Ermənistanın mədəni-dini irsimizi mənimsəmək cəhdləri fəallaşıb...

Azərbaycanın işağaldan azad edilən ərazilərində mövcud olan tarixi, mədəni-dini irsimiz xalqımızın mədəniyyətinin, tarixinin mühüm bir hissəsini təşkil edir. Doğrudur, 30 il müddətində zəngin alban irsi ermənilər tərəfindən  saxztralaşdırılıb,  ən qədim irs nümunələrimiz, xristianlıq və islam dövrü abidələrimiz yerlə yeksan edilib. Xüsusən də müsəlman abidələri amansızlıqla dağıdılıb. 

Məsələn, ərazimiz işğal altında olanda Azərbaycan torpaqlarında təsbit olunan tarixi-dini abidələrin sayı 403 olub, onlardan 67-si məscid, 144-ü məbəd, 192-si ziyarətgahdır. Qarabağ və ətraf rayonların ərazilərində rəsmi fəaliyyət göstərmiş 67 müsəlman məscidinin (Şuşada 13, Ağdamda 5, Füzulidə 16, Zəngilanda 12, Cəbrayılda 5, Qubadlıda 8, Laçında 8) 63-ü tamamilə, 4-ü isə qismən dağıdılaraq yararsız hala salınıb.

Bütün alban irsi isə erməniləşdirməyə mərzu qalıb. 

Ermənistanın saxta mədəni irs müharibəsi...

 Ermənistan və ermənilər yalnız o dövrdə yox, indi də azad edilmiş rayonlardakı alban dövrünə aid qədim tarix-mədəniyyət abidələrinə qarşı iddialarını davam etdirir. 2020-ci ildə Azərbaycanın qələbəsi ilə başa çatan Vətən müharibəsindən sonra 

ermənilər mədəni-dini irsimizə sahiblənmək üçün əməlli müharibə açıblar. Bu istiqamətdə beynəlxalq aləmdə geniş təbliğata başlayıblar ki, Qarabağdakı alban-xristian irsi guya ermənilərin irsidir. Hazırda UNESCO başda olmaqla, əksər təşkilatlarda ermənilərin bu haqsız davasına, əsassız iddiasına dəstək verənlər az deyil. Məlum olduğu kimi, Rusiya, Fransa və başqa ölkələrin mədəniyyət adamlarının iştirakı ilə  son 3 il yarımda bir neçə antiazərbaycan kampaniyası keçirilib. Məqsədləri  də o olub ki, dünyada guya Azərbaycanda “erməni irsi”nin “məhv edildiyinə” dair rəy yaratsınlar. Guya Qarabağda və ətraf rayonlarda “erməni irsi”, “erməni məbədləri” olub, Azərbaycan da onu “dağıdıb”. Əslində isə Qarabağda, bütövlükdə Azərbaycanın heç bir yerində ermənilərə aid tarixi, dini-mədəni irs deyilən bir şey yoxdur. Amma Ermənistan və ermənilər xaricdəki havadarlarının dəstəyi ilə dünyada tamamilə başqa mənzərə yaratmağa cəhd edirlər. 

Bu saxta təbliğatı “əsaslandırmaq” üçün min cür fırıldaqdan istifadə edən ermənilər Qarabağdakı maddi-mədəni, irs nümunlərinin ayrıca “reyestrini” yaradıblar, bundan başqa bu istiqamətdə kataloqlar nəşr ediblər, kitablar yazıblar. Bu kitabları müxtəlif dollərə tərcümə edərək, həm diplomatik yolla, həm də diasporun xətti ilə dünyaya   yayırlar. Dünya da hələ ki, erməni yalanına “dayan, dur” demək istəmir. 

Bildiyimiz kimi, Ermənistanın qondarma maddi-irs təbliğatının qarşısının alınması istiqamətində beynəlxalq təşkilatlar heç bir iş görmür. Əksinə, onlara daha geniş şərait yaradırlar. 

 Qarabağdakı bütün alban irsi Azərbaycana mənsubdur 

 Uzun illərdir ki, Ermənistan mediasında qondarma təşkilatların saxta məlumatlarına yer vcerilir, hər gün yeni tikili şəkli paylaşıb yazırlar ki, guya o Qarabağdakı hansısa erməni kilsəsidir, guya o kilsə alban (ağvan) kilsəsi kimi təqdim edilir. Gerçəklik budur ki, o kilsələr, monastrlar həqiqətən də alban irsidir və o ərazilər işağlda olduqları zamanlar ermənilər onların memarlıq qurluşuna müdaxilə ediblər, üzərinə xaçkarklar yerləşdiriblər, erməni yazıları yazıblar. Qarbağın bütün alban irsinin varisi Azərbaycandır, Azərbaycan xalqıdır. Bura ermənilərin heç bir aidyyatı yoxdur. 

Məlum olduğu kimi, XIX əsrdə alban kilsəsinin müstəqilliyi ləğv edilib və o erməni Qriqoryan kilsəsinin tabeliyinə verilib, bu da ermənilərin işinə yarayıb. Elə bilirlər ki, alban kilsəsini oğurladıqları kimi onun bütün irsini də özününküləşdirə bilərlər. Amma fakt budur ki, apardıqları bütün təbliğatlara, saxta kampaniyalara baxmayaraq, o irs Azərbaycan xalqınındır. O da aydındır ki, nə zamansa alban kilsəsinin müstəqilliyi bərpa ediləcək və bu kilsə tamamilə Qriqoryan kilsəsinin nəzarətindən çıxacaq. Təbii ki, buna zaman və şərait lazımdır, Şərq kilsələri bu işə ciddi yanaşmalıdır. Unutmayaq ki,   Şəkidə yerləşən, “Şərq kilsələrinin anası” sayılan və günümüzə qədər qorunub saxlanılan Kiş kilsəsi Qafqazda ilk xristian məbədidir. Bu həm ermənilərə, həm də onlara havadarlıq edənlərə sərt şəkildə çatdırılmalıdır ki, birdəfəlik alban irsinə iddiadan əl çəksinlər. 

 Beynəlxalq konvensiyalar erməniləri haqsız çıxarır...

 Bilirik ki, Ermənistanın Azərbaycanın maddi və qeyri-maddi mədəni irsinə qarşı yönəlmiş qeyri-qanuni fəaliyyəti, xüsusən tarixi abidələrin hədəfə alınması və mənimsənilməsi UNESCO-nun bir sıra sənədlərinin, o cümlədən "Silahlı münaqişə zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında

1954-cü il Haaqa Konvensiyası" və ona dair protokolların, "Ümumdünya mədəni və təbii irsinin qorunması haqqında 1972-ci il Konvensiyası",

"Müəlliflik hüququ haqqında 1952-ci il Konvensiyası", "Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında 2003-cü il Konvensiyası"nın və

digər beynəlxalq hüquqi sənədlərin kobud şəkildə pozulması deməkdir. 

Vaxtilə Azərbaycanın işğal altında olan ərazilərində yerləşən mədəni, tarixi və dini abidələrin Ermənistan tərəfindən vəhşicəsinə dağıdılması ilə yanaşı, bərpa adı altında mənimsənilməsi və xüsusən də tarixi mahiyyətinin dəyişdirilməsi həyata keçirilib. Bütün bunlar və digər faktlar bir daha sübut edir ki, Ermənistanın bizə qarşı açdığı bu əsassız müharibənin özü qanunpozuntusudur. Ermənistan hər addımda dünən də, bu gün də beynəlxalq konvensiyaların maddələrini pozur və haqsız təbliğatını davam etdirir.

Məlum olduğu kimi, Azərbaycan tərəfi dəfələrlə Ermənistanın bu cinayətləri ilə bağlı UNESCO-ya, digər beynəlxalq qurumlara müraciət edib. Amma təəssüf ki, hələ də Ermənistanın saxtalarlıq yayan təbliğat maşınını dayandırmaq mümkün olmayıb. Bəlkə nə vaxtsa UNESCO insafa gələ və bu məsələni araşdıra, məsələyə real qiymət verə. Bu da o qədər inandırıcı görsənmir. 

İradə SARIYEVA

 Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə çap olunur.