin tezliklə həllinin tərəfdarı olduqlarını bildiriblər. Bundan əlavə, Brüssel Ermənistanın sosial-iqtisadi inkişafı üçün ona 270 milyon avro ayıracağına söz verib. Vaşinqton dövlət idarəçiliyini təkmilləşdirmək üçün respublikaya 65 milyon dollar verəcək. Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan isə tərəflərin təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə etmədiyini vurğulayıb. O cümlədən, Ermənistan nümayəndələri NATO qoşunlarını İrəvana gətirmək vəzifəsi qoymadılar. Bununla belə, Mirzoyan bildirib ki, KTMT Ermənistanın sərhədlərini tanımır və müvafiq olaraq Cənubi Qafqazda onun məsuliyyət zonasını dəqiqləşdirə bilmir. Aİ-nin xarici əlaqələr üzrə rəsmisi Peter Stano bildirib ki, Brüsseldə keçirilən üçtərəfli görüş Ermənistanın Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmasından xəbər verir. Digər məsələlərlə yanaşı, viza rejiminin liberallaşdırılması ehtimalı getdikcə artır, lakin assosiasiyanın bütün üzvləri bununla razılaşmalıdır. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə gəlincə, Stanoya görə, Brüssel arbitr rolunu oynaya bilməz. “İstəsəniz, biz digər tərəfdaşlarla, ABŞ və BMT ilə dəstək rolunu oynaya bilərik, çünki bu, beynəlxalq hüquqa riayət etməkdir. Biz kimisə nəyisə etməyə məcbur etmək üçün rıçaq və ya məcburiyyətdən istifadə etmirik, əksinə, tərəflərə həll yolu tapmaqda kömək etmək üçün xidmətlərimizi, ən yaxşı təcrübələrimizi və yaxşı niyyətlərimizi təklif edirik. Sonda bir daha vurğulayacağam ki, Azərbaycan və Ermənistan razılaşmalıdır”, - diplomat vurğulayıb.
Bununla yanaşı, Stano bildirib ki, Aİ üçün hələ də Qarabağdan olan qaçqınlar problemini həll etmək vacibdir. Xüsusilə bu insanlar öz evlərinə qayıtmalı və orada təhlükəsiz şəraitdə yaşaya bilməlidirlər. Eyni zamanda, Avropa İttifaqı, Rusiyaya qarşı sanksiyaları pozmasa, Rusiya ilə Ermənistan arasında əməkdaşlığa qarşı deyil. “Rus əsgərlərinin, FSB-nin və ya hər hansı digər Rusiya hüquq-mühafizə orqanının ərazinizdə olmasını istəməyiniz sizin suveren qərarınızdır. Biz demirik ki, bizdən daha çox istəyirsənsə, ruslardan əl çək. Aİ belə işləmir”, - Stano əmin edib. Ermənistan və Avropa diplomatiyasının nümayəndələri ilə müsahibələr Rusiya və Azərbaycan tənqidlərinə bir növ cavab oldu. Belə ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Amerika və Avropanın yüksək rütbəli məmurlarının vədlərinin əksinə olaraq, Brüsseldəki danışıqların onun dövlətinə qarşı yönəldiyinə inandığını bildirib. “Bu, ayrıseçkilik xətləri yaratmaq və ölkəmizi təcrid etmək məqsədi daşıyır”, - Əliyev əmindir. Eyni zamanda o, Qərbi Ermənistanı Cənubi Qafqazda özünün silahlı forpostuna çevirməkdən çəkinməyə çağırıb. Onun sözlərinə görə, bu, gələcəkdə böyük fəlakətlə nəticələnə bilər. Bu baxımdan Əliyev Azərbaycan və Türkiyə arasında birliyin möhkəmləndirilməsini vacib sayır. Maraqlıdır ki, Brüssel görüşü başa çatdıqdan sonra elə ilk gecə Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhəddə (Bakıda bu, şərti sayılır) atışmalara başlanılıb. Öz növbəsində Rusiya hakimiyyəti Brüsseldəki danışıqları kollektiv Qərbin Cənubi Qafqazı geosiyasi qarşıdurmaya çəkmək üçün növbəti cəhdi kimi qiymətləndirir. “Qeyri-regional qüvvələrin Cənubi Qafqazın işlərinə məsuliyyətsiz və dağıdıcı müdaxiləsi, region ölkələri ilə onların qonşuları arasında nifaq salmaq istəyi regionda sabitlik, təhlükəsizlik və iqtisadi inkişaf üçün ən mənfi nəticələrlə sonuclana bilər. Bu, yeni ayırıcı xətlərin yaranmasına, eləcə də gərginliyin idarəolunmaz şəkildə artmasına səbəb olur”, - Moskva bildirib. Bundan əlavə, onlar qeyd ediblər ki, Qərb Ermənistanın KTMT və Aİİ-dən çıxmasına, Rusiya hərbi bazası və sərhədçilərinin respublikadan çıxarılmasına çalışır. Bütün bunların fonunda Rusiya hakimiyyəti İrəvanı ABŞ və Aİ-nin yolu ilə getməməyə çağırır, çünki bu yol təhlükəsizlik boşluğunun yaranması, iqtisadiyyatda ciddi problemlər və əhalinin xaricə axını ilə nəticələnəcək. Eyni zamanda, Moskva Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli üçün öz vasitəçilik xidmətlərini təklif etməkdə davam edir. Ermənistana ciddi kömək edə bilən və ya əksinə, zərər verə biləcək qonşu dövlətlərdən yalnız İran danışıqlara cavab vermədi. Ermənistan hakimiyyəti bəyan edib ki, bu ölkə ilə ümumilikdə çox yaxşı münasibətlər var və heç bir anlaşılmazlıq yoxdur. İran hakimiyyəti həmişə deyir ki, regionun problemləri ilə yalnız yerli dövlətlər məşğul olmalıdır və xarici dövlətlərin müdaxiləsi qəbuledilməzdir. Amma Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın ABŞ və Avropa İttifaqı nümayəndələri ilə görüşündən sonra heç bir müvafiq bəyanat verilməyib. Əksinə, Fransanın İrəvandakı səfiri bəyan edib ki, Ermənistan məsələsində Paris və Tehran eyni mövqedən çıxış edir. Ola bilsin ki, Ermənistanı böyük dövlətlər üçün sınaq meydançasına çevirmək İranın maraqlarına cavab verir, çünki o da öz payını alacağını gözləyir”.
Tahir TAĞIYEV
