KÖHNƏ VERSİYA            

Milyonlar töküb Afrikadan ağaclar gətirməkdənsə, bunu etmək lazımdır...

Image

Sadıq Qarayev: “Bəzən xaricdən gətirilmiş bitkilərin çoxunun geni dəyişdirilmiş olur”

Son illər ölkəmizin hər yerində, o cümlədən də paytaxt Bakıda yeni parklar salınıb, yeniləri də salınır, yaşıllaşdırma işləri aparılır. Əlbəttə, bu bütün mənalarda müsbət hadisədir. 

Amma burada bir məqam var ki, yeni parklar, bağlar salınarkən, yaxud yaşıllıq bərpa edilərkən əsasən xarici ölkələrdən gətirilən ağaclara, bitki və kol növlərinə üstünlük verilir. Daha çox xarici ölkələrin iqliminə xas olan dekorativ ağac növləri gətirilib əkilir.

Amma yaxşı olar ki, başqa ölkələrdən, başqa coğrafiyalardan baha qiymətə ağaclar alıb gətirilməsi əvəzinə yerli ağac növlərindən istifadə edilsin, onlar əkib-becərilsin. Bu həm də o ağacların, bitkli növlərinin geniş şəkildə yayılmasına şərait yaradar. 

Nəzərə alsaq ki, ölkəmizdə 11-22 noyabr tarixlərində ölkəmiz COP29-a (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası) ev sahibliyi edəcək, eyni zamanda bu il Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə nəmrəylik ili” elan edilib, bu dövrdə yerli ağacların paytaxtın ayrı-ayrı yerlərində əkilib yayılması arzuolunandır.   

Bildirək ki, Azərbaycanın beş iri botaniki coğrafiya rayon var. Bunlar Lənkəran-Talış, Naxçıvan, Böyük Qafqaz, Kiçik Qafqaz, Kür-Araz ovalığı botaniki coğrafi rayonlarıdır. Bakının hər bir rayonunda bu botanik coğrafiya rayonuna aid bir kolleksiya yaratmaq olar. Böyük parklarda bu  coğrafi rayonlara xas bitkilər, ağac növləri əkmək olar. Həm yerli ağac növləri inkişaf edər, həm şəhərimizi yerli ağaclar da bəzəyər. 

“Bu parklarda həm yaşıllıq salırsan, həm yerli növlərin genefondunu saxlayırsan, həm də o botaniki coğrafi rayonların təbiətini sanki təbii bir muzey kimi nümayiş etdirirsən”

Elm və Təhsil Nazirliyi Botanika İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, ekspert Sadıq Qarayev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, əvvəlki dövrlərdə Bakıda elə də yaşıllıq olmayıb. S.Qarayevin sözlərinə görə, bütün sahələrdə olduğu kimi, Bakının yaşıllaşdırılmasının əsasını da ulu öndər Heydər Əliyev qoyub. “O, öz çıxıəşlarında deyirdi ki, biz Bakıya gələndə, bizim dörümüzdə Bakıda elə də çox ağac yox idi, o ağacları çətinliklə saldıq. O vaxt iməciliklər keçiriblər, proqramlar tərtib ediblər və bu proqramlar əsasında Bakını fundamental, planlı şəkildə yaşıllaşdırıblar. Bakını yaşıllaşdıranda, təbii ki, yerli iqlimə uyğun ağaclar əkilib. Bilirsiz ki, Bakının quru-subtropik iqlimi var və paytaxtın quru-subtropik iqliminə hər ağac dözmür. Biri var əkəsən öz-özünə bitə, biri də var bunu becərəsən, suvarasan, kök atıb özünü tutana qədər ona baxasan, qulluq edəsən. Bu mənada Bakının yaşıllaşdırılması əsasən keçən əsrin 60-70-ci illərində daha geniş vüsət alıb. İndi bizim Bakı şəhərində, yol qıraqlarında, səkilərdə, Bakının mərkəzində, bulvarda gördüyümüz ağacların çoxu o vaxtlar əkilmiş ağaclardır. Söz yox, indi də əkirlər.

Amma mən həmişə bir şeyin əleyhinə olmuşam. Məsələn, yol qıraqlarına, səkilərə baxırıq, söhbət xüsusən də kollardan gedir. Bu yerlərdə əsasən Yapon gərməşovu deyilən kol bitkisi əkilir, həmişəyaşıl bitkidir, yaxud Şərq tuyası əkirlər. Eyni bitkilərə baxmaqdan insanların gözləri də yorulur. Məsələn, söhbət təkcə bizim yerli bitlilərdən söhbət getmir ki. Tutalım, Fransa şəhərlərində özlərinin üzüm sortlarından əkirlər, bağbanlar da yaxşı qulluq edirlər, onlar da vaxtında üzüm gətirir. Bunun həm meyvəsi dekorativdir, həm də yarpaqları, görünüşü. Yəni həm dekorativlik, həm də meyvə kimi göz oxşayır. Yaxud Baltikyanı ölkələrdə yaşıllaşdırmada meyvə tinglərindən, ağaclarından istifadəyə daha çox üstünlük verilir. Bizim Bakıda da var, görün, payızda nar nə qədər bəhrə verir. Mən bir dəfə də bu barədə yazmışdım ki, nar Bakı üçün çox tipik bir meyvədir, çox suvarma tələb etməyən, dözümlü bitkidir. Bu mənada Bakının yaşıllaşlaşdırılmasında bu cür dekorativ meyvələri olan ağaclardan istifadə edilməlidir. Onsuz da ağaclara qulluq edirsən, eyni tədbir görürsən. Buna görə də yaşıllaşdırmada yerli meyvə sortlarından - nar, alma, armud, üzüm və sairdən də istifadə etmək olar. Eyni zamanda meşədə bitən meyvələr var. Məsələn, yemşanı, əzgili, şabalıdı göstərə bilərik. Bunları əkib-becərmək olar. Şabalıdın özünün çox dekorativ iri yarpaqları var, onu Bakıda da, Abşeronda da beşərmək olar. Bizim Mərkəzi Nəbatat bağında var, yəni becərilməsi mümkündür, həmçinin də nadir bitkidir. Qafqaz əzgili də Abşeronda yaxşı bitir, yaxşı da meyvələri olur, insanlar da ondan istifadə edir. Yəni yaşıllığı salanda ora baxacaq insanların, bağbanların çəkdiyi əziyyətin, bütövlükdə dövlətin çəkdiyi xərcin faydalılıq xüsusiyyətləri də olsun. 

Bilirsiz, bəzən xaricdən gətirilmiş bitkilərin çoxunun geni dəyişdirilmiş olur. Bu bitkilər sort baxımından əlverişli, bunları əkib-becərməyin asan olduğu üçün ona maraq göstərirlər. Xaricdən gətirilən ağaclar, bitkilər çox vaxt sanki plan doldurmaq nöqteyi-nəzərindən əkilir. Amma söhbət təkcə onun xarici görnüşündən getmir. Bitkini əkəndə onun xarici görünüşü də, yarpaqlarının dekorativliyi də, meyvələrin faydalılığı da əsas götürlüməlidir. İnsan gətirib öz həyətində başdan-başa şam əkməz ki...Fikirləşər ki, bunun heç bir əhəmiyyəti də yoxdur. Həm dekorativ görünüş, həm də onun faydalılığı nəzərə alınmalıdır. Eyni zamanda da bu bitkini əkməklə onun genofondunu saxlayırsan, genefondunu çoxaldırsan. Ona görə də, Bakının yaşıllaşdırılmasında mütləq nadir bitkiləri, relik bitlikləri seçmək, istifadə etmək lazımdır. Məsələn, Bakının ayrı-ayrı yerlərində Azərbaycanın botaniki coğrafi rayonlarına uyğun olan bitkilərin əkilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Məsələn, Naxçıvanın dağlarında bitən çox gözəl yemşanlar, başqa ağaclar var. Söhbət təkcə ağaclardan getmir. Naxçıvandakı kəklikotu bizim digər botaniki coğrafi rayonlarda bitən kəklikotundan fəqrlənir, quraqlığa dözümlüdür. Yəni onu becərmək olar. İnsan istədiyi bitkini becə bilir. Qış bulvarı tərəfdə məscidə yaxın yerlərdə çox gözəl otluq, kolluq bitkilərindən ibarət kompozisiyalar yaradıblar, park salıblar. Yəni parları həm yerli floradan olan, həm də xaricdən gətirilən tək ağaclardan yox, kollardan da ibarət kompozisiya yaratmaq olar”.

S.Qarayev bildirdi ki, Lənkəran-Talış, Naxçıvan, Böyük Qafqaz, Kiçik Qafqaz, Kür-Araz ovalığı botaniki rayonlarına aid  kompozisiya yaratmaq olar. “Tutaq ki, Bakının hansısa bir rayonunda park salınır, ora Lənkəran-Talış botaniki-coğrafi rayonuna xas flora növlərindən kompozisiya yaradılsın. Burada həm nadir bitkilər, həm yeni bitkilər olacaq, eyni zamanda dekorativ görünüşlü, uzunömürlü bitkilər olacaq. Eyni zamanda meyvəçilik baxımından, tutalım, çayotu, kəklikotu və sair salına və orada suxurlarla, xınalı qayalarla təbilətin bir parçasını yaratmaq olar. Oranı görməyə gedən məktəblilər, tələbələr də elə təsəvvür edəcəklər gedib hansısa dağa çıxıblar, orda o yerin otu da, kolu da, daşı da var, kəlikotusu da, meyvəsi də var. Bax, bu nöqteyi-nəzərdən bu parklara müxtəlif elementlər qatıb təbii olmağa yaxın bir formada hazırlamaq olar. Bununla da bu parklarda həm yaşıllıq salırsan, həm yerli növlərin genefondunu saxlayırsan, həm də o botaniki coğrafi rayonların təbiətini sanki təbii bir muzey kimi nümayiş etdirirsən” - deyə S.Qarayev bildirdi.

İradə SARIYEVA







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Xətai rayonunu 1.2 milyon manata sökən "RAMCO" QSC nə şirkətdir?

Əli Əhmədovun "yüksək qiymət-keyfiyyət" məntiqinə ekspert rəyləri...

Rusiya naziri Azərbaycanın turizmi ilə bağlı danışdı - maraqlıdır...

SON XƏBƏRLƏR

01.11.2024 | 19:57
UNESCO nümayəndəsinin Ermənistanın əsassız iddialarına yer verməsi qəbuledilməzdir - İcmadan BƏYANAT

01.11.2024 | 19:01
“44 gün - tarixi zəfər”in 3-cü cildi Şuşada təqdim olundu - Xatirə kitabı yaşadır...

01.11.2024 | 18:47
Dünya qızılla bərabər gümüş də yığmağa başlayır - Rusiya nəyi hədəfləyib?..

01.11.2024 | 18:41
"X" platformasında saxta profillərlə COP29 əleyhinə kampaniya aparılır – MM komissiyası və MEDİA ictimaiyyətə çağırış etdi

01.11.2024 | 18:33
100 dövlət başçısının sammiti COP-ların tarixində şedevr fakt ola bilər...

01.11.2024 | 18:19
Rusiya ilə İran “Müdafiə ittifaqı” yaradır...

01.11.2024 | 18:10
Azərbaycan - Ermənistan delimitasiya komissiyalarının onuncu iclası keçirildi

01.11.2024 | 18:06
Milyonlar töküb Afrikadan ağaclar gətirməkdənsə, bunu etmək lazımdır...

01.11.2024 | 17:56
COP29 zamanı müəyyən yollarda məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək...

01.11.2024 | 17:52
Mirzoyan delimitasiya adı altında Azərbaycandan 200 kvadrat kilometr ərazi qoparmaq istəyir...

01.11.2024 | 17:47
MƏHƏMMƏD ƏMİN RƏSULZADƏNİN “PANTURANİZM HAQQINDA” KİTABI YAYINLANDI

01.11.2024 | 17:45
1- ci və 2-ci Qarabağ müharibələri barədə "Köhnə çantalar" Türkiyədə nümayiş olunacaq...

01.11.2024 | 17:42
Onkoloji xəstəliklərin qarşısını ilk mərhələdə almalıyıq - Azad rayonlarımızda tibbi aksiya keçirildi ....

01.11.2024 | 17:39
ABŞ Ukraynaya hərbi yardımın 90 faizini vermək istəmir...

01.11.2024 | 17:35
"COP29-un ilk günlərində xarici qonaqlar və yerli vətəndaşlar aeroportdakı avtobuslardan istifadə etməli olacaqlar" - AYNA sədri

01.11.2024 | 17:26
Rayon qeydiyyatı olan avtomobillərin COP29 zamanı Bakıya girişinə qadağa qoyulacaq? - Rəsmi açıqlama...

01.11.2024 | 17:17
Türkiyə jurnalistləri Paşinyanın bu dəvətini qəbul edəcək?...

01.11.2024 | 17:12
Astara Pedaqoji Kollecində COP29-la əlaqədar maarifləndirici tədbir keçirildi - FOTO

01.11.2024 | 17:12
COP29 iştirakçılarının rahat hərəkəti üçün şəhərdə 16 nəqliyyat qovşağı yaradılıb

01.11.2024 | 17:04
Azərbaycan qanunvericiliyində tolerantlığın tənzimlənmə mexanizmi...

01.11.2024 | 16:53
Əli Əsədov İqtisadi Şuranın növbəti iclasını keçirdi - FOTO

01.11.2024 | 16:46
Xamneyi İsrailə hücum əmri verdi - Yaxın Şərqdə böyük qisas hücumu hər an başlaya bilər...

01.11.2024 | 16:40
Prezident İlham Əliyev Ağdaşa yeni icra başçısı təyin etdi

01.11.2024 | 16:28
8 min Şimali Koreya əsgəri Ukrayna sərhədinə dayandı - ABŞ xəbərdarlıq etdi...

01.11.2024 | 16:21
BMU-da COP29-la bağlı konfrans keçirilib

01.11.2024 | 16:15
ABŞ-da 5 noyabr seçkilərinə qədər İran İsrailə hücum edə bilər Amerika kanalından şok iddia...

01.11.2024 | 16:10
Cahit Bağcı Elçin Əmirbəyovla regional və qlobal məsələləri müzakirə edib

01.11.2024 | 15:56
İtaliyalılar şokda - ölkənin gizli məlumatlarının İsrail və Vatikanın məxfi xidmətlərinə satıldığı ortaya çıxdı...

01.11.2024 | 15:40
Bakıda gəmi gəzintisinin qiymətləri açıqlandı...

01.11.2024 | 15:23
Bulvarda gəmi gəzintisi bərpa edildi...

01.11.2024 | 15:11
Narkotik çəkib maşın sürən şəxs həbs edildi

01.11.2024 | 14:50
Azərbaycanda 75 min manatlıq telefon nömrələri satışa çıxarılır - SİYAHI

01.11.2024 | 14:38
Sərhəddə COP29 vizası ilə gələn əcnəbilər üçün yoxlanış 45, Azərbaycan vətəndaşları üçün 30 saniyə nəzərdə tutulub

01.11.2024 | 14:23
QAİ UNESCO-nun nümayəndəsinin Azərbaycanla bağlı mövqeyini qınadı

01.11.2024 | 14:07
Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş şəhid İsmət Piriyev Göyçayda dəfn edildi

01.11.2024 | 14:00
Somali Prezidenti COP29-da iştirak edəcək

01.11.2024 | 13:51
İxrac gəlirlərini ölkəyə qaytarmayan daha bir qrup vəzifəli şəxs saxlandı...

01.11.2024 | 13:37
Azərbaycana buraxılmayan “arzuolunmaz şəxslərin” sayı açıqlandı

01.11.2024 | 13:16
COP29-la bağlı iki dildə fəaliyyət göstərən Çağrı Mərkəzi fəaliyyətə başladı...

01.11.2024 | 13:03
Экс-советнику Шимона Переса: Гос. Тамир, вы путаете политику с проституцией - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

01.11.2024 | 12:50
Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Ələkbər Babayev dəfn edildi

01.11.2024 | 12:37
"Niderlandın inkişafının böyük hissəsi əsarət altındakı ölkələrin milli sərvətlərinin talanması nəticəsində baş verib" - ABŞ mətbuatı

01.11.2024 | 11:20
Məşhur aktyor studiya rəhbərlərini məhkəmə ilə hədələdi

01.11.2024 | 11:14
Prezident İlham Əliyev əlcəzairli həmkarını təbrik etdi

01.11.2024 | 11:05
Yol qəzasına düşən 80 yaşlı qadın yeddi gün sonra öldü...

01.11.2024 | 11:02
Ermənistan soyqırım oyunlarından əl çəkir, yoxsa kombinasiya qurur? - CANLI

01.11.2024 | 11:00
5 gün qaldı – ölkə qarışacaq...

01.11.2024 | 10:42
Prezident İspaniyanın yeni səfirini qəbul etdi - FOTO

01.11.2024 | 10:30
Saatlıda heyvan oğurluğunda şübhəli bilinən şəxs yaxalanıb

01.11.2024 | 10:26
Prezident İlham Əliyev Somalinin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - FOTO

01.11.2024 | 10:20
“Bakı Cihazqayırma Zavodu”na yeni direktor təyin edildi

01.11.2024 | 10:11
AP-nin bu addımları parlamentarizm ruhuna uyğun deyil - Sahibə Qafarova

01.11.2024 | 10:05
Viktor Orban və Ərdoğan Qırğızıstana gedəcəklər

01.11.2024 | 10:00
Prezident İlham Əliyev Bakı Dəmiryol Vağzalı və “28 May” metrosu qarşısında abadlıq və yenidənqurma işlərindən sonra yaradılan şəraitlə tanış olub - FOTO/YENİLƏNDİ

01.11.2024 | 09:30
"Biz ölkəmizi yaşıl yolla bərpa edəcəyik" - ukraynalı nazir COP29 barədə danışdı

01.11.2024 | 09:22
5 min nəfərdən çox bağça işçisinin başı gözlənilməz dərdə girə bilər...

01.11.2024 | 09:20
"Məqsədimizə nail olduq” - Maya Sandu referendumun nəticələrindən yazdı

01.11.2024 | 09:10
COP29 iqlim böhranını həll etmək üçün son şansdır - Türkiyə telekanalı

01.11.2024 | 09:05
Boksçumuz dünya birinciliyində finala adlayıb

01.11.2024 | 09:00
ABŞ elan etdi - COP 29-a bu şəxsləri yollayır...

01.11.2024 | 08:37
Pensiyalar gecikir, banklar pensiyaçılara əlavə faiz hesablayır...

01.11.2024 | 00:23
COP29 zolaqlarına daxil olmaq qadağan edildi - 100 manat cərimə + 3 bal...

31.10.2024 | 22:34
"ABŞ Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası prosedurunun qaydalarının formalaşdırılmasını yüksək qiymətləndirir" - Dövlət Departamenti

31.10.2024 | 22:08
"Gürcü kişilər ömür boyu qadınlara baxıblar, əsil "mujiklər" kimi...."

31.10.2024 | 21:48
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Talassemiya Mərkəzində olub - FOTO

31.10.2024 | 21:22
Avropada müsəlmanlara qarşı irqçilik 39-dan 47 faizə yüksəldi...

31.10.2024 | 21:12
Mehriban Əliyeva Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrında olub - FOTO

31.10.2024 | 21:08
Ermənistan üçün "Moldova dərsləri"... Heyf, nəticə çıxarılmır...

31.10.2024 | 21:01
Mənzil qiymətinə qoyunlar satılır - 100 min dollara, adı da "Talisman" - VİDEO

31.10.2024 | 20:54
Qərbin Gürcüstan seçkilərinə qeyri-müəyyən münasibəti davam edir...

31.10.2024 | 20:40
Xətai rayonunu 1.2 milyon manata sökən "RAMCO" QSC nə şirkətdir?

31.10.2024 | 20:37
Azərbaycan XİN-dən İrəvandakı Fransa səfirinə tutarlı cavab...

31.10.2024 | 20:31
Türkiyənin Turizm Mərkəzlərindən olan Ayvalık Mahalının sualtı zənginliyi nümayiş etdirilib

31.10.2024 | 20:24
Azərbaycanın Xəzər donanmasının güclənməsi Rusiyada narahatlıq doğurub...(?)

31.10.2024 | 20:11
Hindistan Ermənistanı yeni müharibəyə hazırlayır - Rusiya ilə bəzi sazişlər ləğv olunur...

31.10.2024 | 19:57
Doğuş üstündə ana ölümləri ilk dəfədir çoxalmağa başlayıb...

31.10.2024 | 19:52
Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri Bakıda təmirdən sonra istifadəyə verilən uşaq bağçası-körpələr evində yaradılan şəraitlə tanış olublar - FOTO

31.10.2024 | 19:44
Fransa səfiri Azərbaycana böhtan atdı - "Kəndin torpaqları işğal olunub"...

31.10.2024 | 19:30
Britaniya naziri “Azərbaycanın ali rəhbərliyi” dedi və ünvanı səhv saldı...

31.10.2024 | 19:17
Beynəlxalq münasibətlər sistemində Azərbaycanın rolunun güclənməsində lobbi faktoru...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930