7 dekabr birgə Bakı-İrəvan bəyanatı barədə Şarl Mişelin yanlış açıqlaması...
Cənubi Qafqazda sabitlik, təhlükəsizlik və inkişaf Avropa İttifaqı üçün də olduqca mühümdür. Əks halda bundan ən çox zərər görən tərəflərdən biri Avropa İttifaqının özü olardı.
Bu fonda İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasında Avropa İttifaqının əsas vasitəçilərdən birinə çevrilməsi təbii qəbul oluna bilər. Elə postmüharibə dövründə də Azərbaycan yaranmış vəziyyətin ədalətli və hərtərəfli həlli üçün Avropa İttifaqının qərəzsiz vasitəçilik missiyasına etimad göstərdi.
Amma sonradan Fransanın mövqeyi üzündən Avropa İttifaqının vasitəçiliyində problem yarandı. Amma indi Avropa İttifaqı durumu yenidən dəyişmək istəyir. Bu fonda Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin “Azadlıq” radiosuna verdiyi müsahibədə səsləndirdiyi fikirlər xüsusi diqqət cəlb edir. Buradan belə bəlli olur ki, o, Brüssel formatının bərpasında maraqlıdır. Amma Şarl Mişelin müəyyən yanlışlıqlara yol verməsi də diqqətdən yayınmır. Əvvəla, belə görünür ki, Qərb, indiki halda Avropa İttifaqı Rusiyanın vasitəçiliyilə aparılan danışıqların, yəni Moskva platformasının üzərindən xətt çəkməyə çalışır. Elə bu fonda Şarl Mişelə belə bir sual ünvanlanır: “Tərəflərin öz arasında, ya Aİ-nin, ya ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə danışıqlardan sonra saziş harada imzalana bilər?”. Şarl Mişel bu suala cavabında ümumiyyətlə Moskvanın vasitəçiliyinə toxunmur. Halbuki, 2020-ci il 10 noyabr bəyanatından indiyə kimi Rusiyanın vasitəçiliyi ilə xeyli razılıqlar əldə olunub. Bu səbəbdən Kremlin fəaliyyətini görməzdən gəlmək mümkün deyil. İkincisi, Şarl Mişel qeyd edir ki, Avropa İttifaqı tərəfləri Brüsseldə görüşdürməyə çalışır. Deməli, bu xüsusda Avropa İttifaqı tərəflərlə danışıqalr aparır. Şarl Mişel də, istəmədən olsa belə, bunu etiraf edib, məxfi qaydada danışıqlar aparılmasını açıqlayıb. Təbii ki, belə hal da danışıqlara və vasitəçilik missiyasına yalnız xələl gətirə bilər.
Şarl Mişelin yol verdiyi digər qüsur onun Azərbaycan və Ermənistanın 7 dekabr birgə bəyanatını ehtiva edən aşağıdakı fikirləri ilə bağlıdır: “Azərbaycan və Ermənistanın birgə açıqlaması həm də ona görə baş tutdu ki, qismən biz də bu işdə iştirak etdik, onlara bu məsələdə kömək etdik, açıqlamada yer alan məsələlərdə mövqelərini yaxınlaşdırmaq üçün onlara müəyyən təkliflər, ideyalar verdik. Biz sülh sazişinin imzalanması yönündə əlavə addımların atılması üzərində işləməyə davam edirik”. Halbuki, Azərbaycan və Ermənistanın birgə açıqlamasına əsasən, 7 dekabr bəyanatı heç bir vasitəçi olmadan tərəflərin özləri arasında razılaşdırılıb. Bəyanat heç bir vasitəçi və ya üçüncü tərəf olmadan, Azərbaycan və Ermənistanın baş siyasi qurumları, yəni Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası və Ermənistan Respublikası Baş nazirinin Aparatı arasında aparılmış danışıqlar nəticəsində verilib. Onlar əsirlərin dəyişdirilməsinə razılaşıblar. Razılaşmaya görə, 32 erməni hərbçi və 2 azərbaycanlı hərbçini tərəflər müvafiq olaraq artıq azad ediblər. İkitərəfli danışıqlarla razılaşmanın əldə olunması ölkələrimiz arasında sülh danışıqları prosesində də kənar iştirakçıların iştirakı olmadan razılaşmalara nail olunacağına inamı artırır. Elə Prezident İlham Əliyev də Avropa Şurasının Baş katibi Mariya Peyçinoviç Buriçi qəbul edərkən bildirib ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası və Ermənistan Respublikası Baş nazirinin Aparatı arasında qəbul olunmuş birgə bəyanat qarşılıqlı sülh gündəliyinin irəli aparılması və ölkələrimiz arasında münasibətlərin normallaşdırılması üçün qarşılıqlı siyasi iradənin bir daha nümayişidir. İndi Avropa İttifaqının onun vasitəçiliyi əsasında birgə bəyanatın verilməısini iddia etməsi qəbuledilməzdir, həqiqətdən uzaqdır və sülh prosesinin sonrakı irəliməsinə təhdiddir. Avropa İttifaqı bunları mütləq nəzərə almalıdır.
Tahir TAĞIYEV
