KÖHNƏ VERSİYA            

Bəzi ölkələrdən fərqli - Azərbaycanın "neft lənətindən" yan keçməsi xoşunuza gəlmir?!.

Image

Prezident İlham Əliyev martın 1-də Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclasları zamanı "Euronews" televiziyasına müsahibəsində deyib ki, qazıntı yanacağına sahib olan ölkə olmaq bizim günahımız deyil: 

“Düşünürəm ki, bu bizim nailiyyətimizdir ki, biz neft və qaz ehtiyatları olan bir çox ölkənin üzləşdiyi "neft lənətinə" düçar olmamağı bacardıq. Biz nefti inkişafa çevirdik, sərvətin ədalətli paylanmasını təmin etməyə nail olduq. Son 20 ildə biz Azərbaycanda yoxsulluğun səviyyəsini 50 faizdən 5 faizə endirdik. Sizin Bakıda bütün gördükləriniz infrastrukturun tamamilə yeni inkişafı və insanların həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasıdır.

Əfsuslar olsun, indi deyirlər ki, qazıntı yanacağı təhlükəlidir, mənfidir və günah bu ehtiyata sahib olan ölkələrdədir. Mənim mesajım ondan ibarət idi ki, bizə gördüyümüz işə görə, gəlirlərdən insanların ehtiyaclarını təmin etmək və yaşıl enerji gündəliyinə təkan vermək üçün necə istifadə etdiyimizə görə qiymət verin. Ümidvaram ki, mesajım eşidiləcək".

Prezidentin nəzərdə tutduğu “neft lənəti” nədir?

Bu yöndə apardığımız araşdırmalar nəticəsində belə qənaətə gəlirik ki, dünyada “neft lənəti”nə tuş gələn bir çox ölkələr var. Bunun bir çox iqtisadi izahı var ki, həmin ölkələr sərvətdən düzgün yararlana bilməməsi səbəbindən iqtisadi cəhətdən rəzil vəziyyətə düşüb. Son onilliklərdə bütün məşhur iqtisadi fikir cərəyanlarının baş sındırdığı paradoksal fenomenlərdən biri “sərvətin lənəti” adlanır. Bu nəzəriyyəyə görə, sosial və iqtisadi inkişafla təbii sərvətlər arasında əks münasibət var. Təbii sərvətlərlə zəngin ölkələrlə müqayisədə təbii sərvəti az və ya olmayan ölkələr sosial və iqtisadi baxımdan daha çox inkişaf etmiş durumdadır. 17-ci əsr İspaniyası koloniyalardan çoxlu qızıl və gümüş gətirirdi, bununla belə, iqtisadi baxımdan heç bir resursu olmayan o dövrün Hollandiyasından çox geri qalırdı. 19-20–ci əsrlərdə təbii sərvətlərlə zəngin Rusiya heç bir sərvəti olmayan Yaponiya və İsveçrədən qat-qat geridə idi. Son dövrlərdə isə heç bir resursu olmayan Cənubi Koreya, Sinqapur, Tayvan, Hon-Kong təbii resursla zəngin Venesuela, Meksika, Nigeriyadan dəfələrlə irəlidədir. Bu problem xüsusilə neftlə zəngin ölkələrdə özünü büruzə verir. Neftlə zəngin və ondan asılı olan bir çox  ölkələr dünyada ən çox iqtisadi problem yaşayan, konfliktlər içində olan ölkələrdir. Bura Latın Amerikası, Yaxın Şərq, Asiya və Afrika kimi bölgələr daxildir. Bir milyard barrel neft rezervinə sahib Ekvatorial Qvineya 1995-ci ildən bugünə kimi gün ərzində 400 min barrel neft ixrac edir. Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) baxımından hər adam başına düşən gəlir nisbətində Fransadan, Yaponiyadan və Böyük Britaniyadan irəlidədir. Ancaq cəmi 700 min əhalisi olan bu ölkədə insanlar günü 2 dollara çalışır. Bu mənada Ekvatorial Qvineya neft lənəti üçün ən yaxşı nümunələrdən birinə çevrilib. Böyük təbii sərvətlərə sahib olan bu ölkə ağlasığmaz korrupsiyanın və pis idarəçiliyin qurbanına çevrilib. İqtisadi səbəbi izah etmək üçün “Holland sindromu” deyilən anlayışa baş vururlar. “Holland sindromu” nədir? 1960-cı illərdə Niderland Krallığı, başqa adıyla Hollandiya Şimal dənizində zəngin qaz yataqları aşkarladı. İqtisadçıların düşüncəsinə görə, bu tapıntının nəticəsi Hollandiya iqtisadiyatında özünü iki formada göstərdi. Birinci formada bu özünü “xərcləmə effekti” şəklində göstərdi. Xərcləmə effekti anlayışına görə, resursla zəngin ölkədə təbii sərvətin çoxluğu və onun sürətli inkişafı həmin ölkənin valyutasının dəyərini artırır və böyük miqdarda valyutaya yiyələnən dövlət bu valyutanı alınıb-satılması mümkün olmayan, başqa adla qeyri-ticari sahələrə xərcləyir, məsələn, tikintiyə. Çünki ölkənin valyuta dəyəri yüksəldiyi üçün istehsal mallarının da xarici bazarda dəyəri artır və sonda rəqabətə tab gətirməyərək sıradan çıxır. Bu, həm də ölkədə ciddi infilyasiyaya səbəb olur. İkinci formada isə bu özünü işçilərin və kapitalın qeyri-ticari sahəyə axınına təkan verməsində, onu stimullaşdırmaqda göstərirdi. Nəticədə bu iki forma birləşərək, qeyri-ticari sahənin inkişafına, ancaq istehsal sahəsində (kəndə təsərrüfatı və sənaye) işləyən insanların azalmasına səbəb olurdu. Bu isə ölkənin təbii sərvətdən asılılığının artımına, onun dünya bazarındakı təbii sərvətin qiymətindən asılı vəziyyətə düşməsinə, sənaye, kənd təsərüffatı kimi istehsal sahələrinin zəifləməsinə, bir sözlə, ciddi deqradasiyasına səbəb olurdu. Son zamanların araşdırmalarına görə isə, bu bəladan qurtulmaq mümkündür, ancaq bunun üçün ölkə ciddi fiskal tənzimləmə aparmaqla valyutanı nəzarətdə saxlamalı, qeyri-resurs sahələrinə subsidiya ayırmaqla onu tədricən inkişaf etdirməlidir. Maraqlı məqam budur ki, bu tip tənzimləmələr çox az ölkəyə müyəssər olub. Azərbaycan belə islahatları aparmağı bacaran ölkələrdəndir ki, “neft lənəti”nə tuş gəlməyib.

Məhəmmədəli QƏRİBLİ







VİDEO

Suriya azı 4 yerə bölünür... Əsəd "keçi qiymətinə" satılır - David koridoru gerçəkləşə bilər... - VİDEO

Paşinyan Azərbaycanla kiçik müharibə ssenarisi üzərində işləyir... - VİDEO

Konqresmen Pallone Bakıdan qaçdı və ABŞ da “tünd sirkə kimi partladı”... - VİDEO

Bir neçə nazirlik və xidmət yanlarındakı İctimai şuraları buraxacaq...

Avropa və Amerikanın pulu, kəşfiyyat məlumatları - OCCRP Azərbaycana təzyiq vasitəsidir...

OCCRP Azərbaycanı hədəfə alır, ancaq ABŞ varlılarının ofşor zonalarda əməllərini “görmür”...

SON XƏBƏRLƏR

06.12.2024 | 14:46
Sen Martinə həsr olunmuş “Bir adanın səsi” adlı debat təşkil edildi

06.12.2024 | 14:26
"Ermənistan beynəlxalq təşkilat və məhkəmələrdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə qarşı iddialardan əl çəkməlidir" - XİN rəsmisi

06.12.2024 | 14:15
Şəkidə mağazadan oğurluq edən şəxslər tutuldu

06.12.2024 | 14:03
Azərbaycan və ABŞ arasında ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq məsələləri Bakıda müzakirə olundu

06.12.2024 | 13:48
Bakıdan Sen Martin xalqının birliyinə və müstəqilliyinə çağırış edildi

06.12.2024 | 13:25
Utilizasiyaya verilmiş maşın sahiblərinə ödənişlər hansı qaydada həyata keçirilir? - Qurum rəsmisi açıqladı

06.12.2024 | 13:10
"Fransa və Niderlandın müstəmləkəçiliyindən xilas olmaq xalqlarımızın ən müstəsna hüququdur" - Franklin Meyers

06.12.2024 | 12:44
Hüquq və İnsan Haqları İnstitutunun Milli Məclisin tabeliyinə verilməsi təklif olundu

06.12.2024 | 12:30
Bakıda vergidən yayınan MTK-ların böyük siyahısı ortaya çıxdı - söhbət milyonlarla manatdan gedir...

06.12.2024 | 12:00
Azərbaycanlıların qayıdış hüququna həsr olunmuş beynəlxalq konfransın yekun sənədi qəbul edilib

06.12.2024 | 11:30
Robert Levandovski daha 2 il "Barselona"da

06.12.2024 | 11:15
Onlarla Azərbaycandakı qohumları arasında əlaqə yaradıldı - BQXK açıqlama yayıb

06.12.2024 | 11:10
Hacıqabulda "Mercedes" aşıb, 1 nəfər ölüb

06.12.2024 | 11:07
Prezident İlham Əliyev Finlandiya Prezidentinə təbrik məktubu göndərdi

06.12.2024 | 11:05
Trampın seçilməsi üçün 260 milyon dollar xərcləyib - İlon Maskla bağlı şok hesabat

06.12.2024 | 11:00
Bakıda Fransa və Niderland neokolonializmi haqqında beynəlxalq konfrans işə başlayıb

06.12.2024 | 10:20
Bu ölkədə Baş Prokurorluq Prezidentin fəaliyyətindən şübhəyə düşüb...

06.12.2024 | 10:15
Neftimiz yenə ucuzlaşıb - dünya bazarında son durum

06.12.2024 | 10:10
Bir gündə 38 cinayətin üstü açılıb - DİN açıqlama yaydı

06.12.2024 | 10:10
Bakıda motosiklet yolu keçən qızı vurub

06.12.2024 | 10:05
Bələdiyyə seçkiləri ilə əlaqədar bu yerlərdə seçki məntəqələri yaradılır

06.12.2024 | 10:00
Bu gün Yasamalın bəzi ərazilərində qaz olmayacaq

06.12.2024 | 10:00
Culfanın bəzi kəndləri bu gün işıqsız qalacaq

06.12.2024 | 09:30
Azərbaycan və Qazaxıstanın XİN başçıları Maltada görüşüb

06.12.2024 | 09:25
Tələbə sayına görə niyə qonşulardan geridəyik?..

06.12.2024 | 09:20
Makron küncə sıxılır - 50 faizdən çox fransız onun istefasını tələb edir

06.12.2024 | 09:10
"Mən sizin üçün çox darıxıram" - Messi "Barselona" azarkeşlərinə səsləndi

06.12.2024 | 09:06
Bu gün rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsi işçilərinin peşə bayramıdır

06.12.2024 | 09:00
Qubada 102 min manatlıq dələduzluq edənlər yaxalanıb

06.12.2024 | 08:38
Bankçılıqdan "açıq bankçılığa" keçid vətəndaşlara nə verəcək...

05.12.2024 | 23:56
Lavrovdan Paşinyanın KTMT bəyanatına reaksiya - o, bu mövzuda çox danışıb...

05.12.2024 | 23:23
Ceyhun Bayramov ATƏT-in iclasında Minsk qrupunun ləğvi məsələsini qaldırdı...

05.12.2024 | 22:37
"Həyat üçün şans" reabilitasiya mərkəzinin təssisçisi həbs edildi...

05.12.2024 | 22:15
Azərbaycan Türk fəlsəfə tarixinin 3-cü cildi işıq üzü görüb

05.12.2024 | 21:48
Ceyhun Bayramov gürcü nazirlə regional təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə etdi...

05.12.2024 | 21:32
"Avropada etnik, dini dözümsüzlüyün və ayrı-seçkiliyin artması narahatlıq doğurur" - Ceyhun Bayramov

05.12.2024 | 20:56
Bir neçə nazirlik və xidmət yanlarındakı İctimai şuraları buraxacaq...

05.12.2024 | 20:39
Dolların taxtı silkələnir, Tramp alternativ pul yaradanları kəskin hədələdi - "kəsərəm"

05.12.2024 | 20:25
OCCRP COP29-a qarşı mübarizəni Amerika kəşfiyyatının materialları əsasında apardı...

05.12.2024 | 20:11
Ermənistan Bakının son sülh layihə təklifinə hələ cavab verməyib - Simonyan COP-u bəhanə etdi...

05.12.2024 | 19:56
ABŞ və Avropa OCCRP-dən ölkələrə təzyiq aləti kimi istifadə etməyə can atır - amma öz mövqeyini sarsıdır...

05.12.2024 | 19:41
İctimai Şuraların tərkibinə QHT sektorunda etirazlar böyüyür...

05.12.2024 | 19:27
Makron Fransanın siyasi və maliyyə sistemini çökdürdü - ölkə hökumətsiz qaldı...

05.12.2024 | 19:14
İqlim dəyişikliyi gender uçurumu yaradır, dünyaya təhdid - Azərbaycan reallıqları...

05.12.2024 | 19:00
Xatirə Kitabı Redaksiyasının şəhid ailələrinə misilsiz hədiyyəsi... - FOTO

05.12.2024 | 18:45
"Azərbaycan 21-22-ci ildə bizim torpaqlarımızı işğal etdi" - Bu fikri deyən sülh istəyir?

05.12.2024 | 18:31
OCCRP adlı qondarma beynəlxalq qurum bəzi Azərbaycan "jurnalistləri" ilə cinayətkar əlaqələr qurub...

05.12.2024 | 18:25
"Qərbi azərbaycanlıların qayıdış hüququnun təmin edilməsi davamlı sülh üçün zəruridir" - Əhliman Əmiraslanov

05.12.2024 | 18:17
Paşinyan Putinə kəskin tonda cavab verdi - “Belə sənədlər yoxdur”

05.12.2024 | 18:03
OCCRP-ni Azərbaycanın daxili işlərinə məşhur ermənipərəst ABŞ məmuru yönəldir...

05.12.2024 | 17:50
"İraqın və Suriyanın şimalında yeni türk dövləti" - informasiyanı yayanların hədəfi…

05.12.2024 | 17:37
Avropa və Amerikanın pulu, kəşfiyyat məlumatları - OCCRP Azərbaycana təzyiq vasitəsidir...

05.12.2024 | 17:33
Azərbaycan Uşaqlarının VI Ümumrespublika Forumunun iştirakçıları Prezidentə müraciət ünvanlayıblar

05.12.2024 | 17:24
Paşinyan bu dövlətin başçısını İrəvanda görmək istəmir...

05.12.2024 | 17:11
OCCRP Azərbaycanı hədəfə alır, ancaq ABŞ varlılarının ofşor zonalarda əməllərini “görmür”...

05.12.2024 | 17:06
Mərkəzi Bankın sədrinə müavinlər təyin edildi

05.12.2024 | 17:01
Prezident Mərkəzi Bankın sədrinə birinci müavin təyin etdi

05.12.2024 | 16:42
“Ermənistanı yeni müharibə avantürasına çəkmək Qərbin növbəti çirkin planıdır” - Vüqar Rəhimzadə

05.12.2024 | 16:36
"Qərbi azərbaycanlıların problemlərini dünyaya çatdırmalıyıq" - Şamil Ayrım

05.12.2024 | 16:20
"Azərbaycanla danışıqların pozulmasına erməni tərəfinin dövlət sirlərini sızdırması səbəb olub" – Simonyan

05.12.2024 | 16:07
Nəbatat Bağına giriş qiyməti açıqlandı - 6 yaşa qədər pulsuz, böyüklər üçün isə...

05.12.2024 | 15:56
Putindən Trampın dollar təhdidlərinə cavab - dünya artıq dəyişib...

05.12.2024 | 15:14
Zelenski Gürcüstan hakimiyyətinə sanksiya tətbiq etdi...

05.12.2024 | 14:49
"Avropalılar bizi “Maydan”la hədələyirdi, ancaq bu ideya iflasa uğradı, Gürcüstanda “Maydan” olmayacaq" - İrakli Kobaxidze

05.12.2024 | 14:28
Makron İsraili tənqid edir, İrəvandakı səfiri isə İranın lehinə paylaşımlar edir - Fransanın Qərb ölkələrinə xəyanəti...

05.12.2024 | 14:21
Suyu süzülən BAKI...

05.12.2024 | 14:18
Yunus Oğuzdan Qarabağ Universitetinə dəyərli hədiyyə- ÖZƏL

05.12.2024 | 14:05
Naxçıvan Sənaye Parkı yaradılır - FƏRMAN

05.12.2024 | 14:03
Rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsi işçiləri “Tərəqqi” medalı ilə təltif edildi

05.12.2024 | 14:02
Prezident Azərbaycan Könüllülərinin VII Həmrəylik Forumunun iştirakçılarına müraciət ünvanladı

05.12.2024 | 13:25
Bakıda Ermənistandan zorla çıxarılmış azərbaycanlıların geri qayıtmasının hüquqi əsasları mövzusunda panel sessiyası keçirildi

05.12.2024 | 13:11
ABŞ-nin Qazaxıstandakı səfiri istefa verdi

05.12.2024 | 12:30
"Ermənistan Azərbaycan mədəni irsinin vəziyyətinin araşdırılması üçün UNESCO-nun missiya göndərməsinə icazə vermir" - Əziz Ələkbərov

05.12.2024 | 12:00
Türkiyənin 30 vilayətində PKK-ya qarşı əməliyyat keçirilib

05.12.2024 | 11:53
“Ermənistandan zorla çıxarılan azərbaycanlılar üçün ədalətin təmin edilməsi” mövzusunda ikinci beynəlxalq konfransın açılışı olub

05.12.2024 | 11:47
Qərbi Azərbaycan İcmasının fəxri üzvlük sertifikatları təqdim edildi

05.12.2024 | 11:30
"Real" biabırçı antirekordunu yenə təkrarladı...

05.12.2024 | 11:10
Bu ölkədə böhran bitmir - Prezident müdafiə nazirinin istefasını qəbul edib

05.12.2024 | 11:05
Bu, torpaq deyil, insan haqları məsələsidir - Mövlud Çavuşoğlu

05.12.2024 | 11:02
Prezident İlham Əliyev Tailand Kralına məktub göndərib

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031