Azad ərazilərimizdə Çin şirkətlərinin fəaliyyəti güclənir...
Məlum həqiqətdir ki, çox qədim tarixə əsaslanan Azərbaycanla Çin arasında münasibətlər son illərdə daha dinamik şəkildə inkişaf edir. Elə bunun nəticəsidir ki, iki ölkə arasında dostluq münasibətləri siyasi-iqtisadi, mədəniyyət, elm və təhsil kimi sahələrdə daha sıx formada özünü büruzə verir. Hazırda Çin şirkətləri Azərbaycanda bir sıra layihələrdə iştirak edir.
Ən mühüm məqamlardan biri də odur ki, Çin şirkətləri Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində bərpa işlərinin gedişində iştiraka da xüsusi maraq göstəririlər. Bir sıra müəssisələrin nümayəndələri bu ərazilərdə olub, “ağıllı kənd” kimi layihələrin həyata keçirilməsində və hava limanları üçün avadanlıqların təchizatında iştirak ediblər. Proses davam edir. Xatırladaq ki, Azərbaycan Energetika Nazirliyi ilə “China Gezhouba Group Overseas Investment” şirkəti arasında Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu fonda Çin şirkəti ilə azad edilmiş ərazilərdə günəş elektrik stansiyalarının inşası məqsədilə müvafiq tədbirlər görülür. Həmçinin, Çinin “Huawei” şirkəti tərəfindən Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında “ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər” təşəbbüslərinin gerçəkləşməsində müəyyən uğurlar əldə edilib. Ümumiyyətlə, “Huawei” ən son qabaqcıl texnologiyaları Qarabağda təqdim etməyə və gələcəkdə “Ağıllı kənd”lərin inkişafında iştirak etməyə bundan sonra da hazır olduğunu bildirir. “Ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” texnologiyalarının təchizatçısı kimi şirkətin bu sahədə böyük təcrübəsi var və onun 100-dən çox qlobal layihəsi mövcuddur. Qarabağda “ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər” üzrə qabaqcıl texnologiyaları təmin etmək üçün “Huawei” ən son məhsul və texnologiyaları təchiz edir. Şirkət Azərbaycanda ilk dəfə “Qiqabit AirPON” texnologiyasını istifadə edir. Bu texnologiya fiber-optik xətlərin çəkilişini 10 kilometrdən 1 kilometrə qədər qısalda bilir. Beləliklə, şəbəkənin qurulması sürətləndirilirvə xərclərə qənaət olunur. “Huawei” indilikdə “ağıllı kənd” layihəsinin birinci mərhələsində Qarabağda “ağıllı tədris”, “ağıllı səhiyyə” və “ağıllı kənd təsərrüfatı” sistemləri də həyata keçirir. Burada onu da qeyd edək ki, işğaldan azad edilən ərazilərdə vergi güzəştləri, sosial sığorta müavinətləri, təkmil investisiya təşviqi mexanizmləri, kommunal xidmətlər üzrə güzəştlər, əmək miqrasiyası kvotasının müəyyənləşdirilməsi və sadələşdirilən iş prosedurları ilə bağlı əlverişli şərtlər Çin şirkətlərinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında həyata keçirilən layihələrə marağını daha da artırır.
Ümumiyyətlə, qeyd edək ki, Azərbaycan işğaldan azad etdiyi ərazilərdə genişmiqyaslı bərpa-quruculuq işləri həyata keçirir. Çinin bir çox şirkətləri də bu işlərdə iştirak üçün müraciət edib. Azərbaycan Çin şirkətlərinin bu layihələrə daha fəal şəkildə cəlb olunmasını dəstəkləyir. Bir məqamı da qeyd edək ki, Cəbrayıl, Zəngilan rayonlarında günəş elektrik stansiyalarının, Kəlbəcər, Laçın rayonlarında külək elektrik stansiyalarının potensialının həddindən artıq çox olduğu üçün xarici investorların bu ərazilərə olan marağı daha da artır. Eyni zamanda, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə müxtəlif layihələrin icrasına maraq göstərən xarici şirkətlərin də sayı kifayət qədər çoxdur. Azərbaycan bəhs olunan ərazilərin bərpasında dost ölkələrlə sıx əməkdaşlıq edir. İlk olaraq bərpa prosesinə qardaş Türkiyənin şirkətləri cəlb olundular. Sonradan bu sırada İtaliya şirkətləri yer aldılar və siyahı daha da böyüdü. Artıq Çin şirkətləri də bu sırada yer alırlar. Bütövlükdə, onlarla xarici şirkət işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası üzrə layihələrdə iştirak edir. Onu da vurğulayaq ki, azad olunan ərazilərdə biznes mühitinin inkişafı üçün sahibkarlara, xarici tərəfdaşlara əlverişli şərait yaradılıb. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə sahibkarlığın inkişafı inşaat sahəsinin, kənd təsərrüfatının, aqrar və toxuculuq sənayesinin, heyvandarlığın, ümumilikdə isə iqtisadiyyatın bütün sahələrinin dirçəlməsinə ciddi təkan verəcək. Belə ki, Ağdam rayonunda Ağdam Sənaye Parkı, Cəbrayıl rayonunda isə “Araz Vadisi İqtisadi Zonası” Sənaye Parkı yaradılıb. Zəngilan, Qubadlı, Füzuli və Xocavənd rayonlarının isə əsasən kənd təsərrüfatının inkişafı nəzərdə tutulur. Azərbaycan bu istiqamətdə də digər ölkələrlə yanaşı, Çin şirkətləri ilə sız əməkdaşlıqdamaraqlıdır. Zəngilan, Füzuli beynəlxalq hava limanlarının istifadəyə verilməsi biznesin inkişafı və xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün mühüm stimul olmaqla, Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunun inkişafına da müsbət təsir edir. Analoji beynəlxalq hava limanı Laçın şəhərində də tikilir. Bu müasir və yüksək texnologiyalı hava limanları regionun sürətli inkişafına töhfə verəcək və təkcə turistlərin deyil, iş adamlarının da sözügedən regiona marağını artıracaq. Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinin bərpası məqsədilə müasir texnika və yüksək səviyyəli texnologiyadan, xammal, enerji və innovativ layihələrdən daha səmərəli istifadə edilməsinə şərait yaradan sahibkarlıq subyektlərinin inkişafı bu ərazinin dayanıqlı iqtisadi və sosial inkişafına, aktiv məşğulluq səviyyəsinin yüksəlməsinə geniş imkanlar yaradır. Ən əsası, posesdə iştirak edən xarici tərəfdaaşların sayı dumadan artır. Bura Çini təmsil edən şirkətlər də daxildir.
Ramil QULİYEV
