İranın ABŞ-la gizli oyunu 5 apreldə tam açıldı... Neft ticarəti, körfəzdə gizli görüşlər...
Abutalıb Səmədov: “Bilir ki, Rusiya kəskin addımlar atmağa başlıyacaq və ona görə qabağa düşmək istəmir”
ABŞ və Qərbin açıq şəkildə Ermənistana tərəfkeşlik etdiyi bir zamanda İranın davranışları şübhə doğurur. Məntiqlə İran onunla qonşu və həmsərhəd olan Etmənistanda Qərb və ABŞ-ın hərbi mövcudluğunun ilkin işartılarına ilk etiraz edən ölkə olmalıdır. Artıq bu əlamətlər mövcuddur. Faktiki olaraq, ABŞ və Qərb İranla açıq düşmənçilik edirsə, onu uzun illərdi sanksiyalar altında saxlayırsa, onda niyə İran həmin ölkələrin “qulağının dibində” “at oynatmaları”na seyrçi qalır?
Belə fikirlər var ki, İranla ABŞ arasında gizli işbirliyi var. Onun qanunsuz neft satışına göz yumulması müqabilində Qərbin və ABŞ-ın Yaxın Şərq və Cənubi Qafqazdakı siyasətinə qarışmır. Körfəz ölkələrində gizli ABŞ-İran görüşlərinin keçirilməsi, İran hakimiyyətində təmsil olunan şəxslərin övladlarının ABŞ-da təhsil alıb, biznes fəaliyyətləri ilə məşğul olması və başqa amillər bu gizli sövdləşməni şərtləndirir.
Sadalanan bütün bu faktorlar İranın gizli oyununu tam açmış olurmu?
Müstəqil siyasətçi Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Ermənistanın Qərbə yaxınlaşması və atdığı son addımlar: Qərb müşahidəçilərinin orada yerləşməsi, ABŞ-la birgə hərbi təlimlər keçməsi, sonuncu Brüssel görüşü və başqa məsələlər İranı qane etmir: “İran öz narazılığını dəfələrlə Ermənistan rəhbırliyinə bildirib. Bölgənin problemləri ilə bölgə ölkələri məşğul olmalıdır deyib. 3+3 formatının əhəmiyyətindən danışıb. Hələ ki, İran bu bəyanatlardan o tərəfə keçən hərəkətlərə əl atmayıb. Mən bunu gizli razılaşma ilə əlaqələndirmək istəməzdim. Hərçənd, ABŞ-la İranın arasında müəyyən razılaşmaların olması da istisna edilmir. İran hələ də Cənubi Qafqazı Rusiyanın təsir zonası sayır və Ermənistanın onu qıcıqlandıran davranışlarına qarşı Rusiyanın tədbir görməsini istəyir. Qabağa düşüb, Ermənistana qarşı kəskin addımlar atmaq İranın maraqlarına uyğun deyil. Ancaq İran onu da başa düşür ki, Rusiya hadisələrin bu cür inkişafına qətiyyən imkan verməyəcək və Ermənistana qarşı çox kəskin addımlar atacaq. Hətta yeri gəlsə, Ukrayna müharibəsində üzləşdiyi çətinlikləri nəzərə almadan, Ermənistan hakimiyyətini cəzalandıracaq. Burada Rusiyanın imkanları həddən artıq çoxdur və ola bilsin ki, İran həmin anı gözləyir. Hətta ola bilər ki, onunla birlikdə hərəkət etsin. Ermənistana təbii qazın əsas hissəsini Rusiya verir. Ermənistanı cəzalandırmaq üçün qazın qiymətini qaldıra bilər. Bu məqamdan istifadə edən İran Ermənistana qaz satmaqdan imtina edə bilər. Ermənilərin İranda işləməsinə, ölkəyə sərbəst gəlib-getməsinə müəyyən maneələr yarada bilər. Rusiya erməni miqrantları ölkədən çıxarsa, onların gedəcəyi ən yaxın yer İran və Türkiyədir. Rusiyanın Ermənistana qarşı başqa təzyiq imkanları da var. Rusiyanın Ermənistanda 10 minə yaxın əsgəri var. Onlardan istifadə edib, 5-ci kalonu işə sala bilər. İran vəziyyəti yaxşı görür və anlayır ki, bu cür davam etməyəcək. Bilir ki, Rusiya kəskin addımlar atmağa başlıyacaq və ona görə qabağa düşmək istəmir. Mümkün qədər Ermənistanla olan münasibətlərindən faydalanmağa çalışır. Sanksiyalar hesabına İranın da vəziyyəti ürəkaçan deyil. Bu mənada Ermənistandan yararlana bilir. Yaxın aylarda Rusiyanın Ermənistana qarşı konkret addımlara keçəcəyini də gözləmək olar. Bundan sonra İran konkret addımlara keçəcək. İranın loyallığının da əsas səbəbi, çox güman ki, Rusiyanın qəti addımlar atmasını gözləməsidir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
