Rusiya XİN Ermənistanın 3 ildə bütün razılaşmaları necə pozduğunu təhlil etdi...
Təbriz Musayev: “Ola bilsin, Paşinyan Sankt-Peterburq tədbirinə qatılmasın”
“Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında üçtərəfli razılaşmalar qüvvədə qalır və onları inkar etmək cəhdləri son dərəcə təhlükəlidir”. Bunu Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova deyib.
Zaxarova ötən 3 ildə Ermənistanın razılaşmaları necə pozduğunu bir-bir sadalayıb: “İrəvandakı bəzi siyasətçilər Rusiyanın Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasına kömək etmək səylərindən şikayətlənir, 2020-2022-ci illərdə ən yüksək səviyyədə üçtərəfli sazişlərin “effektiv olmamasından” danışırlar. Bu məsələlərə aydınlıq gətirməyi zəruri hesab edirik. Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 9 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il, 31 oktyabr 2022-ci il tarixli bəyanatlarından ibarət üçtərəfli sazişlər toplusu Bakı və İrəvan arasında barışıq üçün alternativ olmayan yol xəritəsidir. Bu müqavilələr qüvvədə qalır, tərəflərdən heç biri imzasını geri götürməyib”.
Zaxarova qeyd edib ki, Bakı və İrəvan arasında sülh müqaviləsi olmadığı halda üçtərəfli razılaşmalardan imtina etmək cəhdləri son dərəcə təhlükəlidir: “Belə bir addım qaçılmaz olaraq, ilk növbədə Ermənistanın özü üçün ciddi risqlərlə nəticələnəcək. Rəsmi İrəvanın hərəkətləri Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatının bir sıra bəndlərinin həyata keçirilməsinin mümkünsüzlüyünə gətirib çıxarıb. İrəvanın üçtərəfli razılaşmaları tam yerinə yetirməyə imkan verməyən bir sıra hərəkətlərini qeyd etməyə bilmərik. Ermənistan tərəfinin üçtərəfli razılaşmaları pozaraq, Laçın dəhlizindən Qarabağa silah tədarükü üçün istifadə etməsi və rəsmi İrəvanın erməni silahlı birləşmələrinin bölgədən tam çıxarılmasını təmin etmək istəməməsi duruma mənfi təsir göstərdi və bu, 2023-cü ilin sentyabrında silahlı toqquşmalara səbəb oldu”.
Rusiya XİN rəsmisi vurğulayıb ki, nəqliyyat kommunikasiyalarının blokdan çıxarılması məsələsində məhz İrəvan dəfələrlə baş nazir müavinlərinin həmsədrliyi ilə keçirilən Üçtərəfli İşçi Qrupu vasitəsilə əldə olunmuş konkret razılaşmalara çıxışı “dondurub”: “O cümlədən, Ermənistan tərəfi neçə aylardır 10 noyabr 2020-ci il tarixli yüksək səviyyəli bəyanatın 9-cu bəndinin müddəalarına əməl etməkdən boyun qaçıraraq, Azərbaycan və Ermənistan arasında dəmir yolu əlaqəsinin bərpası üzrə işlərin başlanmasına mane olur. Məsələ ondadır ki, Ermənistan tərəfi 2022-ci ilin oktyabrında Praqada Aİ-nin himayəsi altında keçirilən sammitdə Qarabağla bağlı mövqeyini 180 dərəcə dəyişərək, onun Azərbaycana mənsub olduğunu tanıyıb və Avropa İttifaqından olan müşavirlərin təkidi ilə “unudulub”. Ən azı, "bu regionun erməni əhalisinin hüquqlarını və təhlükəsizliyini lazımi şəkildə təmin etmək zərurətini qeyd etmək lazımdır. Bu qərar Rusiya sülhməramlı kontingentinin yerləşdirildiyi ərazidə vəziyyəti kökündən dəyişdi”.
Zaxarova onu da qeyd edib ki, 2021-ci ilin noyabrında üç liderin razılaşdığı Rusiyanın məsləhət yardımı ilə real delimitasiya işlərinin reqlamentini Ermənistan hələ də təsdiqləməyib. Ermənistan tərəfi Aİ missiyasını respublikaya dəvət etmək naminə KTMT-nin sərhəd zonalarında vəziyyətin sabitləşdirilməsi mexanizmlərindən imtina edib.
Göründüyü kimi, bütün mövqelər üzrə həm Ermənistanın buraxdığı səhvləri vururlar, həm də sülh danışıqlarında Avroittifaqın və ABŞ-ın fəallaşmasına qarşı açıq mövqe qoyurlar. Bütün bunlardan sonra yenə bəyan edirlər ki, sülh danışıqlarını Moskvada bərpa edək və başlayaq.
“Məhz bu səbəbdən Zaxarova Ermənistan hakimiyyətinə yönəlik tənqidin dozasını artırıb”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən İrəvan Azadlıq Təşkilatının sədri Təbriz Musayev hesab edir ki, Zaxarovanın bu dərəcədə sərt və kartları açaraq Ermənistanı ittiham etməsi Sankt-Peterburq görüşünə hesablanıb: “Rusiya MDB liderlərinə Sankt-Peterburqda keçiriləcək qeyri-rəsmi sammitə dəvət göndərib. Məsələ ondadır ki, sözügedən tədbir dekabrın 25-26-da keçiriləcək. Hələlik, Paşinyan xaric, bütün MDB liderləri tədbirə qatılacaqlarını bəyan ediblər. Paşinyanın tədbirdə iştirak edib-etməyəcəyi ilə bağlı bir açıqlama yoxdur. Belə bir ehtimal var ki, ola bilsin, Paşinyan Sankt-Peterburq tədbirinə qatılmasın. Bundan Rusiya çox narahatdır. Fikrimcə, məhz bu səbəbdən Zaxarova Ermənistan hakimiyyətinə yönəlik tənqidin dozasını artırıb. Bu, bir növ təzyiqdir ki, Paşinyan Sankt-Peterburqa gəlsin. Paşinyan ora gedərsə, istisna deyil ki, onun Putinlə danışıqları çox gərgin keçəcək. Çünki Avroittifaqın müşahidə missiyasının üzvlərinin sayını artırması və hərbi müstəvidə əlaqələrin genişləndirilməsi Rusiyanı getdikcə bərk narahat edir. Üstəlik, Zaxarovanın səsləndirdiyi tezislərdə bu daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. Paşinyan Sankt-Peterburqa getməyəcəksə, bu, Putinin nüfuzuna güclü zərbə olacaq. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan MDB ilə yanaşı, KTMT və Avrasiya Birliyinin üzvüdür. Zaxarova növbəti dəfə Rusiyanın vasitəçi olmağa hazır olduğunu bəyan etsə də, Paşinyan Vaşinqton və Brüsselin moderatorluğunda maraqlıdır. Bir sözlə, bütün bunlar Paşinyana təzyiq edilməsinə hesablanıb”.
Vidadi ORDAHALLI
