Rusiya qərar verdi – İrəvana silah verilməyəcək, investisiya olmayacaq - bu hələ hamısı deyil...

Ermənistanın sürətlə geosiyasi çəkişmə meydançasına çevrildiyi getdikcə daha qabarıq formada müşahidə olunur. Bu fonda Rusiyanın "Kommersant" qəzeti olduqca maraqlı məqamlara diqqət çəkərək yazır: 

“Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin çökdüyünü qeyd edərək, ilk dəfə xəbərdarlıq edib ki, Moskva “çox şeyə yenidən baxa” və İrəvanın “Rusiyanın düşmənləri” ilə dostluğuna cavab olaraq “praktik addımlar” ata bilər. Sergey Lavrov Moskvadan uzaqlaşan müttəfiqini yekun seçim etməyə çağırsa da, Ermənistan rəhbərliyinin bəyanatları bu seçimin artıq edildiyini göstərir. İrəvan SSRİ-nin dağılmasından sonra Moskvaya stavkanı “strateji səhv” adlandırır və təhlükəsizliyinin yeni qarantı və aparıcı tərəfdaşına Rusiyanın deyil, Qərbin çevriləcəyini gözləyir.

Rusiya-Ermənistan münasibətlərində daha əvvəl Moskva rəsmilərinin müzakirə etməməyə üstünlük verdiyi yeni reallığın etirafını Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Antalya Diplomatik Forumunun sonunda keçirilən mətbuat konfransında səsləndirib. İştirakçılardan biri də Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan və Böyük Britaniyanın xarici işlər nazirinin müavini Leo Doçerti ilə görüşən Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan olub. Öz növbəsində, ənənəvi olaraq həm Ermənistan, həm də Azərbaycan nümayəndələri ilə ünsiyyətdə olan Sergey Lavrov bu dəfə yalnız Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovla görüş keçirib. Ararat Mirzoyanla münasibətlərdə artan gərginliyi azalda biləcək görüş nəzərdə tutulmayıb. Nəticədə Rusiya və Ermənistanın xarici işlər nazirləri tam üç gün Antalya Diplomatik Forumunda vaxt keçirsələr də, üzbəüz danışıqlar aparmaq imkanı tapmayıblar. Yekun mətbuat konfransında Sergey Lavrov İrəvanla münasibətləri ətraflı dəyərləndirib. O, kəskin döngələrdən qaçmadan sadələşdirilmiş diplomatik formalar seçib. Rusiyanın ali rəhbərliyinin nümayəndəsinin ağzından Ermənistanla bağlı bir sıra məqamlar ilk dəfə səslənib. “1991-ci ildən bəri Ermənistanın Rusiya ilə münasibətlərdə hər şeydə yanlış yol tutduğunu söyləmək, yumşaq desək, siyasi cəsarət tələb edir”, - Sergey Lavrov xəbərdarlıq edib. Bu baxımdan o qeyd edib ki, İrəvanın hazırkı kursu davam etdirməsi Moskvanı “Rusiya-Ermənistan münasibətlərində çox şeyə yenidən baxmağa” vadar edə bilər. “Ermənistan rəhbərliyinin ağzından hər gün eşidilən bu bəyanatlar bizi reallıqda nələr baş verdiyi və praktiki addımlarımızda bunu necə nəzərə alacağımız barədə düşünməyə vadar edir”, - Sergey Lavrov qeyd edib.  “Ermənistan rəhbərliyi Rusiya ilə münasibətləri və ümumi regionumuzda yaradılmış inteqrasiya strukturlarını kəsərsə, regiondankənar ölkələr İrəvana bütün çətinliklərində kömək vəd edib. Qərb bunu gizlətmir. Qərbin Mərkəzi Asiya ölkələri, Ermənistan və postsovet məkanının digər dövlətləri ilə münasibətlərdə əsas məqsədi budur”.  “Ermənistanda nədənsə hesab edirlər ki, siz öz həyatınızı tarixən sizinlə həmrəy olaraq ən yaxın qonşularınız və xalqlarınızla əməkdaşlıqda deyil, dostlarınıza qarşı olanlarla qurmalısınız”, - Sergey Lavrov Ermənistan rəhbərliyinə çağırış edib. “Bu, ortaya çıxan çox cəlbedici bir şəkil deyil. Biz çox istərdik ki, erməni həmkarlarımız, erməni tərəfdaşlarımız necə yaşamağa davam etmək istədiklərinə və bizi müxtəlif inteqrasiya strukturlarında bağlayan razılaşmaları qarşılıqlı əsasda necə həyata keçirmək istədiklərinə özləri qərar versinlər”, - Rusiya diplomatiyasının rəhbəri fikrini yekunlaşdırıb.

Beləliklə, Sergey Lavrov yalnız nəticələri barədə xəbərdarlıq edərək İrəvanı yekun seçim etməyə çağırırsa, deməli, Ermənistan tərəfi artıq yeni inkişaf və təhlükəsizlik strategiyasının seçimi ilə bağlı qərar verib və orada Rusiya üçün eyni yeri görmür.
 Rusiyalı nazirin Antalyadakı çıxışından bir müddət əvvəl Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan Ermənistanın SSRİ-nin dağılmasından dərhal sonra yaranmış Rusiyadan güclü asılılığını “strateji səhv” adlandırıb.  “Bütün sahələrdə - siyasi, iqtisadi, hərbi-siyasi, elmi - Ermənistan Rusiyadan çox asılı idi və bu bizim ümumi təhlükəsizliyimizin bir hissəsi idi. 2020-ci ildə bu sistemin işləmədiyini görəndə təhlükəsizliyi təmin etmək üçün alternativlər tapmaq üçün addımlar atmağa başladıq”, - deyə Armen Qriqoryan Ermənistanın İctimai Televiziyasına müsahibəsində bildirib.  
 Onun sözlərinə görə, təhlükəsizlik sistemi “həm ikitərəfli, həm Ermənistan-Rusiya formatında, həm də KTMT çərçivəsində çoxtərəfli şəkildə işləməyib” və Rusiyanın guya Ermənistana kömək etməmək qərarına gəlməsindən sonra təhlükəsizlik sistemi tamamilə dağılıb. Moskva ilə İrəvan arasında müttəfiqlik münasibətlərinin əsas istiqamətlərindən birinə - hərbi-texniki əməkdaşlığa toxunan Qriqoryan onun ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra iflasa uğradığını bəyan edib. 2020-ci ilə olan məlumata görə, Ermənistanda bütün hərbi-texniki əməkdaşlığın 96%-i Rusiya ilə olub. 2021-ci ilin yanvarından Ermənistan müxtəlif ölkələrlə bir neçə milyard dollarlıq müqavilələr bağlayıb. Bu müqavilələrdə Rusiya həcmləri 10%-dən azdır. Yəni Rusiya ilə hərbi-texniki əməkdaşlıq 96%-dən 10%-ə qədər azalıb”, - deyə Armen Qriqoryan davam edib və əlavə edib ki, bu, “Rusiyanın seçimidir”.  İrəvan Parisi ölkənin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əsas tərəfdaş adlandırır. “Fransa təhlükəsizlik sektorunda əsas rol oynayır. Fransa bizi birinci dərəcəli silahlarla təmin edir, başa düşdüyünüz kimi, bu məsələ susqunluğu sevir və biz aldığımız hər şeyi bəyan edə bilmərik”, - deyə Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri vurğulayıb.  O, “Rusiya Ermənistana sərmayə qoymamaq qərarına gəlib” deyən investisiya əməkdaşlığını da nəzərdən qaçırmayıb və qeyd edib ki, Rusiya ötən il BƏƏ və kiçik Lüksemburqdan sonra üçüncü yerdə qərarlaşıb.  "2023-cü ilin ilk doqquz ayında Ermənistanda aparıcı investor Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri olub - təxminən 250 milyon dollar, Lüksemburq ikinci, Rusiya isə 50 milyon dollardan azdır. Bu proseslər Rusiyanın öz seçiminin nəticəsidir", - Armen Qriqoryan ittihamlar atmağa davam edib.  Ötən həftənin sonunda Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan daha bir səs-küylü bəyanatla çıxış edərək, guya Ermənistanı Rusiya və Belarusun ittifaq dövlətinə qoşulmağa məcbur etməyə çalışdıqlarını bildirib.  Simonyanın sözlərinə görə, bu plan 2021-ci ildə baş nazir Paşinyan başda olmaqla ölkə rəhbərliyinin hakimiyyətdə qaldığı parlament seçkiləri zamanı pozulub. "2021-ci ildə erməni xalqı geosiyasi məsələni həll etdi və öz seçimi ilə böyük geosiyasi planı pozdu", - Ermənistan parlamentinin spikeri deyib. İrəvana İttifaq dövlətinə qoşulmaq üçün pərdəarxası təkliflərin olub-olmaması ilə bağlı suala cavab olaraq o, təfərrüatlara varmaq istəmədiyini qeyd edib. “Bu barədə danışmaq istəmirəm, çünki onlar bunu müxtəlif yerlərdən təkzib etməyə başlayacaqlar. Amma hərəkətləri müqayisə edəndə bu aydın görünür. Hər halda, bu mənə aydındır”, - deyə o qeyd edib.  Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin pisləşməsinin simvolik fonunda fevralın ortalarında rusiyalı istehlakçılar arasında məşhur olan “Jermuk” mineral suyu ilə bağlı qalmaqal yaranıb. Tətik Vladiqafqazda bir sakinin su əvəzinə sirkə olan “Jermuk” suyu etiketli şüşədən bir qurtum aldıqdan sonra qida borusunun ölümcül yanıq aldığı hekayə idi.  Hadisə ilə bağlı cinayət işi açılıb və “Rospotrebnadzor” təhlükəsizlik sınaqları üçün “Jermuk” suyunun müəyyən partiyalarının satışının dayandırıldığını elan edib. Amma bunlar artıq ilk addımlardır”. 

Nahid SALAYEV