İrəvan sülh müzakirəsini Bakının qəbul etmədiyi prinsiplər üzərinə keçirir...
Elşən Həsənov: “Azərbaycanın təklif etdiyi 5 prinsip var və danışıqlar həmin məzmunda getməlidir”
Ermənistan XİN rəhbəri Ararat Mirzoyan deyib ki, Ermənistan tərəfi Qranadada qəbul edilmiş prinsiplər əsasında irəliləməyə hazırdır.
Məlumdur ki, Qranada görüşü Azərbaycan tərəfindən rədd edilib, Prezident Əliyev o görüşə getməyib. Orada qəbul edilmiş qərarlar rəsmi Bakı tərəfindən təsdiqlənməyibsə, hansı “Qranada prinsipləri”ndən söhbət gedə bilər?
Qeyd edək ki, oktyabrın 5-də İspaniyanın Qranada şəhərində Avropa Siyasi Birliyinin (ASB) Sammiti çərçivəsində Fransa, Almaniya, Avropa İttifaqı Şurası və Ermənistan rəhbərlərinin (müvafiq olaraq Emmanuel Makron, Olaf Şolts, Şarl Mişel və Nikol Paşinyanın) iştirakı ilə və Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinin (müvafiq olaraq İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğan) iştirakı olmadan “ermənipərəstlərin öz aralarında keçirdiyi yığıncağ”ın nəticələri ilə bağlı bəyanat qəbul olunub. Bəyanatın ümumi məzmunundakı bəzi müddəalarla bağlı tərəflərin mövqeyi üst-üstə düşür. Məsələn, ərazi bütövlüyünün tanınması, hərbçilərin və mülki şəxslərin dəyişdirilməsi.
Bəs, Azərbaycanın mövqeyinə tam zidd olan müddəalar hansılardı?
Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Elşən Həsənov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Qaranadada qəbul edilən bəyanatda “Qarabağ ermənilərinin kütləvi şəkildə köçürülməsinin nəticələri ilə əlaqədar Ermənistana əlavə humanitar yardımın göstərilməsi”nin zəruriliyini ifadə ediblər. Sənəddə vurğulanır ki, bu “qaçqınlar” “heç bir şərt olmadan, beynəlxalq monitorinqlə və onların tarixinə, mədəniyyətinə və insan hüquqlarına lazımi hörmətlə” öz evlərinə və yaşayış yerlərinə qayıtmaq hüququnu həyata keçirmək imkanına malik olmalıdırlar.
Təbiidir ki, bu məsələni Azərbaycan qəbul edə bilməz. Çünki Qarabağdakı ermənilərə inteqrasiya ilə bağlı təkliflər edilirdi. Artıq bu məsuliyyət bizim üzərimizdən gedib.
Bəyanatda Azərbaycanın qoşunlarını sərhəddən geri çəkməsi istənilir: “Onlar (görüş iştirakçıları) SSRİ Baş Qərargahında mövcud olan ən son xəritələr əsasında sərhədin delimitasiyası istiqamətində təcili iş aparılmasının vacibliyini vurğuladılar. Bu xəritələr həm də qüvvələrin bir-birindən uzaqlaşdırılması, sülh müqaviləsinin yekunlaşdırılması və bütün humanitar məsələlərin həlli üçün əsas olmalıdır”.
SSRİ xəritəsində edilən son dəyişiklik 1975-ci ilə aid edilir, Paşinyan da delimitasiya üçün 1975-ci il xəritəsinin əsas götürülməsini istəyir: bu, Bakının anklavların azad edilməsi tələbinə qarşı İrəvana “Başkəndi və bir neçə sərhəd kəndini” tələb etmək imkanı verir, yaxud əksinə, Bakının anklavlar tələbini arxa plana keçirir.
Bəyanatda “kommunikasiyaların açılması ölkələrin suverenliyi və yurisdiksiyası əsasında olmalıdır” yazılır, bu da Azərbaycanın istədiyi Naxçıvana “maneəsiz keçid” – Zəngəzur dəhlizi məsələsinə ziddir. Yəni Zəngəzur dəhlizi – Naxçıvana “maneəsiz keçid” məsələsi qəbul edilmir. Buna görə də, biz Qranada bəyanatını rədd edirik. Çünki o bizim prinsiplərə uyğun deyil. Azərbaycanın təklif etdiyi 5 prinsip var və danışıqlar həmin məzmunda getməlidir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
