Brüssel formatı bərpa olunur - Makron çıxdaş edildi…
Azərbaycan və Ermənistan son illərdə Brüssel, Vaşinqton və Moskvanın vasitəçiliyi ilə də sülh müqaviləsi üçün danışıqlar aparıb. Lakin sonradan Fransanın qərəzli mövqeyi Brüssel formatının iflası ilə nəticələnib. Elə bundan sonra Azərbaycan, Fransa yer alacağı halda, Brüssel formatında iştirakın mümkünsüz olduğunu bəyan etdi.
Artıq qəbul edilir ki, Fransanın Azərbaycan və Ermənistan arasındakı münasibətlərə heç bir aidiyyəti yoxdur. Xatırladaq ki, Azərbaycan xoş məram nümayiş etdirərək, Fransanın Praqada Brüssel formatı çərçivəsində keçirilən görüşdə iştirakına razılıq verdi. Amma bu ölkənin rəhbəri Emmanuel Makronun və bütünlükdə Parisin mövqeyi sübuta yetirdi ki, Fransanın, bütövlükdə Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərdən kənarda qalması bu bölgəyə sülhün, sabitliyin daha tez gəlməsi üçün ən vacib şərtlərdən biridir. Azərbaycanın bu yanaşması artıq dünyada, o cümlədən Avropanın özündə qəbul olunur. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Brüssel formatı Azərbaycanın istədiyi formada bərpa olunur. Danışıqlar üçlü formatda olacaq: Azərbaycan-Ermənistan-Avropa İttifaqı Şurası. Müzakirələrin gedişində Zəngəzur dəhlizinin açılması da əsas yerlərdən birini tutacaq. Bunu Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel də təsdiq edir. O qeyd edir ki, Avropa İttifaqı (Aİ) Azərbaycanla Ermənistan arasında tezliklə sülh sazişinin imzalanması üçün çalışır. Brüssel danışıqları bərpa olunur. Şarl Mişel “Azadlıq” radiosuna verdiyi müsahibədə detallara vararaq bildirir ki, saziş sərhədlərin delimitasiyasına əsaslanmalıdır: “Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında əlaqənin yaradılması yönündə müxtəlif modellər müzakirə mövzusudur. Məndən ötrü vacib olan nəticədir. Bilirsiniz ki, biz Azərbaycan və Ermənistanla qarşılıqlı inamın bərpası üçün çox yaxından işləmişik. Məlum olduğu kimi, tərəflər arasında istər tarix, istərsə də bir-birinə münasibət baxımından çox böyük çətinliklər olub. Amma biz müəyyən irəliləyişə də nail olmuşuq və mən çox nikbinəm. Bir neçə gün öncə Azərbaycan və Ermənistan rəhbərliyi birgə açıqlama yayıb. İndi ərazi bütövlüyünün və suverenliyin qarşılıqlı tanınması, sərhədlərin delimitasiyası və nəqliyyat əlaqələrinin bərpası, bu istiqamətdə modellərin tapılması yönündə çalışmaq məsələsində hər iki tərəfdə siyasi iradə müşahidə hiss olunur. Biz Avropa İttifaqında tərəflər arasında sülh sazişinin imzalanması üçün səy göstərməkdə qərarlıyıq”.
O bildirir ki, beynəlxalq ictimaiyyət, o cümlədən Avropa İttifaqı bu regionda olanları izləyir: “Çünki Cənubi Qafqaz təhlükəsizlik, iqtisadi inkişaf baxımından nə qədər irəliləyərsə, bu, Avropa İttifaqı, elə dünya üçün də yaxşı olar. Məsələn, biz düşünürük ki, etnik ermənilərin Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə qayıtmaq, ən azından ora səfər etmək haqları təmin edilməlidir. Və beynəlxalq standartlara uyğun olaraq, milli azlıqların təhlükəsizliyinin qorunması baxımından buna təminat verilməlidir. Azərbaycan Konstitusiyasında yer alan milli azlıqların qorunması çərçivəsində buna təminat olmalıdır. Biz həm Nikol Paşinyan, həm də İlham Əliyev ilə bütün çətinliklərin aradan qaldırılması yönündə danışıqlar aparırıq. Mən səmimi şəkildə inanıram ki, bugünlərdə əldə edilmiş irəliləyişin ardınca münasibətlərin normallaşması və bu mühüm regionda təhlükəsizliyin gücləndirilməsi yönündə - doğru istiqamətdə əlavə addımlar atılacaq”. Sülh sazişində Qarabağ ermənilərinin hüquqlarına və təhlükəsizliyinə aid ayrıca maddənin olub-olmayacağı ilə bağlı Şarl Mişel bildirib: “Mən məsələni qəlizləşdirməmək üçün detallara çox varmaq istəməzdim. Amma indi münasibətləri normallaşdırmaq üçün Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına ehtiyac var. Bu sülh sazişi sərhədlərin delimitasiyasına əsaslanmalıdır. Bu sülh sazişi həm də yaxşı bir çərçivə ola bilər ki, regionda nəqliyyat əlaqələri yaxşılaşsın. Bu, həmin regionda iqtisadi inkişafa müsbət təsir edərdi. Eləcə də başqa ölkələrin, məsələn Gürcüstanın. O ki qaldı Qarabağ ermənilərinə, Avropa İttifaqı bu məsələni hərtərəfli diqqətdə saxlayır, biz bu məsələdə səylər göstəririk. Azərbaycan tərəfini inandırmağa çalışırıq ki, milli azlıqların haqlarının qorunması və beynəlxalq standartlara əməl olunması məsələsində xoş niyyətlərini açıq nümayiş etdirsinlər. Mən səmimi şəkildə inanıram ki, apardığımız bu müzakirələrin nəticəis olaraq Avropa İttifaqı üçün prioritet olan bir məsələdə irəliləyişə nail ola bilərik”. O, Zəngəzur dəhlizi barədə də maraqlı fikirlər səsləndirib: “Mən konkret olaraq onu deyərdim ki, Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək nəqliyyat əlaqələrinin müxtəlif modelləri ilə bağlı müzakirələr aparılır. Elə prezident də Əliyev dəfələrlə aydın şəkildə bildirib ki, Ermənistana qarşı heç bir ərazi iddiası yoxdur. Amma konkret modellərlə bağlı müzakirələr aparılır. Elə bir model olmalıdır ki, Ermənistanın ərazi bütövlüyü pozulmasın. Bu konkret mövzulardır ki, müzakirə edilir. Mühüm mövzudur, çünki bu məsələni həll edə bilsək, regionda iqtisadi əməkdaşlığın güclənməsinə və beləliklə, regionun iqtisadi cəhətdən daha da inkişaf etməsinə nail ola bilərik”. Yüksək səviyyədə Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarının son aylar ərzində dayanmasını, Bakının Avropa İttifaqı və ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə danışıqlardan imtinasını şərh edən Şarl Mişel bildirib: “Dekabrın 11-də burada Azərbaycanın xarici işlər naziri ilə Avropa İttifaqının xarici əlaqələr və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi arasında görüş olub. Bu onu göstərir ki, biz hər iki tərəflə daimi kontaktdayıq. Yaxın günlərdə Ermənistanın xarici işlər naziri ilə də görüş olacaq. Biz səhnə arxasında çox fəalıq, həm Azərbaycan, həm də Ermənistanla irəliləyiş əldə olunması üçün ciddi iş aparırıq. Azərbaycan və Ermənistanın birgə açıqlaması həm də ona görə baş tutdu ki, qismən biz də bu işdə iştirak etdik, onlara bu məsələdə kömək etdik, açıqlamada yer alan məsələlərdə mövqelərini yaxınlaşdırmaq üçün onlara müəyyən təkliflər, ideyalar verdik. Biz sülh sazişinin imzalanması yönündə əlavə addımların atılması üzərində işləməyə davam edirik. Eləcə də Brüsseldə baş tuta biləcək görüşlərin təşkili üzərində işləyirik. Amma fikrimizcə, görüşlərin yeri məsələsindən nəticəsi daha vacibdir. Ermənistandakı, Azərbaycandakı insanlar üçün də, bizim üçün də sülh, təhlükəsizlik, firavanlıq daha vacibdir”.
Nahid SALAYEV
