Səbr tükəndi - Kreml İrəvanın üstünə yeriyir...
Son günlərdə Ermənistanda əsas müzakirə, eyni zamanda da ciddi narahatlıq predmetinə çevrilən məsələlərədən biri Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun Türkiyənin Antalya şəhərində təşkil olunan III Diplomatiya Forumunun yekun nəticələrinə dair mətbuat konfransında verdiyi açıqlamalardır.
Çünki bu açıqlamalar artıq Rusiyanın Ermənistana qarşı münasibətlərini sərtləşdirməyə başladığını göstərir.
Lavrovun dedikləri həqiqətən də Ermənistana qarşı Kremlin daha sərt ritorikaya start verdiyini göstərir. Məsələn. Lavrov bildirir ki, Ermənistan hakimiyyəti qonşuları və dostları ilə deyil, onların düşmənləri ilə münasibətlər qurmaq istəyir. Nazir qeyd edib ki, Ermənistan rəhbərliyi nədənsə belə hesab edir ki, öz taleyini tarixən onlarla həmrəy olan ən yaxın qonşular və xalqlarla əməkdaşlıqla deyil, onların dostlarına qarşı mövqedə olanlarla birlikdə qurmalıdır: “Əgər belədirsə, Ermənistan hakimiyyəti regionda olan bütün formatlar barədə qərar qəbul etməlidir. Biz Ermənistana qadağa qoya bilmərik. Amma qərarı xalq verməlidir. Bundan sonra isə Ermənistan hakimiyyəti yeni siyasət kursunu elan edə bilər. Belə bir şey bizi Ermənistanla münasibətlərə yenidən baxmağa məcbur edir. Onlar regionda olan digər əməkdaşlıq formatlarına da münasibət bildirməlidirlər”. Lavrov ölkəsinin Ermənistanla münasibətlərinə yenidən baxa biləcəyini bəyan edib. Onun sözlərinə görə, Rusiya İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) iştirakı ilə bağlı yekun qərarını gözləyir. Nazir qeyd edib ki, Ermənistanın KTMT-dəki statusu ilə bağlı qərar verməsinin vədəsi yetişib. Lavrovun sözlərinə görə, KTMT-nin Ermənistanı Qarabağ münaqişəsinin həllində tək qoyması ilə bağlı bəyanatlar həqiqətə uyğun deyil: “Təəssüflər olsun ki, İrəvan Rusiya ilə münasibətləri pisləşdirmək siyasəti yürütmək qərarına gəlib. Bu, müttəfiqlik münasibətləri çərçivəsinə sığmır. Ermənistan Rusiya ilə əlaqələri kəsmək üçün İrəvana təkid edən regiondan kənardakı ölkələrə arxalanmaq qərarına gəlib”. Lavrov xatırladıb ki, rəsmi İrəvan KTMT müşahidə missiyasının Ermənistanın Azərbaycanla sərhədində yerləşdirilməsindən imtina edib: “KTMT-nin İrəvanda keçirilən tədbirində gecə yarıyadək təşkilatın missiyasının Azərbaycanla sərhəddə yerləşdirilməsi üçün mandatının formalaşması barədə sənəd üzərində iş aparılıb. Sənəd faktiki olaraq təşkilata daxil olan ölkələrin xarici işlər və müdafiə nazirlərinin birgə sənədi idi. Lakin buna baxmayaraq, səhəri gün Nikol Paşinyan bundan imtina etdi”. Nazir qeyd edib ki, Paşinyan imtinaya səbəb kimi KTMT-nin Azərbaycanı ittiham etməməsini gətirib: “Amma bunun ardınca, çox qısa müddətdə Avropa İttifaqının sərhəddə missiyasına Ermənistan icazə verdi. Aİ də Azərbaycanı ittiham etməmişdi, amma ona etiraz etmədilər. Bundan başqa, Rusiya sərhədçilərinin İrəvan aeroportundan çıxarılması tələbinin olduğunu təsdiq edə bilmərəm, amma bu, baş nazir Nikol Paşinyanın, spiker Alen Simonyanın danışdıqlarının məntiqinə uyğundur. Onlar deyir ki, Ermənistanla Rusiya arasında 1991-ci ildən bəri baş verənlər hamısı səhv olub”. Erməni politoloq Armen Baqdasaryan bunlar fonunda bildirir ki, proseslər sürətləndikcə ritorika da sərtləşir və Lavrov artıq bu dəfə konkret hərəkətlərdən danışır. O bildirib ki, hələlik Rusiyanın Ermənistana qarşı konkret hansı addımlar atacağı bəlli deyil: “Çünki Rusiyanın Ermənistana bir neçə istiqamətdə təsir rıçaqları var. Məsələn, iqtisadi təsir rıçaqları, Rusiyada çoxlu sayda Ermənistan vətəndaşının olması, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həll olunmaması və sair. Təbii ki, bunların hamısı bizim üçün çox ağrılı məqamlardır və Rusiya Ermənistanın kəskin addımlarına cavab olaraq həmin ağrılı məqamların hər hansı birinə təsir göstərməyə çalışacaq. Ümid edək ki, bu, Ermənistanla Azərbaycan arasında birbaşa təcavüz olmayacaq. Demək çətindir, görəcəyik. Hər halda belə güman edilirdi ki, Ermənistan sərtləşdikcə, Qərbə doğru kəskin şəkildə getdikcə Rusiya da öz təsir rıçaqlarından istifadə etməyə çalışacaq”. O qeyd edib ki, Rusiya Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyini də təşkil edə bilər. Politoloq xatırladıb ki, Nikol Paşinyanın Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyinə cəhd etdiyini deməsi təsadüfi deyildi.
Baş verənlərə erməni müğənni Lilit Bleyanın münasibəti də çox maraqlı olub. Onun fikrincə, Rusiyanın Ermənistanla münasibətinin pozulmasını istəyirlər. O, Ermənistanın gələcəyini Ukraynanın Baxmut şəhərinin hazırkı vəziyyətinə bənzədib: “Rusiya yaxşı müttəfiqdir? Yəqin ki, yox, amma çox “yaxşı” düşmən olacaq. Baxmut sakinləri də evlərinin, məktəblərinin, tikililərinin və s. dağılıb məhv olacağına inanmırdılar, son ana qədər hakimiyyəti alqışlayırdılar. Bu gün biz Rusiyanı özümüzə düşmən edərək ölkənin gələcəyini risqə atırıq. Eyni taleyi yaşamağımız istisna deyil”. Rusiyanın hədələrinə baxmayaraq, Ermənistanda ruslara qarşı qəzəb artır. Hətta bu günlərdə İrəvanın “Zvartnots” hava limanı yaxınlığında aeroportda xidmət edən Rusiya sərhədçilərinin oradan çıxarılması tələbi ilə etiraz aksiyası keçirilib. Aksiya iştirakçıları müraciətlərində qeyd ediblər:
"Ermənistan Respublikasının vətəndaşı olan ləyaqətli erməni üçün əcnəbinin öz ölkəsinin, evinin qapısını mühafizə etməsi, ölkəyə kimin buraxılıb-buraxılmayacağına əcnəbinin qərar verməsi qəbuledilməzdir. Gəlin birlikdə Rusiya işğalçısını Ermənistandan qovmaq və suveren dövlət yaratmaq iradəmizi ifadə edək". Aksiyada “Rusiya düşməndir”, “Rusiya alçaqdır”", “Rusiya, Ermənistandan rədd ol” şüarları səsləndirilib. Ermənistan parlamentinin deputatı, KTMT Parlament Assambleyasında nümayəndə heyətinin üzvü, “Şərəfim var” fraksiyasının katibi Tiqran Abramyan isə qeyd edir ki, bu gedişlə Ermənistan rəhbərliyi bundan sonra ölkənin KTMT-dən çıxmasını hüquqi cəhətdən rəsmiləşdirmək üçün addımlar ata bilər: “Qarşılıqlı öhdəliklərlə bağlı KTMT-dən və ondan gözlənən yardımdan yanlış gözləntilər formalaşıb. Lakin bu halda da tərəflər Ermənistanın KTMT-ni tərk etməsinə gətirib çıxara biləcək addımlar atmamalıdır. Hesab edirəm ki, Ermənistan rəhbərliyi, addımlarının davamı olaraq, nəinki açıq şəkildə bəyan edildiyi kimi təşkilatdan çıxa, ümumiyyətlə Rusiya ilə münasibətləri xeyli pisləşdirə bilər”. Eyni zamanda, Abramyan vurğulayıb ki, İrəvanın Aİ və ya ayrı-ayrılıqda hər hansı bir Avropa ölkəsi ilə münasibətlərinin mümkün dərinləşməsi heç bir halda Moskva ilə münasibətlərə xələl gətirə biləcək şəkildə baş verməməlidir. Onun sözlərinə görə, Ermənistan və Rusiyanın iştirakı ilə KTMT, MDB və Aİİ kimi çoxtərəfli formatlar dondurulmamalı və dayandırılmamalıdır, əksinə, onların çərçivəsində qarşılıqlı əlaqəni daha çevik və verimli etmək üçün transformasiya oluna bilər. Xatırladaq ki, daha öncə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ölkəsinin KTMT-də iştirakının dondurulduğunu açıqlayıb. Ermənistan parlamentində müxalifətçi deputat Armen Rüstəmyan isə bildirir ki, ölkə indi Rusiya-Ukrayna müharibəsinin səhnəsinə çevrilir: “Ən pis proqnozlarımız özünü doğrultdu, məlum oldu ki, Paşinyanın xarici siyasəti Rusiya-Qərb qlobal müharibəsini Ermənistana gətirir. Qərb anti-Rusiya cəbhəsini genişləndirməyə çalışır, indi də bizimlə genişlənir və bu, Ermənistan üçün dağıdıcı olacaq”.
Samirə SƏFƏROVA
