Ermənistanı məhvə sürükləyən Rusiya deyil, Qərbdir...
“Rusiya aprelin 5-də Brüsseldə gözlənilən üçtərəfli görüşə kifayət qədər sərt reaksiya verdi. Erməni tərəfi də bundan az kəskin cavab verdi. Görünür, cavabla bağlı belə “məsuliyyətli iş” Ermənistan Respublikası Milli Assambleyasının sədri Alen Simonyana həvalə olunub”. Bu fikirlər Ermənistanın “Qraparak” qəzetində yer alıb.
Nəşr yazır ki, vaxtilə Rusiya dairələri tərəfindən qəbul edilən bu şəxs o həddə radikallaşıb ki, Ermənistan İctimai Televiziyasının efirində deyib: “Rusiya “dövlətçiliyimizi diz çökdürmək” üçün yola çıxdı. Rusiyanın Ermənistandakı səfiri Sergey Kopırkin bütün bunları yalan adlandırdı. Paşinyan Alen Simonyanın ağzı ilə ipdən asılı qalan Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə son qoymağa çalışır. O, bir daşla bir neçə quş vurur: Alen Simonyanı tamamilə rəqib kimi “sıradan çıxarır”, həm də Rusiyanı bu cür bəyanatlara necə reaksiya verəcəyini öyrənmək üçün sınaqdan keçirir. Əgər Rusiya Federasiyasının reaksiyası çox sərt olarsa, o zaman baş nazir Milli Assambleyanın sədrini “qurban verəcək”: deyirlər, bu onun şəxsi fikridir. Əgər Rusiyanın reaksiyası çox da kəskin olmasa, o zaman Paşinyan, nəhayət, bütün erməni-rus körpülərini yandıraraq Qərbin qucağına “uçacaq”. Aprelin 5-də Brüsseldə keçiriləcək üçtərəfli Ermənistan-ABŞ-Avropa İttifaqı görüşü də buna xidmət edir. Rusiyanın “Novıe izvestiya” nəşri yazır ki, görüşdə İrəvan üçün taleyüklü tədbirlər paketi, Qərb tərəfindən təhlükəsizlik təminatının verilməsi, eləcə də, Ermənistanın Avropa İttifaqına üzvlüyü imkanları diqqət mərkəzində olacaq: “İrəvanın yeni dostları Aİ və Birləşmiş Ştatlar timsalında Ermənistan üçün yeni təhlükəsizlik sistemi yaratmağa çağırış ediblər. Buraya əsas olaraq Rusiyaya məxsus 102-ci bazanın Ermənistandan çıxarılması, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından, Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxmaq daxildir. İrəvan buna qədər anti-Rusiya siqnallarını daha “ucadan” səsləndirməyə başlayıb. Artıq Ermənistan KTMT PA-nın Moskvada törədilən terror aktını pisləyən bəyanatına qoşulmayıb, bunu da təşkilatda iştirakını dondurmaqla əlaqələndirib. Ermənistan banklarının da üzvü olduqları milli ödəmə sistemi – “Armenian Card” isə Rusiyanın “Mir” kartlarına xidmət etməkdən imtina edib. Ermənistanda Moskva-İrəvan gərginliyinin əsas səbəbi kimi Kremlin Qarabağ məsələsində tutduğu mövqe önə çəkilir. Bundan ən çox istifadə edən Paşinyandır. O, partiya üzvləri ilə görüşündə bir daha bildirib ki, “Rusiya Federasiyası ilə münasibətlərimizdə heç bir səhv etməmişik, tərəfdaşlarımız hansısa yerə işarə edib deyə bilməzlər ki, bizim burada hansısa öhdəliklərimiz olub və biz onları yerinə yetirməmişik. Biz qeyd edə bilərik və qeyd edirik ki, qanuni suallar qaldırırıq və bu qanuni suallara mənalı cavablar gözləyirik. Nə qədər ki, bu suallara cavab verilmir, nə desələr də, məsələni həll etməyəcək”.
Beləliklə, Qarabağda Rusiyanın bitərəf qalması onun üçün göydəndüşmə olub. Rusiya Elmlər Akademiyası siyasi tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Boris Şmelyov qeyd edir: “Paşinyan nəzarətində olan bütün media resurslarını məhz bu istiqamətə yönəltməyə müvəffəq olub. Əgər məsələyə obyektiv yanaşsaq, Rusiya hərbçilərinin bu münaqişəyə qarışmaq üçün hüquqi əsasları olmayıb. Bu, iki dövlətin daxili işi olub. Paşinyan da münaqişənin gərginləşməsini istəmədiyindən, Qarabağı təhvil verdi. İndi isə İrəvan Rusiyanı günahkar çıxarmağa çalışır. Ermənistan bizim üçün strateji xarakter daşıyan Rusiya hərbi bazasını hər vəchlə bağlamağa çalışır”. O ki qaldı Ermənistandan Rusiya hərbçilərinin çıxarılmasına, ekspertlərin qənaətincə, bu, sağlam düşüncəyə ziddir. Məsələn, Rusiya XİN məsələ ilə bağlı bildirib ki, hərbi baza və Rusiya sərhədçiləri Ermənistanın suverenliyinin yeganə təminatıdır. Qarabağın Azərbaycana qaytarılmasından sonra Ermənistan yeni təhlükəsizlik sistemindən bəhs etməyə başlayıb, Rusiyaya isə orada yer yoxdur.
Əksəriyyət də hesab edir ki, ermənilər Rusiyanın Ermənistandakı hərbi bazasını gec-tez çıxaracaq. Regional problemlər İnstitutunun rəhbəri Dmitri Juravlyov da bu qənaətdədir. O hesab edir ki, İrəvan NATO-ya üzv olmasa, o dövlətin heç bir təhlükəsizlik təminatı olmayacaq. Rusiyalı ekspert daha sonra maraqlı bir etiraf da edir. Bildirir ki, Ermənistanın ərazilərinin bir çoxu Türkiyənin olub. İrəvan müstəqil şəkildə özünü qoruya bilməyəcək. Lakin indi orada Qərbin təkliflərindən eyforiyaya düşüblər. O ki qaldı Ermənistanın Avropa İttifaqına üzv qəbul olmasına, bu ölkə prezidentinin keçmiş müşaviri Tevan Poqosyan hesab edir ki, bu üzvlük məsələsi daha çox siyasi xarakter daşıyır. 2020-ci il müharibəsindən sonra Ermənistan Rusiyadan incik düşüb. Paşinyan hökuməti Moskvanın Qarabağ məsələsinə yanaşmasından narazıdır.
Ölkənin Avropa ailəsinə üzv olacağına gəldikdə, bunun xülya olduğunu əksəriyyət qəbul edir. Hazırda bu məsələ ətrafında alver getdiyi xüsusi vurğulanır. Əsas fikir də bundan ibarətdir ki, Ermənistan hökuməti Avropa İttifaqının vəd olunan maddi yardımı müqabilində Rusiya-Ermənistan münasibətlərini satmağa çalışır. Indi Ermənistan cəmiyyətində parçalanma təhlükəsi güclüdür, ölkədə birlik yoxdur. Bir tərəfdə SSRİ dövründə böyümüş insanlar, digər tərəfdə Qərbə inteqrasiya etməyə meylli gənclər, İT mütəxəssisləri, gənc iş adamları dayanıb. Paşinyana gəlincə, ondan narazılıq getdikcə artır, hökumət əleyhinə aksiyalar mütəmadi hal alıb”. Baş verənləri şərh edən erməni politoloq Armen Bağdasaryan isə qeyd edir ki, bu halda Rusiyanın Ermənistana ağrılı zərbələr endirmək üçün çoxlu imkanları var: həm iqtisadi, həm də siyasi: “Məsələn, ucuz enerji satışından imtina, erməni miqrantlara qarşı sanksiyalar – həddən artıq çoxdur bu imkanlar”. Onun sözlərinə görə, Rusiyanın bu imkanlardan necə istifadə etməsi onun nə qədər ağrılı zərbə vurmağa çalışmasından asılıdır: “Buna görə də Ermənistan hakimiyyəti əks tədbirlər haqqında düşünməyə borcludur ki, bu zərbələrə davam gətirə bilsin. Təsadüfi deyil ki, aprelin 5-də Brüsseldə keçiriləcək budəfəki görüşün əsas mövzusu Ermənistanın müqavimətinin artırılması olacaq. Güman edirəm ki, orada ABŞ və Avropa Ermənistana nəsə vəd etməyə çalışacaq ki, siz Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməyə davam edin, biz isə cavab tədbirinin o qədər də ağrılı olmamasına çalışacağıq. İndiki halda, mənim anladığım qədər, Brüsseldə söhbət yalnız iqtisadi və maddi məsələdən gedəcək, təhlükəsizlikdən yox”. Ekspert bildirib ki, Rusiyanın mümkün iqtisadi təzyiqləri fonunda Qərbin görməli olduğu iş ilk növbədə ucuz enerjiyə çıxış olmalıdır. Onun sözlərinə görə, nə ABŞ-ın, nə də Aİ-nin Ermənistana ucuz enerji çatdırmaqı imkanı var: “Yalnız bir variant var: Azərbaycanın enerji imkanlarından istifadə etmək. Ancaq bundan ötrü əvvəlcə Azərbaycanın təhlükəsizliklə bağlı tələblərinin nə olduğu bilinməlidir. Buna görə deyirəm ki, Ermənistan hakimiyyəti addım atarkən düşünməlidir”.
Tahir TAĞIYEV
