Qərb Ermənistanı Rusiyanın şikarına çevirdi...
Məlum olduğu kimi, Avropa İttifaqı Ermənistandakı mülki monitorinq missiyasının sayını 138-dən 209 nəfərə artırmağa qərar verib. Rəsmi Bakı qurumun bu qərarını tənqid edib və bu addımı mandatın sayının özbaşına genişləndirilməsi adlandırıb.
Xatırladaq ki, Avropa İttifaqının (Aİ) xarici siyasət və təhlükəsizlik üzrə ali nümayəndəsi Josep Borrell Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin Ermənistana aid hissəsində mülki missiya həyata keçirən əməkdaşların sayını artırmağa qərar verdiklərini bildirib. Şərq Tərəfdaşlığına üzv ölkələrin xarici işlər nazirlərinin Brüsseldə keçirilən iclasında çıxış edən Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Şuranın bu qərarını tənqid edib və əməkdaşların sayının özbaşına genişləndirildiyini diqqətə çatdırıb. Ekspertlər hesab edir ki, Azərbaycanın bu narahatlığı əbəs deyil. Çünki bu fonda region kəskin geosiyasi ziddiyyətlər məkanına çevrilir. Müşahidə missiyasının sayının artırılmasında əsas hədəfin Ermənistanda Rusiyanı əvəzləmək olduğu bəllidir. Lakin Avropanın bu hədəfə çatmasına Rusiya heç də asanlıqla razılıq verməyəcək. Avropa İttifaqı missiyasında sayın artırılması qərarındakı əsas yenilik isə prosesə ilk dəfə ittifaq üzvü olmayan NATO ölkəsinin – Kanadanın iki müşahidəçi ilə qoşulmasıdır. Hesab edilir ki, bu, NATO-nun bölgəyə daxil olmaq istəyinin təzahürüdür. Rusiyanın buna reaksiyası da, gözlənildiyi kimi, çox aqressivdir. Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin TASS-a bildirib ki, Avropa İttifaqının Ermənistandakı mülki müşahidə missiyasının genişləndirilməsi Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanmasına kömək etməyəcək, yalnız Zaqafqaziyada gərginliyi artıracaq: “Onun Ermənistanda görünməsi Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasının təşviqi baxımından tamamilə faydasız addımdır. Biz əminik ki, Avropa İttifaqı missiyasının genişləndirilməsi tamamilə faydasız olacaq və heç bir nəticə verməyəcək. Əsas prinsipləri 2020-ci ilin noyabrında Rusiya, Azərbaycan və Ermənistanın yüksək səviyyəli liderləri tərəfindən hazırlanmış və bir sıra üçtərəfli birgə bəyanatlarda təsbit edilmiş Azərbaycan-Ermənistan nizamlanmasının təşviqi şərtləri üçün də bu faydalı deyil. Avropa İttifaqı Zaqafqaziyaya yeni heç nə gətirmir, yalnız əlavə gərginlik və inamsızlıq gətirir”. Onun sözlərinə görə, Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda siyasəti yalnız Rusiyanı regiondan sıxışdırıb çıxarmağa yönəlib: “Biz görürük ki, Avropa İttifaqının Transqafqaz siyasəti yalnız Rusiyanı oradan sıxışdırıb çıxarmaq məqsədi daşıyır, eyni zamanda bizim nailiyyətlərimizdən Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh yolu ilə nizamlanma prosesində istifadə edir”. O vurğulayır ki, Rusiya Azərbaycan-Ermənistan nizamlanması üzrə danışıqları qəbul etməyə həmişə hazırdır və ümid edir ki, Bakı və İrəvan müvafiq təklifin aktuallığını nəzərə alacaqlar: “Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh yolu ilə nizamlanma üzrə Moskvada sülh danışıqlarının aparılmasına dair təkliflərimiz Ermənistan və Azərbaycandan olan tərəfdaşlarımız üçün açıqdır. Ümid edirik ki, İrəvan və Bakı bunu xatırlayır və başa düşürlər”. Amma görünən odur ki, Avropa ilə yaxınlaşan Ermənistan fərqli mövqe sərgiləyir.
Qeyd edək ki, Aİ-nin Ermənistandakı missiyası bu il fevralın 20-də Ümumi Təhlükəsizlik və Müdafiə Siyasəti çərçivəsində fəaliyyətə başlayıb və iki illik mandata malikdir. Missiyanın məqsədi Aİ-nin dəstəyi ilə Ermənistanın sərhədyanı rayonlarında vəziyyəti sabitləşdirmək, münaqişədən zərər çəkmiş ərazilərdə insanların etimadını və təhlükəsizliyini gücləndirmək, Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşmasına şərait yaratmaqdan ibarətdir. Amma görünən odur ki, missiyanın fəaliyyəti onun elan etdiyi məqsədlərlə ziddiyyət təşkil edir. Bunu nazir Ceyhun Bayramov da təsdiq edir: “Aİ-nin Ermənistandakı monitorinq missiyasına gəlincə, ilkin vədlərə əməl olunmayıb, anlaşma pozulub və mandat özbaşına genişləndirilib. Bu missiya regionda sabitliyə və Ermənistanla Azərbaycan arasında etimada töhfə vermək kimi bəyan etdiyi məqsədlərinə nail ola bilmədi”. Bakı hesab edir ki, hadisələrin belə inkişafı İrəvana münaqişənin həlli prosesini ləngitmək üçün əlavə imkanlar verir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, missiyanın fəaliyyətində geosiyasi faktorlar da var. Bu, regionda geosiyasi qarşıdurma ehtimalını xeyli yüksəldir. Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyi də bu fonda dəfələrlə bəyan edib ki, Avropa İttifaqının Ermənistanda möhkəmlənmək üçün səylərinin arxasında siyasi motivlər var. Ekspertlər hesab edir ki, Aİ-nin Ermənistana göndərdiyi missiya Rusiya ilə Ermənistan arasında münasibətləri daha da pisləşdirəcək. Çünki Ermənistandakı missiya Nikol Paşinyan hakimyyətinin rəsmi Moskvaya qarşı növbəti demarşıdır. Burada vacib nüanslardan biri də odur ki, Rusiya ilə Qərb arasındakı geosiyasi qarşıdurma Ermənistan səbəbindən daha da dərinləşir. Bu da bütün region üçün təhdid yaradır. Hesab olunur ki, Moskva regionda öz təsirini itirməsi faktı ilə barışa bilməz. Kremlin yanaşmasına əsasən, Avropa İttifaqının Ermənistanda genişlənən missiyası kəşfiyyat xarakterlidir. Rusiyanın Ermənistandakı mövqeləri əsas kəşfiyyat predmetidir. Kremlə görə, Qərb Rusiyaya qarşı mübarizədə Ermənistandan istifadə edir. Moskva isə bununla barışa bilməz. Belə vəziyyətdə Qərbi regiona gətirən Ermənistanın sıradan çıxarılması Kreml üçün daha asan hesab olunur.
Tahir TAĞIYEV
