KÖHNƏ VERSİYA            

Türk dövlətlərinə strateji saziş təklif edildi - Hərbi-müdafiə sazişi nə vaxt olacaq?..

Image

Abutalıb Səmədov: “Mirziyoyevin təklifi təkcə mədəni, tarixi və sair sahələrdə əməkdaşlığı nəzərdə tutmir, əgər dövlətlər zəruri saysalar, hərbi, təhlükəszilik, müdafiə sahəsində də öhdəliklər həmin sənədə salına bilər” 

“Özbəkistan Türk dövlətləri arasında strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilənin qəbul olunmasını təklif edib”. Bunu Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Dövlət Başçıları Şurasının iclasında çıxış zamanı bildirib. 

“Dövlətlərimiz arasında mövcud ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın yüksək səviyyəsini nəzərə alaraq, təşkilatın müqavilə-hüquq bazasının genişləndirilməsi və möhkəmləndirilməsini dəstəkləyirik. Bu, hərtərəfli sənədin hazırlanması təşkilatımızın fəaliyyətini daha yüksək siyasi səviyyəyə çıxaracaq”, - o bildirib.

Şavkat Mirziyoyev həmçinin qeyd edib ki, TDT-nin tarixi sənədinin (Türk dünyasının Xartiyasının) qəbul edilməsi təşkilatın qardaş ölkələri və xalqlarının çoxşaxəli əməkdaşlığının daha da güclənməsinin bariz nümunəsidir.

“Əminəm ki, bununla Türk dünyasının daha da birləşməsinə, onun nüfuzunun artmasına, qarşılıqlı faydalı və dostluq əlaqələrinin dərinləşməsinə, əməkdaşlığımızın keyfiyyətcə yeni mərhələyə çıxmasına nail olacağıq”, - Ş.Mirziyoyev əlavə edib.

Əlbəttə, Özbəkistanın bu təklifi yaxşı təklifdir, hər halda dövlətlərin yaxınlaşmasını müəyyən qədər şərtləndirir. Amma niyə daha konkret məsələ qoyulmur? Məsələn, hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə xarakterli sazişin imzalanmasına keçilmir? Təklif olunan bu saziş dövlətlərin arasında elə də ciddi qarşılıqlı öhdəlik, hüquq müəyyənləşdirmir. Ümumiyyətlə, mənəvi birlik məsələlərini daha çox özündə əks etdirir. Ona görə də bu gün türk dövlətləri arasında hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə xarakterli inteqrasiyaya daha çox ehtiyac var. Niyə bu dövlətlər hərbi, təhlükəsizlik və müdafiə xarakterli inteqrasiya sazişlərinə o qədər də maraqlı deyillər? Onlar belə addım atsalar, yəni hərbi, təhlükəsizlik və müdafiə xarakterli saziş imzalamağa dair addım atılarsa nə baş verər?

Türk dövlətlərinə  Strateji saziş təklif edilib, bəs hərbi-müdafiə sazişi nə vaxt olacaq?

“...Təkliflər onu göstərir ki, müdafiə, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın baş tutacağı gün o qədər də uzaqda deyil”

“Alyans” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, TDT 2009-cu ilin oktyabrında Naxçıvanda yaradılıb, bu təşkilatın yaradılmasında həlledici rolu oynayan dövlətlər içərisində Azərbaycan xüsusi yer tutur. A.Səmədovun sözlərinə görə, həmin təşkilat yaranarkən imzalanmış “Naxçıvan” bəyannaməsində TDT-yə daxil olan türk dövlərinin qarşılıqlı öhdəlikləri müəyyən olunub. “Bu, ilk növbədə xarici siyasət sahəsində əlaqələndirilmiş fəalliyyət göstərmək, mədəniyyət, iqtisadiyyat və digər sahələrdə əməkdaşlıq etmək məsələlərini özündə əks etdirir. Bişkekdə keçirilən TDT-nın sammitində Özbəkistan prezidenti Mirziyoyevin etdiyi təklif daha geniş əməkdaşlığı nəzərdə tutur.  Söhbət strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilənin qəbul olunması məsələsindən gedir. Buraya hansı öhdəliklərin salınmasını artıq dövlətlər özləri müəyyən etməlidirlər. Bu cür sənədlərdə adətən hərbi sahədə əməkdaşlıq bir qayda olaraq öz əksini tapır. Misal üçün, bu yaxınlarda, bu ilin iyun ayında Rusiya ilə Şimali Koreya arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında müqavilə imzalanıb və onun 4-cü maddəsində tərəflərin ərazisi işğal olunarsa bir-birinə hərbi yardım göstərmək öhdəliyi öz əksini tapıb. Və bu 4-cü maddəyə əsasən, Şimali Koreya əsgərləri bu gün Kurskda döyüşürlər və onların sayı 10 minə yaxındır. Əlavə əsgərlərin də gəlməsi nəzərdə tutulur. Yəni Mirziyoyevin təklifi təkcə mədəni, tarixi və sair sahələrdə əməkdaşlığı nəzərdə tutmir, əgər dövlətlər zəruri saysalar hərbi, təhlükəsizlik, müdafiə sahəsində də öhdəliklər həmin sənədə salına bilər. Ancaq hələlik bu cür sənədin imzalanması ehtimalı, təbiidir ki, yoxdur. Belə bir öhdəliyin götürülməsi çox ciddi məsələdir və bu hərtərəfli hazırlanmalıdır. 

Bir məsələni xatırlatmaq yerinə düşər ki, türkdilli dövlətlərin keçən əsrin 90-cı illərində keçirilən tədbirlərində siyasi məsələlərin müzakirəsi çox ciddi narazlıqla qarşılanırdı. Burada o zaman ən ciddi etirazı bildirən də elə Özbəkistan və onun prezidenti olmuşdu. O qəti şəkildə siyasi məsələlərin türkdilli dövlətlərin başçılarının iclaslarında qaldırılmasına etiraz etmişdi və bir müddət bu tədbirlərdə iştirak etməmişdi. Söhbət Mirziyoyevdən əvvəlki Özbəkistan prezidentindən gedir. Təbiidir ki, Özbəkistanın, Mirziyoyevin bu cür təkliflə çıxış etməsi çox müsbət haldır. Adətən türk dövlətlərinin daha sıx birləşməsi təklifi Türkiyə və Azərbaycandan gəlir. Bir vaxtlar Qazaxıstan da bu məsələdə kifayət qədər fəallıq göstərirdi. Nursultan Nazarbayev Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranmasında müstəsna xidmətlər göstərmiş bir dövlət adamıdır”. 

A.Səmədovun fikrincə, indi Özbəkistanın belə bir təşəbbüs səsləndirməsi çox sevindirici haldır. A.Səmədovun sözlərinə görə, ancaq biz bir məsələni nəzərə almalıyıq ki, burda ağırlıq ilk növbədə Türk Dövlətləri Təşkilatının ən güclü dövləti olan Türkiyənin üzərinə düşür. Türkiyə hərbi sahədə dünyanın ən güclü 10 dövlətindən biridir və əgər hərbi sahədə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalansa, əsas ağırlığı Türkiyə öz üzərinə götürməlidir. Digər dövlətlər belə bir sənədin imzalanmasında daha çox maraqlı ola bilərlər. Ancaq onu da etiraf etməliyik ki, türk dövlətlərindən biri olan Türkmənistan hələ  təşkilatın üzvü deyil, müşahidəçi kimi bu tədbirlərə qatılır. Bu da günümüzün reallıqlarıdır. Türk dövlətlərinin hamısı arzuolunan qədər müstəqil siyasət yeridə bilmirlər. Ancaq Türkiyənin, Azərbaycanın, Qazaxıstanın, indi Özbəkistanın aktiv şəkildə Türk Dövlətləri Təşkilatının əhəmiyyətinin artırılması istiqamətində irəli sürdükləri təkliflər onu göstərir ki, müdafiə, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın baş tutacağı gün o qədər də uzaqda deyil. Türk dövlətləri addım-addım bir-birinə yaxınlaşır, çox ciddi sənədlər imzalanır. Bundan əvvəl Şuşada keçirilmiş sammitdə qəbul olunan “Qarabağ” bəyannaməsi də bu təşkilatın inkişafında mühüm rol oynayan bir sənəddir. Yəqin ki, növbəti sammitlərdə bu məsələ yenidən qalxacaq. İlk növbədə Türkiyə belə bir əməkdaşlığın yaradadılmasını zəruri saysa, Mirziyoyevin təklif etdiyi strateji tərəfdaşlıq, əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında müqavilədə mütləq hərbi sahədə əməkdaşlıq maddəsi də olacaq. Türk dövlətləri addım-addım buna doğru gedirlər, ancaq bir məsələni də biz nəzərə almalıyıq ki, bu cür addımlar atılarkən dünyadakı güc mərkəzlərinin buna göstərəcəyi münasibət də mütləq nəzərə alınmalıdır. Əks halda ciddi problemlər yarana bilər. Üstəlik, onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının aparıcı üzvü olan Türkiyə həm də NATO-nun üzvüdür. Türkiyənin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında NATO mühüm rol oynayır və Türkiyə NATO-dakı müttəfiqlərinin, ilk növbədə ABŞ-ın bu məsələyə münasibətini mütləq nəzərə almalıdır. Eyni zamanda türk dövlətlərinin bəziləri hələ də Rusiyanın və Çinin ciddi təsiri altındadır  və onların mülahizələrini nəzərə almadan belə cəsarətli addım atmaları o qədər də asan deyil. Ancaq Mirziyoyevin təklifi çox dəyərli təklifdir və yaxın illərdə bu məsələdə arzuladığımız addımın atılması - Türk Dövlətləri Təşkilatına daxil olan ölkələrin hərbi və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığının yaranması tamamilə mümkündür”-deyə A.Səmədov bildirdi.

İradə SARIYEVA







VİDEO

İsrail Şama doğru irəliləyir - Ankara və Təl-Əviv döyüşə bilər... - VİDEO

Naxçıvan dəmiryolu ilə bağlı Rusiyadan sensasiyalı bəyanat... - VİDEO

Suriyanın indiki qəhrəmanı Colaninin əmisi Hafiz Əsədin daxili işlər naziri, Bəşərin isə... - VİDEO

Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

25.12.2024 | 10:20
Bələdiyyə seçkiləri ilə əlaqədar səsvermə protokolları hazırlanacaq

25.12.2024 | 10:10
"35 yaşımda artıq məcburi köçkünlük həyatı sona çatır” - Cəbrayıl sakini

25.12.2024 | 10:05
"Məşədi Dadaş" məscidinə bıçaqla hücum edən şəxsə hökm oxunub -18 il həbs cəzası...

25.12.2024 | 10:00
Paşinyan Putinlə məzələnir - MDB iclasına getməmək üçün "virusa yoluxmuşam" dedi...

25.12.2024 | 09:40
Şamaxıda avtomobil aşıb, xəsarət alan var

25.12.2024 | 09:32
Sumqayıtda bu qızı axtarırlar - 13 yaşı var, itkin düşdü

25.12.2024 | 09:23
Alış-verişdə "3 qəpikliklər" nəyəsə yaramırsa... Sikkə kəsiminə izafi xərc...

25.12.2024 | 09:20
Ulduz müğənni “Instagram” səhifəsində 1 milyon dollarlıq nişan üzüyünü paylaşdı...

25.12.2024 | 09:10
Mertensdən "Qalatasaray" açıqlaması - gedir, yoxsa qalır?

25.12.2024 | 09:05
Cəbrayıla daha 49 ailə - 253 nəfər köçürüldü

25.12.2024 | 09:00
Bilgəhdə intihar hadisəsi olub

25.12.2024 | 08:38
Azərbaycanın qızıl əşya və “plitkaları” bazarda necə işləyir... Araşdırdıq...

24.12.2024 | 23:39
Britaniyanın Ədliyə naziri Əsədin arvadına sığınacaq vermək istəmədi....

24.12.2024 | 23:36
DİN reklamlarla bağlı vətəndaşlara xəbərdarlıq etdi - diqqətli olun...

24.12.2024 | 23:35
Taekvondo üzrə Azərbaycan çempionatının ilk günün qalibləri bunlar oldu...

24.12.2024 | 21:19
Tramp 20 yanvarda bu inanılmaz fərmanları verəcək - dünya yeni dönəmə girir...

24.12.2024 | 21:04
Kredit ittifaqları dərin böhran içindədir - sayları 109-dan 36-ya düşdü...

24.12.2024 | 20:50
Qərb Gürcüstanın dövlət adamlarının bütün aktivlərini dondurdu...

24.12.2024 | 20:34
ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılmasına hazırlıq başladı - Azərbaycan qalib gəlir

24.12.2024 | 20:19
Ermənistan gələn il Rusiyaya qarşı təsirli planlar hazırlayıb... Hədəf orbitdən tam çıxmaqdır...

24.12.2024 | 20:05
“Sədərək”, “Binə”, digər bazarların qara günləri başlayır - 2 min cərimə...

24.12.2024 | 19:51
Naxçıvanda İES "Yaşıl enerji" proqramına mane olmayacaq...

24.12.2024 | 19:43
İraq Prezidenti Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:40
Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

24.12.2024 | 19:37
Körpə ölümləri gedərək çox təhlükəli şəkil alır...

24.12.2024 | 19:24
Tramp erməniləri qorxuya saldı, İrəvan Makrondan da əlini üzdü...

24.12.2024 | 19:20
İrakli Kobaxidze Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:11
Prezident biznes qanunvericiliyini dəyişdi - sahibkarlar nəyə ümid edə bilər...

24.12.2024 | 19:09
Moskvanın və bütün Rusiyanın patriarxı Kirill Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 18:57
Bayden hökuməti Bakıda Trampa çox ağır miras qoyub getmək istəyir...

24.12.2024 | 18:43
Ayın 29-dək İvanişvili sarayıma gəlməsə... Prezident hədələdi...

24.12.2024 | 18:28
Manat və dollar əmanətlərinin gəlir faizi yüksəlir - səbəblər...

24.12.2024 | 18:15
"Qarabağı verən nə Paşinyandır, nə əvvəlki 3 prezident" - həqiqət budur...

24.12.2024 | 18:07
Prezident Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun imzaladı

24.12.2024 | 18:02
Avropa qurumları Makronun "müstəmləkə cinayətlərinə" hələ inadla susur...

24.12.2024 | 17:58
Gələn il üçün ehtiyac meyarının həddi təsdiqləndi

24.12.2024 | 17:48
Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

24.12.2024 | 17:41
Naxçıvan MR-in 100 illiyilə bağlı məktəb layihələri davam etdirilir... - FOTO

24.12.2024 | 17:35
Din xadimləri vahid forma geyinməkdən niyə qaçıb?..

24.12.2024 | 17:22
Ərzaq idxalına 2 milyard dollara yaxın pulumuz gedir - artım 10 faizi keçir...

24.12.2024 | 17:17
Rusiyada 9 May Qələbə paradına hazırlıqlar başladı - Şimali Koreya da dəvət olundu

24.12.2024 | 17:14
Prezident İlham Əliyev bir sıra Əsasnamələrdə dəyişiklik edilməsi haqda fərman imzalayıb

24.12.2024 | 17:11
Prezident uşaq hüquqları haqqında qanuna dəyişiklik edilməsi barədə Fərman imzaladı

24.12.2024 | 17:00
Tramp ABŞ əsgərlərini Suriyadan çıxaracaq – müşavirindən diqqət çəkən açıqlama...

24.12.2024 | 16:55
Hərbi təlim toplanışları ilə bağlı yeni qayda müəyyənləşdi

24.12.2024 | 16:50
Prezident Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki təminatı ilə bağlı dəyişikliyi təsdiqlədi

24.12.2024 | 16:45
“Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı”nın nizamnamə kapitalı 20 milyon manat artırılır

24.12.2024 | 16:41
Maya Sandu Prezident İlham Əliyevi təbrik etdi

24.12.2024 | 16:32
21 illik Şərəf və Zəfər tariximiz

24.12.2024 | 16:10
Dövlət Komitəsində vətəndaşların növbəti qəbulu keçirilib

24.12.2024 | 16:06
Putin-Tramp görüşünə hazırlıq başladı – “Bir neçə ölkədən təkliflər var”...

24.12.2024 | 16:03
Aleksey Miller Prezident İlham Əliyevə məktub göndərib

24.12.2024 | 15:40
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 15:37
Almaniya Gürcüstanda 237 milyonluq layihələri dayandırdı

24.12.2024 | 15:24
Hikmət Mirzəyev Türkiyə Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

24.12.2024 | 15:17
Ağdaşda narkotikə görə 4 nəfər həbs edildi - FOTO

24.12.2024 | 15:07
"Bizim icra etdiyimiz layihələrin dünyada misli-bərabəri yoxdur və bəlkə də olmayacaq" - Prezident

24.12.2024 | 15:02
SOCAR-dan yanacaq çatışmazlığı iddialarına cavab verdi...

24.12.2024 | 14:55
Prezident İlham Əliyev: "Gələn ildən başlayaraq Gəncədə çox böyük təmir-bərpa işləri aparılacaq"

24.12.2024 | 14:55
BMT rəsmisi: “BMU-da tanış olduğum istedadlı gənc ixtiraçılar məni heyran etdi”

24.12.2024 | 14:48
"Azərbaycan güclü dövlətdir, ləyaqətlə, vicdanla irəliyə gedən bir ölkədir" - Prezident

24.12.2024 | 14:47
Prezident: "Gələn il və ondan sonrakı illərdə idmanın inkişafı üçün nə lazımdırsa, o da ediləcək"

24.12.2024 | 14:41
"Azərbaycan idman dövləti kimi öz gücünü müxtəlif beynəlxalq yarışlarda təsdiqləyir" - Prezident

24.12.2024 | 14:15
FHN 63,9 milyonluq gəmi alır

24.12.2024 | 14:07
Orban Ukraynada müharibənin 2025-də bitəcəyinə əmindir - ya sülh, ya da tərəflərdən birinin məhvi ilə...

24.12.2024 | 13:58
Güclü lider, böyük inkişaf, TARİXİ QƏLƏBƏ!

24.12.2024 | 13:56
Ersin Tatar Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 13:51
Zəfər və inkişaf səlnaməsinin müəllifi

24.12.2024 | 13:01
Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

24.12.2024 | 12:50
Rumen Radev Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 12:47
Bölgələrdə pirotexniki vasitələrin satışı ilə məşğul olan 7 nəfər saxlandı - FOTO

24.12.2024 | 12:15
Prezident İlham Əliyevə təbriklər gəlməkdə davam edir

24.12.2024 | 12:05
Vladimir Putindən İlham Əliyevə TƏBRİK ZƏNGİ

24.12.2024 | 12:00
Azərbaycana 23 kiloqramdan artıq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb

24.12.2024 | 11:30
“Adamın dibi” şeirlər kitabının təqdimatı olub

24.12.2024 | 11:22
Türkiyədə zavod partlayıb, 12 nəfər ölüb - TƏCİLİ

24.12.2024 | 11:17
Tokayev Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 11:15
"Narkomaniyanın mənəvi və fiziki zərərləri” tədbiri keçirilib

24.12.2024 | 11:14
Vladanka Andreyeva Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 11:07
"Nizami: daxili aləm" sənədli filminin təqdimatı keçirilib

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031