Yaşıl enerji siyasətinin perspektivləri və ekologiya...
Ekologiyanın qorunması bütün dünyanı maraqlandıran əsas məsələrdən biridir. Uzun bir dövr ərzində neft, qaz, kimyəvi təsirli maddələrlə, eləcə də digər vasitələrlə çirkləndirilən ekologiyanın, ətraf mühitin sağlamlaşdırılması əsas prioritetlərdən biridir. Azərbaycan da, dünyanın digər ölkələri də bunu əsas prioritetlərdən biri hesab edir.
Bu gün dünyada yaşıl enerji ifadəsini tez-tez eşidirik və artıq dünyada yaşıl enerji hərəkatı geniş vüsət almaqdadır. Dünyanın əsas enerji ixracatçılarından biri olan Azərbaycanda da “yaşıl enerji” faktoruna geniş meydan verilməkdədir.
Azərbaycanın yaşıl enerji siyasəti
Günümüzdə Azərbaycan çox uğurlu yaşıl enerji siyasəti həyata keçirir.
Ekspertlərin bildirdiyinə görə, bərpaolunan və yaşıl enerji əsasında istehsal edilən elektrik ixracı Azərbaycanın enerji strategiyasında yeni eranın başlanğıcıdır. Ekspertlərin fikrincə, ölkəmizdə energetika sahəsində bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi Prezident İlham Əliyev tərəfindən prioritet vəzifə olaraq irəli sürülüb və 2030-cu ilədək elektrik enerjisinin qoyuluş gücündə bərpaolunan enerjinin payının 30 faizə çatdırılması hədəf kimi müəyyənləşdirilib.
Bildirilənə görə, Azərbaycanda yaşıl enerji sektorunun inkişafındakı hüquqi bazaya, bu istiqamətdə atılan praktiki addımlara və hədəflərə nəzər salınsa bu istiqamətdə həyata keçirilən işlər göz önünə gəlir.
Qeyd edilir ki, ölkəmizin bərpaolunan enerji potensialı - quruda külək və günəş enerjisinin həcmi 27 qiqavatdan çoxdur, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda isə külək enerjisi 157 qiqavat təşkil edir. 2021-ci il mayın 18-də Ağdam ictimaiyyət nümayəndələri ilə görüşən Prezident İlham Əliyev bəyan edib ki, bütün Qarabağ zonası yaşıl enerji zonası olacaq. Azərbaycanın bərpaolunan enerji istehsalı siyasətinin strateji əsasını Prezident İlham Əliyev tərəfindən müəyyənləşdirilən və 2021-ci ilin fevralında qəbul edilən “Azərbaycan 2030: Sosial-iqtisadi inkişafın Milli Prioritetləri” təşkil edir. Beş Milli Prioritetdən biri olan təmiz ətraf mühit və yaşıl artım ölkəsi prioriteti qarşıya yeni hədəflər qoyur.
Bu barədə mətbuatda gedən şərhlərdə bildirilir.
“Yaşıl enerji” növlərinin yaradılması prosesi gedir...
Məlum olduğu kimi, bu siyasətin təsdiqi olaraq Prezident İlham Əliyevin ötən ilin dekabrında imzaladığı sərəncamla Azərbaycanda 2024-cü il “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilib.
Sənəddə bildirilir ki, Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər sosial-iqtisadi inkişafa dair beş milli prioritetindən biri “Təmiz ətraf mühit və yaşıl artım ölkəsi” kimi müəyyən edilmişdir: “Həmin prioritetə uyğun olaraq, ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların bərpası və artırılması, su ehtiyatlarından və dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadənin təmin edilməsi istiqamətində işlər aparılır.
Azərbaycan baza ili (1990) ilə müqayisədə 2030-cu ilə qədər istilik effekti yaradan qazların emissiyalarının 35 faiz, 2050-ci ilə qədər isə 40 faiz azaldılmasını hədəf kimi götürmüşdür.
İşğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikası yaşıl enerji zonası elan olunmuşdur. Azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma prosesində ətraf mühitin qorunması prioritetdir. Həmin ərazilərdə “ağıllı şəhər”, “ağıllı kənd” kimi innovativ yanaşmalar tətbiq edilir, ekosistem bərpa olunur.
Yaşıl enerji növlərinin yaradılması və yaşıl enerjinin dünya bazarlarına nəqli Azərbaycanın enerji siyasətinin prioritetidir. Azərbaycan elektrik enerjisi istehsalının qoyuluş gücündə bərpa olunan enerji mənbələrinin payının 2030-cu ilə qədər 30 faizə çatdırılmasını hədəfləyir”.
“Bunun perspektivi çox böyükdür...”
Elm və Təhsil Nazirliyi, Botanika İnstitunun aparıcı elmi işçisi, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Sadıq Qarayev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikası yaşıl enerji zonası elan olunması çox mühüm hadisədir. Yaşıl enerji siyasətinin böyük perspektivləri var. Bunun ekologiyanın təmizləməsində böyük rolu olacağını düşünən mütəxəssis “bilirsiz ki, dövlət Qarabağın, Şərqi Zəngəzurun, Naxçıvanın iqtisadi inkişafı üçün gərəkli siyasət yürüdür. Qarabağın, Zəngəzurun, digər azad ərazilərin bərpası əsas hədəflərdən biridir və bu istiqamətdə geniş miqyaslı işlər həyata keçirilir. Dövlət siyasətinin əsas xəttlərindən biri də Qarabağın, Şərqi Zəngəzurun, Naxçıvanın yaşıl enerji zonası elan edilməsidir. Bunun perspektivi çox böyükdür.
Prezident 2021-ci il mayın 18-də Ağdam ictimaiyyəti ilə görüşəndə də Qarabağın yaşıl enerji zonası kimi inkişaf etdirilməsinin əsas hədəflərdən olduğunu bildirdi. Yaşıl enerji zonası, yaşıl iqtisadi zona deyiləndə həmin ərazilərdə elektrik enerjnin istehsal olunmasında təbii amillərdən istifadə nəzərdə tutulur. Xüsusən külək, günəş, su enerjisi, bioenerji məsələləri nəzərdə tutulur. Bu da deyək ki, ənənəvi elektrik enerji istehsalından fərqli olaraq ətraf mühitin çirkəndirilməsinin qarşısını alan bir amildir. Dövlət 2030-cu ilə qədər ümumi elektrik enerjisinin 30 faizinin yaşıl enerji, bərpaolunan enerji hesabına alınmasını məqsəd kimi qarşıya qoyub. Bu sahədə də BMT və bu sahədə tədqiqatlar aparan qurumlarla da əməkdaşlıq edir”-deyə S.Qarayev bildirdi.
“Naxçıvan, Şərqi Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi rayonları yaşıl enerji üçün çox əlverişlidir”
“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində bu istiqamətdə görüləcək işlərə gəlincə, S.Qarayev hesab edir ki, gözləntilər çoxdur. “Qarabağın, Şərqi Zəngəzurun, Naxçıvanın yaşıl enerji zonası elan edilməsi həmin ərazilərin ekologiyasına böyük təsir göstərəcək. Yəqin ki, bu il çərçivəsində sözügedən iqtisadi rayonlarda bərpaolunan enerji məsələsinə xüsusi diqqət yetiriləcək, günəş panelləri quraşdırılacaq, külək enerjisindən istifadə olunacaq, stansiyalar yaradılacaq. Qarabağın bərpasında ekologiyanın, ətraf mühitin təmizlənməsi, oranın yaşıllaşdırılması diqqət mərkəzindədir. Naxçıvan, Şərqi Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi rayonları yaşıl enerji üçün çox əlverişlidir, bu ərazilərdə bərpaolunan enerjinin əldə olunması üçün çox böyük potensial var. O ərazilərdə istər dağ çaylarının çoxluğu, istərsə də digər təbii resurslar orada gələcəkdə qurulacaq su elektrik stansiyaları üçün əlverişlidir. Naxçıvanda günəşli günlərinin sayının və istilik tempraturunun çox olması imkan verir ki, bu ərazi yaşıl enerji zonasına çevrilsin. Şərqi Zəngəzurun və Qarabağın da bəzi ərazilərində yayın isti keçməsi, günəşli günlərin sayının çox olması, eləcə də bol sulu çayların mövcudluğu günəş panellərinin və su elektrik stansiyalarının qurulmasına geniş imkanlar açır. Bu da ətraf mühitə ənənəvi, karbohidrogen ehtiyatları ilə hərəkət edən elelektrik stansiyalarından daha az tullantı verir. Burada əsas məqsəd elektrik enerjisini alanda və nəql ediləndə ətraf mühitə, ekologiyaya zərər verilməməsidir” - deyə S.Qarayev bildirdi.
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
