Fransa Rumıniyanı Dnestryanıda Rusiya ilə müharibəyə təhrik edir...

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ilk günlərindən Moldova hakimiyyəti həddindən artıq ehtiyatlı davranmağa və danışmağa çalışsa da, bu ölkənin münaqişəyə cəlb olunması təhlükəsi getdikcə daha real görünür. Moldovanın rusiyayönümlü anklavı olan Dnestryanıda gərginliyin artması da bunun təsdiqidir. İndi görünən odur ki, Qərb Dnestryanıya ordu yeritməyi və burada rusların mövqeyini sarsıtmağı düşünür. 

Məsələ burasındadır ki, Rumıniyada xaricdə yaşayan Rumıniya vətəndaşlarının müdafiəsinin mümkünlüyünü nəzərdə tutan milli müdafiə haqqında qanun layihəsi ictimai müzakirəyə çıxarılıb. Buxarest mediası qeyd edir ki, bu, 1 milyona yaxın sakinin Rumıniya pasportuna malik olduğu Moldovaya aiddir və onların “Rusiya Federasiyasının hibrid təhlükəsi altında” olduğu iddia edilir. Rumıniya pasportu olan vətəndaşlar da Dnestryanıda yaşayır. Bu fonda rumın qoşunları onları müdafiə etmək üçün buraya daxil ola bilər. Dnestryanı “Ali Sovetin deputatı” Andrey Safonov bildirib ki, bu, Buxarestin özününkü hesab etdiyi ərazilərə Rumıniya qoşunlarının işğalı üçün hazırlıqların başlanğıcı ola bilər. Moldovada son illərdə bir çox sakin Rumıniya vətəndaşlığını almağa çalışıb. Bu, Şengen zonası daxilində sərbəst hərəkət etməyə imkan verir, Böyük Britaniyaya, Avropa İttifaqına və ABŞ-a girişi açır. Əmək qabiliyyətli vətəndaşların cəmi 17%-nin işlə təmin olunduğu ölkə üçün bu bonusdur. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, rəsmi məlumatlara görə, 1 milyona yaxın Moldova vətəndaşı Rumıniya pasportu alıb. Onların arasında Moldova Respublikasının, demək olar ki, bütün rəhbərliyi, nazirləri, eləcə də milli ordunun zabitləri var. Qanuna görə, Moldova hərbi qulluqçuları hətta Rumıniya pasportu ilə də Moldovaya xidmət edir, lakin eyni zamanda Rumıniyaya sədaqət andı içirlər. Yerli ziyalılar və respublika rəhbərləri tərəfindən dəstəklənən iki ölkənin birləşməsi tendensiyası nəzərə alınarsa, bunu yəqin ki, norma hesab etmək olar. Bununla belə, əhalisinin 60%-nin rus və ukraynalı olduğu Dnestryanı bölgədə Rumıniya faktoru yalnız etnik moldovalıları sevindirir. Lakin Buxarestin, təhlükədə olan Rumıniya vətəndaşlarını qorumaq üçün də olsa, başqa ölkəyə hərbi müdaxilənin mümkünlüyünü müzakirə etməsi çoxlarını həyəcanlandırıb. Bundan başqa, Rumıniya mediası birbaşa qeyd edir: yeni alət Rumıniya vətəndaşlığı olan 600 minə yaxın moldovanın yaşadığı Moldova Respublikasına şamil ediləcək. Müvafiq qanun layihəsi təkcə hərbi qüvvələrlə deyil, həm də “hibrid təhdidlərə qarşı” digər tədbirlərlə Rumıniya ərazisindən kənarda müdaxiləni nəzərdə tutur. Qeyd olunur ki, bu, Rumıniya prezidentinin təşəbbüsü ilə Milli Müdafiə Ali Şurasının təsdiqi ilə baş verə bilər. Həmçinin Rumıniyada yerləşən NATO qoşunları da daxil olmaqla, bütün müdafiə qüvvələrinin əlaqələndirilməsi və idarə olunmasına cavabdeh olacaq “milli hərbi komandanlıq mərkəzi”nin yaradılması təklif edilir. Rumıniya silahlı qüvvələrinin NATO və Avropa İttifaqının silahlı qüvvələri ilə inteqrasiyası və qarşılıqlı fəaliyyət göstərməsinin vacibliyi vurğulanır. Dnestryanı “Ali Sovetin deputatı”  Andrey Safonov “Nezavisimaya qazeta”ya bildirir: “Bu ölkədən xaricdə yerləşən Rumıniya vətəndaşlarının ehtimal edilən müdafiəsi üçün Rumıniya qoşunlarından istifadə hüququ haqqında qanun layihəsi Rumıniyanın işğalına hazırlığın başlanğıcını göstərir. Buxarestin özünün hesab etdiyi və ya ən azı tarixən Rumıniyanın təsir dairəsinə daxil olan ərazilərə qoşun göndərmək niyyəti də bundan xəbər verir. Güman etmək olar ki, rumınların cənubi Bessarabiya və Şimali Bukovina, müasir Moldova Respublikası və Dnestryanı Moldova Respublikası ilə bağlı planları var. İstisna etmək olmaz ki, rumınlar təkbaşına deyil, bir müddət əvvəl prezidenti Ukraynaya fransız qoşunlarını göndərəcəyini vəd edən fransızlarla ittifaqda hərəkət etmək niyyətindədir. Rumınlar həmişə təkbaşına müəyyən risqli müəssisələrə qarışmamağa çalışıblar. Onlara ilk növbədə Buxarestə lazım olan hərəkətə icazə verəcək, sonra isə lazım gələrsə, onları güclü düşməndən qoruyacaq güclü müttəfiq lazım olacaq. Amerikalılar və fransızlar belə müttəfiq ola bilərlər, çünki bu gün Rumıniyada olan ABŞ və Fransa qoşunlarıdır. Belə bir əlamətdar qanun layihəsini müzakirəyə təqdim edən Rumıniya Milli Müdafiə Nazirliyinin cəsarəti onu deməyə əsas verir ki, Buxarestin potensial hərbi müttəfiqləri ilə artıq danışıqlar aparılıb”. 

Kişinyovun “Moldavskie vedomosti” qəzeti yazır: “Rumıniya vətəndaşlığının saxta sənədlərlə necə əldə edildiyi hamıya məlumdur. O cümlədən Rumıniya rəsmilərinə. İndi bu, Moldovanın işğalı üçün əsas olacaq?”. Nəşr qeyd edir ki, Qərbin, Rusiya və Ukraynanın maraqları Moldova düyününə bağlıdır: “Rəhbərliyi Aİ-yə və bir az da NATO-ya qoşulmağa can atan Moldova Respublikası Rusiyayönlü Qaqauz muxtariyyətinin və Dnestryanıda Rusiya anklavının olduğu ikinci anti-Rusiya cəbhəsi açmaq üçün ideal yerdir. Rusiya sülhməramlıları kontingenti, əməliyyat qoşunları qrupu, silah-sursat olan nəhəng anbarlar, dörddə bir milyon Rusiya vətəndaşı... Bütün bunlar hər an sərhədə yerləşmiş NATO qüvvələrinin dəstəyi ilə birgə hücuma məruz qala bilər. Rusiya üçün “ikinci cəbhə” situasiyası yaranacaq”.   Qəzet xatırladır ki, Ukraynanın yeni səfiri, Təhlükəsizlik Şurasının keçmiş katibi Aleksey Danilov Kişinyova göndərilib: “Donbasda təxribat işlərində təcrübəsi olan xüsusi təlim keçmiş bir qrup silahlı onunla birlikdə Moldovaya gəlir. Və onlar bunun “Dnestryanı istiqamətdə münaqişənin qaynar fazasının formal səbəbi” ola biləcəyini təklif edirlər. Sonradan Tiraspol, Moskva təxribat və terror aktlarının təşkilində ittiham olunacaq”. Bu arada Rumıniyada müzakirə olunan qanun layihəsində, Rumıniya azlığının yaşadığı dövlətin konstitusiya orqanlarının tələbi istisna olmaqla, Buxarestin ordunu xaricə göndərməyəcəyini bildirən bənd var. Beləliklə, Moldovada Rumıniya qoşunlarının olub-olmayacağına Moldova Respublikasının Prezidenti Maia Sandu da qərar verməlidir.

Nahid SALAYEV