KÖHNƏ VERSİYA            

Türk dövlətlərinə strateji saziş təklif edildi - Hərbi-müdafiə sazişi nə vaxt olacaq?..

Image

Abutalıb Səmədov: “Mirziyoyevin təklifi təkcə mədəni, tarixi və sair sahələrdə əməkdaşlığı nəzərdə tutmir, əgər dövlətlər zəruri saysalar, hərbi, təhlükəszilik, müdafiə sahəsində də öhdəliklər həmin sənədə salına bilər” 

“Özbəkistan Türk dövlətləri arasında strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilənin qəbul olunmasını təklif edib”. Bunu Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Dövlət Başçıları Şurasının iclasında çıxış zamanı bildirib. 

“Dövlətlərimiz arasında mövcud ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın yüksək səviyyəsini nəzərə alaraq, təşkilatın müqavilə-hüquq bazasının genişləndirilməsi və möhkəmləndirilməsini dəstəkləyirik. Bu, hərtərəfli sənədin hazırlanması təşkilatımızın fəaliyyətini daha yüksək siyasi səviyyəyə çıxaracaq”, - o bildirib.

Şavkat Mirziyoyev həmçinin qeyd edib ki, TDT-nin tarixi sənədinin (Türk dünyasının Xartiyasının) qəbul edilməsi təşkilatın qardaş ölkələri və xalqlarının çoxşaxəli əməkdaşlığının daha da güclənməsinin bariz nümunəsidir.

“Əminəm ki, bununla Türk dünyasının daha da birləşməsinə, onun nüfuzunun artmasına, qarşılıqlı faydalı və dostluq əlaqələrinin dərinləşməsinə, əməkdaşlığımızın keyfiyyətcə yeni mərhələyə çıxmasına nail olacağıq”, - Ş.Mirziyoyev əlavə edib.

Əlbəttə, Özbəkistanın bu təklifi yaxşı təklifdir, hər halda dövlətlərin yaxınlaşmasını müəyyən qədər şərtləndirir. Amma niyə daha konkret məsələ qoyulmur? Məsələn, hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə xarakterli sazişin imzalanmasına keçilmir? Təklif olunan bu saziş dövlətlərin arasında elə də ciddi qarşılıqlı öhdəlik, hüquq müəyyənləşdirmir. Ümumiyyətlə, mənəvi birlik məsələlərini daha çox özündə əks etdirir. Ona görə də bu gün türk dövlətləri arasında hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə xarakterli inteqrasiyaya daha çox ehtiyac var. Niyə bu dövlətlər hərbi, təhlükəsizlik və müdafiə xarakterli inteqrasiya sazişlərinə o qədər də maraqlı deyillər? Onlar belə addım atsalar, yəni hərbi, təhlükəsizlik və müdafiə xarakterli saziş imzalamağa dair addım atılarsa nə baş verər?

Türk dövlətlərinə  Strateji saziş təklif edilib, bəs hərbi-müdafiə sazişi nə vaxt olacaq?

“...Təkliflər onu göstərir ki, müdafiə, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın baş tutacağı gün o qədər də uzaqda deyil”

“Alyans” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, TDT 2009-cu ilin oktyabrında Naxçıvanda yaradılıb, bu təşkilatın yaradılmasında həlledici rolu oynayan dövlətlər içərisində Azərbaycan xüsusi yer tutur. A.Səmədovun sözlərinə görə, həmin təşkilat yaranarkən imzalanmış “Naxçıvan” bəyannaməsində TDT-yə daxil olan türk dövlərinin qarşılıqlı öhdəlikləri müəyyən olunub. “Bu, ilk növbədə xarici siyasət sahəsində əlaqələndirilmiş fəalliyyət göstərmək, mədəniyyət, iqtisadiyyat və digər sahələrdə əməkdaşlıq etmək məsələlərini özündə əks etdirir. Bişkekdə keçirilən TDT-nın sammitində Özbəkistan prezidenti Mirziyoyevin etdiyi təklif daha geniş əməkdaşlığı nəzərdə tutur.  Söhbət strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilənin qəbul olunması məsələsindən gedir. Buraya hansı öhdəliklərin salınmasını artıq dövlətlər özləri müəyyən etməlidirlər. Bu cür sənədlərdə adətən hərbi sahədə əməkdaşlıq bir qayda olaraq öz əksini tapır. Misal üçün, bu yaxınlarda, bu ilin iyun ayında Rusiya ilə Şimali Koreya arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında müqavilə imzalanıb və onun 4-cü maddəsində tərəflərin ərazisi işğal olunarsa bir-birinə hərbi yardım göstərmək öhdəliyi öz əksini tapıb. Və bu 4-cü maddəyə əsasən, Şimali Koreya əsgərləri bu gün Kurskda döyüşürlər və onların sayı 10 minə yaxındır. Əlavə əsgərlərin də gəlməsi nəzərdə tutulur. Yəni Mirziyoyevin təklifi təkcə mədəni, tarixi və sair sahələrdə əməkdaşlığı nəzərdə tutmir, əgər dövlətlər zəruri saysalar hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə sahəsində də öhdəliklər həmin sənədə salına bilər. Ancaq hələlik bu cür sənədin imzalanması ehtimalı, təbiidir ki, yoxdur. Belə bir öhdəliyin götürülməsi çox ciddi məsələdir və bu hərtərəfli hazırlanmalıdır. 

Bir məsələni xatırlatmaq yerinə düşər ki, türkdilli dövlətlərin keçən əsrin 90-cı illərində keçirilən tədbirlərində siyasi məsələlərin müzakirəsi çox ciddi narazlıqla qarşılanırdı. Burada o zaman ən ciddi etirazı bildirən də elə Özbəkistan və onun prezidenti olmuşdu. O qəti şəkildə siyasi məsələlərin türkdilli dövlətlərin başçılarının iclaslarında qaldırılmasına etiraz etmişdi və bir müddət bu tədbirlərdə iştirak etməmişdi. Söhbət Mirziyoyevdən əvvəlki Özbəkistan prezidentindən gedir. Təbiidir ki, Özbəkistanın, Mirziyoyevin bu cür təkliflə çıxış etməsi çox müsbət haldır. Adətən türk dövlətlərinin daha sıx birləşməsi təklifi Türkiyə və Azərbaycandan gəlir. Bir vaxtlar Qazaxıstan da bu məsələdə kifayət qədər fəallıq göstərirdi. Nursultan Nazarbayev Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranmasında müstəsna xidmətlər göstərmiş bir dövlət adamıdır”. 

A.Səmədovun fikrincə, indi Özbəkistanın belə bir təşəbbüs səsləndirməsi çox sevindirici haldır. A.Səmədovun sözlərinə görə, ancaq biz bir məsələni nəzərə almalıyıq ki, burda ağırlıq ilk növbədə Türk Dövlətləri Təşkilatının ən güclü dövləti olan Türkiyənin üzərinə düşür. Türkiyə hərbi sahədə dünyanın ən güclü 10 dövlətindən biridir və əgər hərbi sahədə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalansa, əsas ağırlığı Türkiyə öz üzərinə götürməlidir. Digər dövlətlər belə bir sənədin imzalanmasında daha çox maraqlı ola bilərlər. Ancaq onu da etiraf etməliyik ki, türk dövlətlərindən biri olan Türkmənistan hələ  təşkilatın üzvü deyil, müşahidəçi kimi bu tədbirlərə qatılır. Bu da günümüzün reallıqlarıdır. Türk dövlətlərinin hamısı arzuolunan qədər müstəqil siyasət yeridə bilmirlər. Ancaq Türkiyənin, Azərbaycanın, Qazaxıstanın, indi Özbəkistanın aktiv şəkildə Türk Dövlətləri Təşkilatının əhəmiyyətinin artırılması istiqamətində irəli sürdükləri təkliflər onu göstərir ki, müdafiə, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın baş tutacağı gün o qədər də uzaqda deyil. Türk dövlətləri addım-addım bir-birinə yaxınlaşır, çox ciddi sənədlər imzalanır. Bundan əvvəl Şuşada keçirilmiş sammitdə qəbul olunan “Qarabağ” bəyannaməsi də bu təşkilatın inkişafında mühüm rol oynayan bir sənəddir. Yəqin ki, növbəti sammitlərdə bu məsələ yenidən qalxacaq. İlk növbədə Türkiyə belə bir əməkdaşlığın yaradadılmasını zəruri saysa, Mirziyoyevin təklif etdiyi strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilədə mütləq hərbi sahədə əməkdaşlıq maddəsi də olacaq. Türk dövlətləri addım-addım buna doğru gedirlər, ancaq bir məsələni də biz nəzərə almalıyıq ki, bu cür addımlar atılarkən dünyadakı güc mərkəzlərinin buna göstərəcəyi münasibət də mütləq nəzərə alınmalıdır. Əks halda ciddi problemlər yarana bilər. Üstəlik, onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının aparıcı üzvü olan Türkiyə həm də NATO-nun üzvüdür. Türkiyənin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında NATO mühüm rol oynayır və Türkiyə NATO-dakı müttəfiqlərinin, ilk növbədə ABŞ-ın bu məsələyə münasibətini mütləq nəzərə almalıdır. Eyni zamanda türk dövlətlərinin bəziləri hələ də Rusiyanın və Çinin ciddi təsiri altındadır  və onların mülahizələrini nəzərə almadan belə cəsarətli addım atmaları o qədər də asan deyil. Ancaq Mirziyoyevin təklifi çox dəyərli təklifdir və yaxın illərdə bu məsələdə arzuladığımız addımın atılması - Türk Dövlətləri Təşkilatına daxil olan ölkələrin hərbi və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığının yaranması tamamilə mümkündür”-deyə A.Səmədov bildirdi.

İradə SARIYEVA







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Azərbaycandan İsrailə gedən neft kəmərləri hədəfimizdədir - İrandan hədə...

Paşazadənin təklifi - Dini Liderlərin Məşvərət Şurası erməni kilsəsinə qarşı...

Beynəlxalq Məhkəmə Azərbaycanın iddiası üzrə növbəti qərarını verəcək...

SON XƏBƏRLƏR

07.11.2024 | 19:05
“Nəbadə, arxamca ağlayasınız” - Qərbi azərbaycanlı Şuşa şəhidi İlqar Ramazanlının anası...

07.11.2024 | 18:50
Makron Trampın prezident seçilməsindən çox sarsılıb...

07.11.2024 | 18:43
Nazir Vilayət Eyvazov xidmətə qəbulla bağlı növbəti sıra baxışı keçirdi - FOTO

07.11.2024 | 18:37
Fransız biznesmenləri Ermənistanı "Konyak" brendindən imtinaya məcbur etdilər...

07.11.2024 | 18:30
AZCON-un Müşahidə Şurasının tərkibi təsdiqləndi

07.11.2024 | 18:25
Bu qurumlar AZCON-un idarəetməsinə verildi...

07.11.2024 | 18:23
Türk dövlətlərinə strateji saziş təklif edildi - Hərbi-müdafiə sazişi nə vaxt olacaq?..

07.11.2024 | 18:15
Payız tətilindən sonra altı günlük məktəblərdə noyabrın 23-ü dərs olacaq...

07.11.2024 | 18:13
İstanbulda alış-veriş terapiyası...

07.11.2024 | 18:10
Orta Dəhliz həm də Türk Dövlətlərinin dəhlizi olacaq - 15 faiz rəqəmi nə deyir?..

07.11.2024 | 18:06
Azərbaycan Nəqliyyat və Kommunikasiya Holdinqi yaradıldı

07.11.2024 | 18:03
Siyavuş Kərimiyə Prezidentin fərdi təqaüdü veriləcək - SƏRƏNCAM

07.11.2024 | 17:56
Makron və Tokayev Bakı-İrəvan sazişinin imzalanmasına “möhkəm girişiblər”...

07.11.2024 | 17:43
2-ci bakalavr təhsilinə maraq niyə bu qədər artıb?..

07.11.2024 | 17:30
Lənkərandan Türk Dünyasına önəmli "paytaxt mesajları" olacaq...

07.11.2024 | 17:25
“Bişkek Sammiti Türk dünyasının birliyinə töhfədir” - Əhliman Əmiraslanov

07.11.2024 | 17:17
Dezinformasiyalara və ideoloji təxribatlara qarşı mübarizə və gənc nəslin inkişafı...

07.11.2024 | 17:15
Prezident Azər Məmmədova “general-mayor” ali hərbi rütbəsi verdi

07.11.2024 | 17:13
Bakıda tanınmış klinikada estetik cərrahın əslində cərrah ixtisası olmadığı ortaya çıxdı... Analitik... Mərkəz hərəkətə keçdi

07.11.2024 | 17:11
Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularına ali hərbi rütbələr verildi - SƏRƏNCAM

07.11.2024 | 17:10
Prezident İlham Əliyev Fərid Seyidova “ədliyyə general-mayoru” ali hərbi rütbəsi verdi

07.11.2024 | 16:55
BMU tələbələrinə “TələbəPlus” kartları təqdim olunub

07.11.2024 | 16:45
Tramp Ukrayna qarşısında ağır şərtlər qoydu - NATO-ya üzvlük dayandırılır, silah da olmayacaq...

07.11.2024 | 16:40
Astara Pedaqoji Kollecində Zəfər Günü münasibətilə tədbir keçirildi

07.11.2024 | 16:35
Prezident İlham Əliyev Maya Sandunu təbrik etdi

07.11.2024 | 16:31
Meşədə narkotik yetişdirən keçmiş məhkumlar saxlandı

07.11.2024 | 16:30
Dünya azərbaycanlıları COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ilə əlaqədar bəyanat yaydı

07.11.2024 | 16:20
Mətbuat Şurasında “Yeni Müsavat” qəzetinin 35 illik yubileyi ilə bağlı toplantı keçirilib - FOTO

07.11.2024 | 16:18
Ukrayna rəsmiləri narahatdır - Tramp seçildi, ABŞ-ın dəstəyi dayana bilər...

07.11.2024 | 16:10
“Azərbaycan türk dünyasına mənsub olduğunu qürurla nümayiş etdirir”

07.11.2024 | 15:58
Narkotikin təsir altında avtomobil idarə edən şəxs həbs edildi

07.11.2024 | 15:34
Ermənistandakı Aİ missiyası Azərbaycana qarşı növbəti təxribata hazırlaşır - VİDEO

07.11.2024 | 15:30
Paşinyan Budapeştdə jurnalistlərin suallarını cavablandırmaqdan imtina etdi

07.11.2024 | 15:14
Dünya Dini Liderləri Ağdamda... Müsəlman din xadimləri məsciddə namaz qıldılar

07.11.2024 | 14:55
"Azərbaycan COP29 konfransının ən yüksək səviyyədə təşkili üçün bütün imkanlarını səfərbər edib" – BƏYANAT

07.11.2024 | 14:32
"ABŞ Ermənistanı “intihar”a sürükləyir" - Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidməti

07.11.2024 | 14:18
"Bir neçə gündən sonra bütün dünyanın ürəyi Bakıda döyünəcək" - Britaniya səfiri

07.11.2024 | 14:07
Yunus Oğuz “AzerGold” QSC-nin təşəbbüsünə qoşuldu

07.11.2024 | 13:48
Paytaxtda tıxaca səbəb olan şəxs həbs edildi

07.11.2024 | 13:38
Növbəti köç karvanı Cəbrayıl şəhərində...

07.11.2024 | 13:16
Bakı Media Mərkəzi COP29-un rəsmi yayım şirkəti olacaq

07.11.2024 | 13:03
Трамп вернулся. Что будет с Арменией? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

07.11.2024 | 12:48
Bakıda ilk dəfə yeni nəsil piyada svetoforları quraşdırılıb

07.11.2024 | 12:35
Prezident bir sıra qanunlarda dəyişiklik edib

07.11.2024 | 12:30
Prezident İlham Əliyev Vyetnamın yeni seçilmiş Prezidentini təbrik edib

07.11.2024 | 11:24
Azad olunmuş ərazilərdə sürətli məskunlaşma inkişaf tempini gücləndirir

07.11.2024 | 11:20
“"Qan durulducu dərmanlar ölüm riskini artıra bilər” - türkiyəli professordan XƏBƏRDARLIQ

07.11.2024 | 11:10
Yardımlıda mağazalardan oğurluq edən keçmiş məhkum yaxalanıb

07.11.2024 | 11:05
Diqqət - Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunun fəaliyyətində müvəqqəti dəyişikliklər olacaq

07.11.2024 | 11:03
Trampın dönəmində Aİ-nı, Ukraynanı və Güney Qafqazı nələr gözləyir - CANLI

07.11.2024 | 11:00
Qarabağ Universitetində təyinat - yeni prorektor kimdir?

07.11.2024 | 10:40
Bir gündə 33 cinayətin üstü açılıb - DİN məlumat yaydı

07.11.2024 | 10:30
Türkiyəli aktyor yeni serialda

07.11.2024 | 10:27
Dini liderlərin Qarabağa səfəri başlayıb

07.11.2024 | 10:15
"Zəfərin mübarək Azərbaycan" adlı tədbir keçirilib

07.11.2024 | 10:12
Prezident Bakıda Mərkəzi Parkın üçüncü hissəsinin açılışında iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

07.11.2024 | 10:10
"Qarabağ" bu gün Norveç sınağına çıxır

07.11.2024 | 10:05
Rusiyadakı səfirimiz Sergey Ryabkovla görüşüb

07.11.2024 | 10:05
Prezident İlham Əliyev Böyükşor-Pirşağı yeni avtomobil yolunun açılışında iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

07.11.2024 | 10:00
Böyük Britaniya Polşaya zenit raketlərinin tədarükünə başlayıb

07.11.2024 | 09:30
Qarşılayın - 250 milyon dollarlıq ən bahalı animasiya filmi!

07.11.2024 | 09:30
Ukraynada Rusiyaya qarşı döyüşən erməni Moskvada həbs edildi

07.11.2024 | 09:20
Ərdoğandan Donald Trampa təbrik zəngi

07.11.2024 | 09:10
Olaf Şolts maliyyə nazirini 18 səhifəlik hesabata görə işdən qovub...

07.11.2024 | 09:05
Çempionlar Liqası: "Bavariya", "Barselona" və "İnter"dən qələbə

07.11.2024 | 09:00
Daha 30 ailə Cəbrayıla yola salınıb

07.11.2024 | 08:41
Kim və necə yoxlayacaq ki, dönərçi əti AQTA-nın tanıdığı yerdən alıb?!.

07.11.2024 | 01:37
Harris Trampı təbrik etdi, Bayden isə onu Ağ Evə dəvət etdi

07.11.2024 | 01:12
Rusiyadan Trampın qələbəsinə reaksiya - Harris bitdi, Ukraynaya zərbə...

06.11.2024 | 22:57
Tramp 3 adamdan qisas alacaq...

06.11.2024 | 21:35
OPEC+ qərar verdi - Azərbaycan rahat ola bilər...

06.11.2024 | 21:22
Azərbaycan Avropaya qaz nəqlini, Avropa Azərbaycana qərəzini artırır...

06.11.2024 | 21:07
Paşinyan Kobaxidzenin qələbəsini dərhal təbrik etdi - ilginc suallar var...

06.11.2024 | 20:55
ABŞ Konqresi tarixində ilk transgender qadın ....

06.11.2024 | 20:52
Türk Dövlətləri Təşkilatının Bişkek bəyannaməsi qəbul edildi - sədrlik Qırğızıstana keçdi...

06.11.2024 | 20:37
Lyayen Bakıya gəlmədi və Avropanın iqlim siyasətini ifşa etdi...

06.11.2024 | 20:24
“Anasına deyirdi səni şəhid anası edəcəm” - Gizir Cahan Məmmədzadənin bacısı...

06.11.2024 | 20:10
“Azərbaycanla Ermənistanın bu sazişi yaxşı bir şeyə gətirib çıxarmaz” - Lavrov nə deyir?

06.11.2024 | 19:57
Avropa Parlamentinin tarixi antiazərbaycan qətnamələri tarixidir - 2 ildə 8 qətnamə...

06.11.2024 | 19:44
Lənkəran “Türk dünyasının gənclər paytaxtı” elan edildi

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930