Kremlin İrəvana qarşı hədələri açıq müstəviyə keçdi
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Rusiyaya son səfəri də, belə görünür ki, Kremllə İrəvan arasında münasibətlərin yumşaldılmasına kifayət etməyib. Bunu Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun TASS-a müsahibəsində səsləndirdiyi fikirlər də təsdiq edir.
Sergey Lavrovun dediklərindən belə bəlli olur ki, Ermənistan, Rusiyanın xəbərdarləqlarına baxmayaraq, Qərbin təsir dairəsinə yuvarlanmaqda davam edir:
“Ermənistan hazırda bir sıra çağırışlarla üz-üzədir. Üstəlik, Qərb oyunçularının köməyi ilə onları dayandırmaq mümkün olmayacaq. ABŞ və Avropa İttifaqı Rusiyadan fərqli olaraq respublikaya və bütövlükdə Cənubi Qafqaza sülh və sabitlik gətirməyə çalışmır. Onların vəzifəsi tamam başqadır - Moskvanı və digər regional gücləri sıxışdırmaq, Balkanlar, Yaxın Şərq və Ukraynadan sonra yeni gərginlik mənbəyi yaratmaq. Çətin vəziyyətdən çıxış yolu göz qabağındadır - İrəvan, Bakı və Moskvanın üçtərəfli razılaşmalarını ən yüksək səviyyədə həyata keçirmək”. Sergey Lavrov qeyd edir ki, son vaxtlar İrəvan NATO və onun ayrı-ayrı üzv ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirir: “Bu il Ermənistan alyansla onlarla tədbirdə iştirak edib. O, silahlı qüvvələrini NATO standartlarına uyğun modernləşdirməyə davam edir, hərbi respublikalar Şimali Atlantika blokunun bir sıra dövlətlərində təlim keçir. Təəssüf ki, rəsmi İrəvan qərblilərin təlqininə uyaraq öz xarici siyasət xəttini yenidən formatlamağa çalışır. O, Moskva ilə zamanın sınağından çıxmış ittifaqı, hətta Qərbin konkret köməyi ilə deyil, yalnız qeyri-müəyyən vədlərlə dəyişir. Strateji dönüş kursuna haqq qazandırmaq üçün respublikanın bütün bəlalarını, o cümlədən Qarabağın itirilməsini Rusiyanın üzərinə yıxmağa çalışırlar. Biz dəfələrlə Rusiyanın narahatlığını açıq şəkildə demişik, indi Ermənistan hakimiyyətinin qeyri-dost addımlarını bir daha sadalamağın mənası yoxdur. Ermənistan Cənubi Qafqazda bizim üçün strateji tərəfdaş olub və belə də qalır. Əminik ki, bütün çətinliklər müvəqqətidir və siyasi iradə olarsa, aradan qaldırılacaq”. Rusiya XİN sözçüsü Mariya Zaxarova da Ermənistanla bağlı sərt fikirlər səsləndirib: “Biz xarici qüvvələrin İrəvanı daha təhlükəli geosiyasi oyunlara necə cəlb etməyə çalışdığını görürük. Görürük ki, erməni xalqının taleyi Qərb üçün qətiyyən maraqlı deyil. Onlar ermənilərin hisslərindən, tarixi yaddaşlarından, ağrılarından, iztirablarından sırf öz maraqları üçün istifadə edirlər”. O bildirib ki, münasibətlərin müttəfiqlik xarakterini nəzərə alaraq, Rusiya Ermənistanda sülhün, sabitliyin və firavanlığın olmasını hər cür dəstəkləməyə hazırıq: “Bu, bir sıra səbəblərə görə bizim üçün həqiqətən vacibdir. Bu bizim ümumi tariximiz, xalqların qarşılıqlı anlaşması və mədəniyyətidir. Bu, həm də regional sabitlik, ümumi çağırışlar və problemlərdir ki, onları birlikdə həll etmək daha asandır. Rusiya və Aİİ ilə ticarət-iqtisadi əlaqələr sayəsində Ermənistan iqtisadiyyatında əhəmiyyətli artım qeydə alınıb. Biz İrəvanla Bakı arasında üçtərəfli sazişlər əsasında münasibətlərin normallaşması üçün yaxşı imkanlar görürük. Ermənistanla Türkiyə arasında münasibətlərin normallaşması üçün ilkin şərtlər var. Ümumiyyətlə, biz Cənubi Qafqazda gərginliyin azaldılmasında və regionun zəngin potensialının üzə çıxarılmasında maraqlıyıq ki, buna da “3+3” formatı sayəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi kömək edə bilər”.
Qeyd edilənlər fonunda Rusiyanın “Vestnik Kavkaza” nəşri yazır ki, Kremlin İrəvana yönəlik hədələrinin artması və açıq müstəviyə keçməsi indiki halda təsadüfi deyil: “Məsələ burasındadır ki, Avropa İttifaqı və NATO Yaxın Şərq və Ukraynada uğursuzluğa düçar olur. Ermənistan hələ də Avroalantik strukturlarda xoş qarşılanmır. Rusiya Cənubi Qafqazda əsas amil olaraq qalır. Qarabağ müharibəsindəki məğlubiyyətdən sonra Ermənistanın Aİİ və KTMT-də iştirakı böyük suala çevrildi. Paşinyan hər fürsətdə KTMT-ni fəaliyyətsizlikdə ittiham etdi və Azərbaycanın Qarabağda öz suverenliyini qanuni şəkildə bərpa etməsində Rusiya və onun sülhməramlılarını günahlandırdı. Buna görə də KTMT ölkələrinin liderləri, o cümlədən Putin Qarabağın təşkilatın məsuliyyət zonası olmadığını, hətta İrəvanın özünün də separatçı rejimin müstəqilliyini heç vaxt tanımadığını açıqlayıb. Lakin İrəvan Kremlə kin saxlamaqda davam edirdi. Bu mövqe yaxşı heç nəyə gətirib çıxarmadı. Ermənistan xarici siyasətdə nəinki tam müstəqilliyə ümidini itirdi, həm də Rusiyanın xarici siyasətinin prioritetləri baxımından mövqeyini pisləşdirdi. Paşinyanın çoxsaylı hücumları Moskva ilə İrəvan arasında onsuz da sarsılmış müttəfiqlik münasibətlərini zəiflətdi. Ukraynaya humanitar yardımın göndərilməsi, Roma Statutuna qoşulması və ABŞ-Ermənistan hərbi təlimləri Rusiyanı ilk dəfə olaraq Ermənistan səfirinə etiraz notası verməyə məcbur etdi. Belə böhrandan sonra Paşinyan məqsədinin Ermənistanı Qərblə inteqrasiya yoluna çıxarmaq olduğunu etiraf etməkdən çəkinmədi. Amma vəziyyətin daha da gərginləşməsi Ermənistan üçün çox risqli olardı. Rusiya onun qonşusu olaraq qalır. Azərbaycanla münasibətlərin normallaşması prosesi başlayandan sonra regionda “3+3” formatında tərtib edilmiş yeni nəqliyyat və iqtisadi strukturlar formalaşır. Türkiyə Aİ-yə qısa zamanda üzv olmayacaq. Gürcüstana namizəd statusu formasında “kart” verilib. Cənubda antiqərb İran, şimalda NATO və Aİ ilə münaqişədə olan Rusiya var, şərqdə isə Aİ-yə daxil olmağa can atmayan Azərbaycan. Paşinyan siyasəti yaxşı anlamasa da, coğrafiyadan və iqtisadiyyatdan anlayır. Ermənistan regiondan yoxa çıxa bilməz. Ermənistanın enerji və ümumiyyətlə bütün iqtisadiyyatı Rusiyaya yönəlib. Ölkənin təhlükəsizliyinə Rusiya hərbi bazası zəmanət verir. Əgər Rusiyadan tamamilə ayrılsa, ölkə maliyyə fəlakətinin astanasında qala bilər və ola bilsin ki, müəyyən ərazilərini itirər. Buna görə də Paşinyan Aİİ və MDB-nin qeyri-rəsmi sammitinə qatıldı. Sankt-Peterburqda peyda olan Paşinyan köhnə səhvlərini qismən düzəltməyə çalışır. Nikol coğrafi faktorla yanaşı, NATO və Aİ-nin Yaxın Şərq və Ukraynada üzləşdiyi çətinlikləri də görməyə bilməz. NATO-nun döyüş sursatı tükənir, Rusiya ordusu irəliləyir, ABŞ və Aİ islam dünyasında təcrid olunub. Beləliklə, Paşinyanın Rusiyaya səfəri onun hazırkı geosiyasi reallığı tanımasının nəticəsidir. Amma onun istənilən fürsətdə Qərbə “qaçmağa” çalışacağı da bəllidir. Qərbin özünün buna nə vaxt hazır olub-olmayacağı isə böyük müzakirə mövzusudur”.
Tahir TAĞIYEV
