Türkiyədə seçkilər Azərbaycan bələdiyyələrini silkələdi...
Ötən ayın son günündə Türkiyədə keçirilən bələdiyyə seçkiləri yenə xüsusi diqqət cəlb etdi. Qeyd edək ki, seçki yarışı 81 şəhər, 973 rayon və 390 qəsəbədə baş tutub. Ana müxalifət- Xalq Cümhuriyyət Partiyasının (CHP) 37.74 faiz, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) isə 35.49 faiz səs topladığı açıqlanıb. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da rəhbəri olduğu partiyanın yerli özünüidarəetmə orqanlarına seçkilərdə istənilən nəticəni almadığını etiraf edib.
Təhlilçilər AKP-nın birinciliyi son 20 ildən çox müddətdə ilk dəfə əldən verdiyini bildirir. Ərdoğan özü isə seçkiləri demokratiyaya layiq adlandırıb: “Xalq seçki qutuları vasitəsilə bizə öz mesajını, iradəsini, xəbərdarlıqlarını çatdırdı”. Onu da qeyd edək ki, qardaş ölkədə bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı siyasi kampaniyada 34 siyasi partiya iştirak edib. 206 mindən artıq seçki məntəqəsi fəaliyyət göstərib. 61 milyon 441 mindən çox seçici qeydə alınıb. Seçkilər 30 böyük şəhər, 51 əyalət, 973 rayon və 390 şəhər bələdiyyəsi sədrini, 50 min 336 muxtarı müəyyən edib. Bələdiyyə seçkiləri Türkiyədə bu institutun önəmini bir daha artırıb. Bu kampaniya ölkənin siyasi həyatının gələcəyi üçün müəyyən siqnal verir. Avropa İttifaqının xarici siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borrell qeyd edir ki, Türkiyədə bələdiyyə seçkilərinin sakit və peşəkar şəkildə keçirilməsi Türkiyənin yerli demokratiyaya sadiqliyini nümayiş etdirir: “Bələdiyyə seçkilərinin sakit və peşəkar şəkildə keçirilməsi Türkiyəni şərəfləndirir və vətəndaşların yerli demokratiyaya sadiqliyini göstərir. Fundamental hüquqlar və demokratiya münasibətlərimizin əsasını təşkil edir: Türkiyəni Aİ-yə yaxınlaşdıran islahatlar üzərində birgə işləməyi səbrsizliklə gözləyirik”. Qeyd edək ki, bu il Azərbaycanda da bələdiyyə seçkiləri keçirilməlidir. İndi Azərbaycanda bir çoxlarını belə bir sual düşündürür: Azərbaycanda niyə Türkiyədəki kimi diqqətçəkən bələdiyyə qurumları yoxdur?
“Hüquq və İnkişaf” İctimai Birliyinin sədri Hafiz Həsənov “Azadlıq” radiosuna açıqlamasında Azərbaycanda Türkiyədəki kimi seçki yarışının olmamasını bələdiyyələrin statusu ilə əlaqələndirir: “Türkiyədə dövlət idarəetməsində yerli idarəetmə bələdiyyələrə məxsusdur və onlar da dövlət qurumları kimi fəaliyyət göstərirlər. Amma Azərbaycanda bələdiyyələr qeyri-dövlət qurumu hesab olunur, səlahiyyətləri ümumi xarakter daşıyır, onlar bu səlahiyyətlərin həyata keçməsi ilə bağlı real maliyyə ehtiyatlarına malik deyillər. Nəticə etibarilə yerlərdə icra hakimiyyətlərinin nümayəndələri daha həlledici səlahiyyətə malikdir, nəinki bələdiyyələr”. Onun sözlərinə görə, seçici marağının artırılması üçün özünüidarəetmə sistemində ciddi islahatlar aparılmalı və idarəetmə sistemi beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmalıdır: “Hakimiyyət bölgüsündə yerli idarəetmə bələdiyyələrdə olmalıdır. Türkiyədəki bələdiyyələr real hakimiyyət səlahiyyətlərinə malik, yerli idarəetmədə əsas rol oynayan, xalqa daha yaxın olan bələdiyyə sistemidir, Azərbaycanda əksinədir”. Amma hakim Yeni Azərbaycan Partiyasını Milli Məclisdə təmsil edənlərdən Aydın Mirzəzadə fərqli düşünür. O, hər bir ölkənin özünəməxsus siyasi sistemi olduğunu vurğulayaraq bildirib ki, hətta qonşu və eyni tarixə malik olan ölkələrin də siyasi sistemində fərq olur: “Azərbaycan prezidentli respublikadır və bu sistem illərdir özünü doğruldur. Türkiyədə uzun müddət parlamentli respublika olub, son dövrdə prezidentli respublikaya keçiblər, amma bununla bağlı ənənəvi bələdiyyə sistemi fəaliyyət göstərib”.
Deputatın fikrincə, Azərbaycanda seçkilərin hər biri demokratik, rəqabətli və şəffaf olur: “İnsanların fərqli platformaya malik insanlara səs vermək hüququ var. Prinsip etibarilə Azərbaycanda demokratik seçki mühiti var və bu ilin sonunda keçiriləcək bələdiyyə seçkilərində bunu bir daha görəcəyik”. Ekspertlər xatırladır ki, Avropa Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinin nümayəndələri dəfələrlə Bakıda olub və bələdiyyə ilə bağlı kifayət qədər təkliflər səsləndiriblər. Azərbaycan sadəcə buna uyğunlaşdırılmalıdır. Bunun üçün əvvəlcə konstitusiyada islahatlar aparılmalıdır, çünki indi bələdiyyələr qeyri-dövlət orqanlarıdır və dekorativ səlahiyyətlərə malikdirlər. İslahatlar isə bələdiyyələrin səlahiyyətlərini müəyyənləşdirməlidir. Deputat A.Mirzəzadə isə bildirib ki, dünya onsuz da bir-birindən öyrənir: “Prinsip etibarilə indiki siyasi sistem Azərbaycan üçün məqbuldur, özünü doğruldur və siyasi sistemdə ciddi dəyişikliklər etməyə ehtiyac yoxdur. Amma vaxtaşırı yeniliklər olur. Məsələn, işğaldan azad olunan ərazilərə prezidentin xüsusi nümayəndələrinin təyinatı da dövrün tələbindən və həmin bölgələrin inkişaf proseslərinə uyğun addım idi”. Hesab edilir ki, Azərbaycanda bələdiyyə insitutunu inkişaf etdirib, səlahiyyətini artırmaq lazımdır. Xatırladaq ki, bələdiyyələrin birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi ilə bağlı qanun layihəsi Milli Məclisdə müzakirə olunur. “Bələdiyyələrin statusu haqqında” qanuna dəyişiklik layihəsinə əsasən, təşkili və ya yenidən təşkili nəticəsində əhalisinin sayı 3 min nəfərdən və ya ev təsərrüfatlarının sayı 1000 vahiddən az olan bələdiyyələrin yaradılmasına onlarda yaranan sosial-iqtisadi vəziyyət, tarixi və digər yerli xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla yol veriləcək. Qanuna təklif edilən digər bir dəyişikliklə isə ölkə üzrə sonuncu bələdiyyə seçkilərinin keçirildiyi ildən sonrakı 4 ilin son 2 ili ərzində əhalisinin sayı 3000 nəfərdən və ya ev təsərrüfatlarının sayı 1000 vahiddən az olan bələdiyyələr onlarda yaranan sosial-iqtisadi vəziyyət, tarixi və digər yerli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla Milli Məclisin qərarı ilə digər bələdiyyələrə birləşdiriləcək.
Nahid SALAYEV
