Ermənistanı “ağ günə” çıxaran Fransa bu dəfə Moldovanı fəlakətə sürükləyir...
Cənubi Qafqazda, Afrikada Rusiya ilə geosiyasi toqquşmalar yaşayan Fransa bu dəfə Moldovada Kremllə üz-üzə gəlir. Elə bu günlərdə Moldova ictimaiyyətinə məlumat verilib ki, paytaxt Kişinyovda Fransa hərbi missiyası işə başlayır. Moldovanın Rusiya Federasiyasındakı keçmiş səfiri Anatol Tsaranu bildirib ki, missiyanın fəaliyyəti ilə bağlı təfərrüatlar açıqlanmır.
O qeyd edib ki, Birinci Dünya müharibəsi zamanı belə bir missiya Rumıniyada fəaliyyət göstərib: “O zaman orada general Bertelonun rəhbərliyi ilə Fransa hərbi missiyası açılıb. Sonra Fransa Rumıniya ordusunu silahla təmin etdi, əsgərləri öyrətdi və nəticədə Rumıniya Murestidə qələbə qazandı. O vaxt Rusiya Fransa və Rumıniya ilə eyni tərəfdə idi, indi hekayə başqadır”. Tsaranunun sözlərinə görə, indiki hal Moldova ordusunun Rusiya ilə qarşıdurma üçün silahla təmin olunacağını deməyə əsas verir. Moldova prezidenti Maya Sandu Parisə səfəri zamanı fransalı həmkarı Emmanuel Makrona xitabən bildirib: “Təhlükə dayandırılmasa, cəbhə xətti bizə daha da yaxınlaşacaq. Ona görə də Avropa vahid cəbhə ortaya qoymalıdır”. Qeyd edək ki, bundan əvvəl “Politico” nəşri də Fransanın Ukraynaya Qərb qoşunlarını göndərməyə hazır olan ölkələrin ittifaqı yaratdığını yazıb. Nəşrin yazdığına görə, Estoniya, Latviya və Litva Almaniya, Çexiya və Polşa kimi Avropa İttifaqı ölkələrinin əksəriyyətindən ideyaya daha açıqdır. Lakin Anatol Tsaranu qeyd edir ki, bu, Moldovaya təsir etməyəcək: “Bununla belə, Fransa Moldova əsgərlərinə rus əsgərlərinə müqavimət göstərməyi öyrədəcək, həmçinin Moldova ordusunu silahlandıracaq. Moldova cəmiyyətində ölkənin Ukraynadan sonra Rusiyanın növbəti hədəfi olacağını deyirlər”. Moskva Moldovanı “rus dünyasının” bir hissəsi, onun təsir zonası hesab edir və bu vəziyyəti dəyişmək niyyətində deyil. Buna görə də Moldova hakimiyyəti Rusiya Federasiyasının mümkün hücumunu dəf etməyə hazırlaşır. Baxmayaraq ki, Moldovada rusların gəlməsini istəyən ictimai rusofil sektor var. Xüsusilə də Rusiyanın hərbi mövcudluğunun qeydə alındığı Dnestryanı separatçı bölgəni nəzərə alsaq, Rusiya Kişinyovda əsas təhlükə hesab olunur və onlar buna qarşı çıxmaq üçün Qərb tərəfdaşları ilə razılığa gəlirlər”. Bunlar fonunda prezident Maya Sandu Parisə son səfəri zamanı qeyd edib: “Rusiya Moldovanı hüquqların pozulduğu yer olan öz təsir dairəsinə çəkmək istəyir. Bu gün Moldova artıq Rusiyanın istədiyi kimi bölünmək masasında deyil, müzakirə masasındadır”.
Parisdə üç sənəd imzalanıb. Bu, 1998-ci ildə imzalanmış sənədi, eləcə də növbəti altı il üçün iqtisadi əməkdaşlığa dair yol xəritəsini və Fransa İnkişaf Agentliyinin Moldovaya 40 milyon avro dəyərində maliyyə vəsaiti ayıracağı müqaviləni yeniləyən müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişidir. Moldova prezidentinin administrasiyası aydınlaşdırır ki, yeni əməkdaşlıq sazişi müdafiə sisteminin müdafiə siyasəti, beynəlxalq missiya və əməliyyatlarda iştirak, informasiya texnologiyaları və hərbi telekommunikasiya, digər bu kimi mühüm sahələrini əhatə edir. 2024-2029-cu illər üçün İqtisadi Əməkdaşlıq Yol Xəritəsi Moldova Respublikası və Fransa arasında investisiya və ticarətin artımını təşviq etmək üçün birgə tədbirləri nəzərdə tutur. Moldovada 200-dən çox fransız şirkəti fəaliyyət göstərir.
Sandu vurğulayıb ki, Fransa ilə müdafiə və iqtisadi əməkdaşlıq sazişlərinin imzalanması Moldovanın gücləndiyinə və Fransanın onun tərəfində olduğuna dair aydın siqnal verir. Müdafiə sahəsində əməkdaşlıq intensivləşir, buna bir misal olaraq Fransadan hava hücumundan müdafiə radarlarının alınmasını göstərmək olar. Beləliklə görünür ki, Fransa Ermənistanda tətbiq etdiyi ssenarini bu dəfə Moldovada reallaşdırır. Ekspert Dmitri Çubaşenko respublikada baş verənləri “Moldovada Makron və Putin arasında döyüş” kimi xarakterizə edir: “Moldovanın iki regionu – Dnestryanı və Qaqauziya Rusiyadan və şəxsən onun prezidenti Vladimir Putindən Moldova rəhbərliyinin “təqiblərindən” müdafiə istəyib. Moldova prezidenti Maya Sandu da öz növbəsində Qərbdən Rusiyaya qarşı müdafiə istəyir. Fransa prezidenti Emmanuel Makron Sandunu Yelisey sarayında qəbul edərkən Kişinyovdan gələn qonağa belə müdafiə üçün Fransanın yardımlarını vəd edib. Beləliklə, Moldova Fransa ilə Rusiya, Makron və Putin arasında hərbi-siyasi və hərbi çevriliş perspektivi ilə hələlik yalnız siyasi qarşıdurma meydanına çevrilir”. Dmitri Çubaşenko onu da xatırladır ki, ölkə Konstitusiyasına görə, Moldovada baş verən hər şeyə görə prezident, hökumət və parlament məsuliyyət daşıyır: “Lakin bu gün bütün bu üç qurumun adı faktiki lider olunan Sandunun təmsil etdiyi hakim PAS partiyası ilə sinonimdir. Sandunun Moldovanı ya Borodinoya, ya da Beryozinaya çevirməsi, təbii ki, absurddur. Moldova mərkəzi hökumətinin və onun regional hakimiyyət orqanlarının müdafiə üçün özlərinin münaqişə vəziyyətində olan xarici tərəfdaşlara müraciət etməsi də absurddur”. Onun sözlərinə görə, dövlət başçısı, statusuna görə şəxsən kiminsə xoşuna gəlib-gəlməməsindən asılı olmayaraq, bütün siyasi qüvvələrlə dialoq aparmalıdır: “Amma Sandu Qərbdən Dnestryanı və Qaqauz muxtariyyətindən olan qüvvələrlə mübarizəsində kömək istəyir. Bu qüvvələr öz növbəsində müdafiə üçün başqa bir xarici qüvvəyə - Rusiyaya üz tuturlar. Moldovada Makron və Putin arasındakı döyüş Sandu və onun partiyasının “parlaq” fəaliyyətinin nəticəsidir”.
Tahir TAĞIYEV
