Vaxt çatdı - Rusiya Ermənistanı öz əyalətinə çevirə bilər...
“Rusiya Ermənistanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsinin kəskin artdığını nəzərə alaraq, siyasətini kökündən dəyişir, daha yumşaq siyasət aparmağa, erməni ictimaiyyətinin Moskvaya və onun siyasətinə münasibətini dəyişməyə çalışır”. Belə bir iddia ilə Ermənistanın “Past” nəşri çıxış edib.
Nəşr qeyd edib ki, onilliklərdir Ermənistanda Qərb və Rusiyanın siyasəti ciddi şəkildə fərqlənib: “Bölgədə mövcud olan Rusiya bir çox hallarda Rusiyanın müsbət imicini artırmaq üçün xüsusi addımlar atmır və çox vaxt dezinformasiyaya reaksiya vermirdi. Əvəzində ABŞ Ermənistandakı yüzlərlə, minlərlə təşkilat, təsir agentləri və mətbuatı vasitəsilə Qərbin Ermənistandakı siyasəti ilə bağlı son dərəcə müsbət əhval-ruhiyyə yaratmağa nail oldu. Bir çox hallarda, təbii ki, təəssüratlar yanlış idi. Əslində, həm Rusiya, həm də Qərb Ermənistanda öz maraqlarını güdür və Ermənistan cəmiyyətinin rəyi onları qətiyyən narahat etmir”. Ermənistan parlamentinin deputatı Artur Ovannisyan bu fonda qeyd edir ki, Ermənistan-Rusiya münasibətləri sınaqdan keçir. Onun sözlərinə görə, bu, üçüncü tərəflərin təsiri ilə əlaqəli deyil: “Bu kontekstdə Ermənistan-Rusiya münasibətləri sınaqdan keçir. Təfərrüata varmaq lazım gələrsə, aramızda mövcud olan razılaşmalar bir sınaqdır. Həmçinin, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) barədə də danışmaq olar. Çünki orada da razılaşmalar və yerinə yetirilməmiş öhdəliklər mövcuddur". Amma rus hərbi eksperti İqor Korotçenko məsələyə fərqli prizmadan yanaşır. O bildirir ki, Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin hazırkı vəziyyətini böhran kimi qələmə vermək olar. Bu, İrəvanla Moskvanın, İrəvanla KTMT-nin qarşılıqlı fəaliyyətinə aiddir: “Cənubi Qafqazda yeni reallıq, Qarabağın Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılması Ermənistan cəmiyyətinin mühüm hissəsinin Rusiyaya qarşı haqsız və vicdansız ittihamlarına səbəb oldu. Rusiya Ermənistan qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirib. Lakin erməni cəmiyyətində kiminsə əsassız və həddindən artıq gözləntiləri olubsa, o zaman hərəkətlərimizi politologiya və siyasi elita vasitəsilə erməni cəmiyyətinə izah etmək lazımdır. İstənilən halda, Paşinyan Qərbə bu dönüşünü davam etdirəcək. Biz Paşinyanın yerində Zelenskinin erməni versiyasını görmək istəmirik. Baxmayaraq ki, bu variantı də istisna etmək olmaz. Qərbin məqsədi isə artıq bəllidir: Ermənistanı Ukraynanın analoqu etmək. Düzünü desək, amerikalılar siyasətlərində, xüsusən də postsovet məkanında çox uğurludurlar. Onlar Sarkisyanın rəhbərliyi altında MDB-də ən böyük Amerika səfirliyini açanda, bununla bağlı Dövlət Departamentinə sual verdilər ki, niyə? Cavab verdilər ki: “Bizim gələcəyə qoyduğumuz strateji sərmayədir”. İndi biz bu investisiyaların nəticələrini görürük. Çoxları düşünür ki, niyə biz İrəvanın antirusiya hücumlarına indiyədək təmkinlə yanaşırıq. Çünki Ermənistanda hakimiyyətə gəlmək üçün bizə bundan da artıq antirusiya lideri lazım deyil. İndi regional “3+3” formatının inkişafı üzərində iş gedir. Onun çərçivəsində regionda iqtisadi inkişaf üçün əlverişli şərait yaratmaq mümkündür. Bunun əsasını nəqliyyat kommunikasiyalarının əngəldən çıxarılması təşkil edir. Bunları erməni tərəfinə izah etmək lazımdır. Hesab edirəm ki, çoxtərəfli ekspert platforması yaratmaq olardı: Rusiya, Azərbaycan, Türkiyə, İran, Gürcüstan və Ermənistan. Məqsəd isə müxtəlif çağırışlara birgə cavab vermək və regionda konstruktiv qarşılıqlı fəaliyyətə can atmaqdır”.
Digər rusiyalı politoloq Andrey Areşevin sözlərinə görə, Rusiyanın müharibədən sonrakı bütün hadisələrə görə məsuliyyət daşıdığını, xüsusən də Qarabağda sülhməramlıların yerləşdiyi bir şəraitdə Rusiyanın məsuliyyət daşıdığını göstərməyə cəhd edilir. Bu, Ermənistanın Qərbə doğru geosiyasi dəyişikliyini daha da ortaya qoymaq üçün edilir. Lakin Rusiya tərəfləri danışıqlar üçün Praqa bəyanatının razılaşdırıldığı və gələcək inkişafın baş verdiyi Qərbə getməyə istiqamətləndirmədi. Rusiya Federasiyası kiçik addımlarla irəliləməyə, gələcəkdə ən mürəkkəb məsələləri həll etməyə imkan verən bir çox məsələləri həll etməyə çalışaraq, digər regional prioritetləri də müəyyən etmişdi. Lakin Qərb tələsir, çünki davam edən qlobal müharibə fonunda Rusiyanı bütün regionlardan çıxarmaq istəyir, tərəflərin razılığa gəlməsinə vasitəçilik edir və razılaşmaların keyfiyyəti heç kimin vecinə deyil”. Elə bunlar fonunda hesab olunur ki, Rusiya Ukrayna savaşında qalib gələcəyi təqdirdə, Ermənistanın hədəfə çevrilməsi qaçılmaz olacaq. İlk növbədə o baxımdan ki, Kreml Ermənistanın Rusiyaya xəyanət etməsini bağışlamayacaq. Ekspertlərin iddiasına görə, Rusiya Ermənistanın müstəqil dövlət kimi ləğvinə belə gedə bilər. Ümumerməni Fondunun keçmiş rəhbəri Ara Vardanyan bu xüsusda qeyd edir ki, belə gedişlə Ermənistan tezliklə ikinci Ukraynaya və ya Suriyaya çevrilə bilər: “Rusiya regionu tərk etmək niyyətində olmadığını gizlətmir. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti Moskvanı təxribata çəkmək üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə edir. Ermənistandakı beşinci kolon ölkədə rusofob əhval-ruhiyyəni yaymaq üçün hər şeyi edir. Bütün bunlar bizi yalnız Ukrayna və ya Suriya ssenarisinə yaxınlaşdırır”. Onun sözlərinə görə, hazırkı tendensiyanın davam etməsi halında Ermənistanın gələcək perspektivi kifayət qədər qeyri-müəyyən görünür. Vardanyan onu da qeyd edir ki, Ermənistanın Qərblə münasibətlərini düzəltmək naminə Rusiya ilə əlaqələri kəsməli olduğunu iddia edən bütün qüvvələr həyasızcasına yalan danışırlar: “Türkiyə Qərbin regiondakı təmsilçisidir, Ermənistan Rusiya Federasiyası ilə əlaqələri kəsdiyi gün Türkiyənin vilayətinə çevriləcək. Ermənistan artıq “yarıvilayət” statusuna malikdir, çünki Ermənistan hakimiyyəti tamamilə Türkiyə-Azərbaycan tandeminə boyun əyib”.
Nahid SALAYEV
