KÖHNƏ VERSİYA            

“Ağdərə qədim Kolanı türklərinin yaşadığı tarixi ərazidir" - müharibə veteranı danışır...

Image

“Ağdərəlilər Ağdərənin bölünməsi ilə barışmırdılar”

Ağdərəlilər Milli Məclisdə Ağdərə rayonunun yaradılması ilə bağlı qanun layihəsinin qəbul edilməsini müsbət qarşılayır. Azərbaycan Vətən Müharibəsi Veteranları İctimai Birliyinin sədri Füzuli Rzaquliyevlə bu barədə söhbət etdik. 

- Ağdərə rayonunun yenidən təşkil olunması ilə bağlı qanun layihəsinin qəbul edilməsi ağdərəliləri çox sevindirdi. Rayonun bərpa edilməsi barədə illərdir müraciət edirik, yazırıq, pozuruq, nəhayət ki, arzumuz yerinə yetirilir. “Şıxov batalyonunun” ilk könüllü zabitlərindən biri kimi Birinci Qarabağ müharibəsində döyüş yolu keçmişəm. 

- Səhv etmirəmsə, Vətən müharibəsində də iştirak etmisiniz. Yanılmırıq ki?

- Tale elə gətirdi ki, böyük oğlum İlkin Rzaquliyevlə birlikdə 44 günlük Vətən müharibəsində də iştirak etdik. Oğlum ehtiyatda olan baş leytinat İlkin Rzaquliyev Prezidentdən 6 medal aldı, yaralandı, döyüşü tərk etmədi. Bu barədə sənədli film çəkilib, mahnılar yazılıb. Bunu reklam üçün demirəm, məlumat üçün deyirəm. Vətən bizim üçün canımızdan da, balamızdan da əzizdir, mən bunu həyatımla sübut etmişəm…

- Ağdərə uğrunda döyüşmüsüz, böyük döyüş yolu keçmisiz. Birinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrindən danışmaq istəmirik… Son hadisələrə necə qiymət verirsiz?

- Cənab Prezidentin Ağdərəyə bayraq sancması bizim üçün çox əlamətdar hadisə oldu. Bayrağın sancılmasından keçirdiyimiz hisslər  sözlə ifadə olunması mümkün olmayan hisslərdir.  Azərbaycanın hər bölgəsi bizim üçün əzizdir. Qazaxın 7 kəndini də, Kərkini də, Zəngəzur dəhlizini də, Qərbi Azərbaycanı da gözləyirik. Görüləcək işlərimiz çoxdur.        

- Doğulduğunuz Xatınbəyli kəndi haqda nə məlumatlar var?

- Bizim kənd təəssüf ki, 1992-ci ildə məhv olundu. Həmin ədalətsiz, özbaşına bölgüdə Xatınbəyli Ağdama düşmüşdü. Ulu babalarımız 1937- ci ilə qədər rus-erməni birləşməsinə, bolşevizmə, Sovetlərə qarşı mübarizə aparıb. Bu barədə tarixi mənbələrdə var. Bayram Bayramovun “Arakəsmələr”, Əli Vəliyevin də əsərində Qaçaq Alyar bəy haqda danışılır. Bizdə döyüşmək, erməni separatçılarına nifrət qandan-gendən gələn məsələdir. 

- Siz hadisələrin içində olmusunuz. Cəbhə halimiyyəti nə üçün Ağdərə rayonunu ləğv etdi? 

- Birinci Qarabağ müharibəsində üç qardaş döyüşlərdə oldu. Rəhmətlik kiçik qardaşım Xəqani Rzaquliyev BDU-nun jurnalistika fakültəsində əyani oxuyurdu, ikinci kursda idi. Çox fədakarlıqlar edib. Qardaşım Qarabağın azad olduğunu gördü, amma Ağdərənin azad olduğunu görə bilmədi. Ağdərənin bölünməsinə gəlincə, mən o vaxt döyüşlərdə idim, hərbiçi idim. Bəlkə şəxsi maraqlara, bəlkə başqa məsələlərə görə bölündü. Guya məqsəd erməniləri oradan çıxarmaq olub. Səbəbin nə olmasından asılı olmayaraq, Ağdərə rayonunun ləğv edilməsi, ərazisinin bölünməsi düzgün addım deyildi. Çünki Ağdərə keçmiş “Dağlıq Qarabağın” 60 faizi idi, orada neçə-neçə Azərbaycan kəndi vardı və 15 minə yaxın azərbaycanlı yaşayırdı. Amma rayonu ləğv edib ərazisinin yarısını Kəlbəcərə, yarısını Ağdama, yarısını Tərtərə verdilər. O vaxt kim idi kiminləsə hesablaşan? Ağdərənin azərbaycanlı əhalisi qədim  türk Kolanı elləridir.  Yəni Agdərə qədim Kolanı türklərinin yaşadığı tarixi ərazi olub. Onların öz adət-ənənələri olub. Bu türk tayfası özünəməxsusdur. Bölünmədən sonra onların yarısı tərtərli, yarısı ağdamlı, yarısı kəlbəcərli oldu...Təbii ki, camaat bunu razılıqla qarşılamırdı. Ağdərəlilər Ağdərənin bölünməsi ilə barışmırdılar. 

- Ağdərədə erməni kənbdləri də vardı?

- Bəli, amma onlar çox sonradan ora köçürülüb məskunlaşdırılmışdı.  Məmməd Səid Ordubadinin “Qanlı illər” əsərində hər şey detallı yazılıb. Yəni azərbaycanlıları necə köçürüblər, onlara necə məşəqqətlər yaşadıblar və onları çıxarıb kəndlərində erməniləri məskunlaşdırıblar. Ağdərə qədim türk torpağıdır və orada ağdərəlilər, qədim kolanılar yaşayıb, orada erməni olmayıb. 1905, 1918-ci ildən sonra ora ermənilər köçürülüb yerləşdirilib.  

- Sonuncu dəfə Ağdərədə nə vaxt olmusunuz? 

- Faciəm ondadır ki, 1992-ci ildən sonra ora getməmişəm. 

- Ağdərəyə getsəniz ilk ziyarət edəcəyiniz yer hara olar?

- Yəqin kəndimizin qəbristanlığının izləri qalıb, ilk olaraq qəbristanlığa gedib nənələrimizin-babalarımızın qəbirlərini ziyarət edərdim. Ata-anamı Bərdədə dəfn etdik. Bərdə müqəddəs torpaqdı, 100 min əhalisi olan Bərdə o vaxt 120 min köçkün qəbul etmişdi. Azərbaycanın heç bir yerində belə olmayıb ki, gəlmə yerli sakinlərdən çox olsun. Biz həmişə Bərdə camaatını alqışlamışıq...

Sonra Ağdərədə Sığnaq deyilən bir yer var, ora gedərdim. Allah qismət edər, bir dəfə yolunuz düşər görərsiz necə yerdir. Sığnaq yaylası qeyri-adi bir məkandır. Ulu babalarımız elə o Sığnaqda yaşayıblar. 1937-ci ildə ermənilərin fitvası ilə Sovet hökuməti babalarımı oradan köçürüblər.

- Səbəb nə göstərilib? 

- Deyiblər ki, orada qaçaq saxlayırlar, hökumətdən yayındırırlar və sair. 

- “Marağa-150” abidəsini ermənilər niyə dağıtdı? O abidə yəqin yadınıza gəlir?

- Bəli, qarşısında şəklim də var. Marağa Cənubi Azərbaycandakı Marağa şəhəridir. Marağa (Marquşevan) kəndləri ki vardı, ora o vaxt indiki İrandan 40 min erməni köçürülüb. O dövrdə 40 min erməni İrandan, 80 min erməni Türkiyədən bizim torpaqlara köçürüldü, İrandan gətirilən ermənilər Qarabağda, Türkiyədən gətirilənlər isə Qərbi Azərbaycanda məskunlaşdırıldı. Ermənilər Qarabağa gəlmələrinin 150 illiyi ilə bağlı abidə quraşdırmışdılar, sonra “Böyük Ermənistan” eşqinə düşəndə o abidəni qırıb sökdülər. Yaxşı ki, 1992-ci ildə Marağa  (Marquçevan) alınanda  həmin abidəni bizimkilər  götürüb bərpa ediblər. Hazırda o abidə durur. 

- Ermənilər 1988-ci ilə qədər özlərini necə aparırdı? Onlarla münasibət necə idi?

- Vallah yaxşı olanları da vardı. Bizdə erməniyə qız verilmirdi, tək-tük erməni qızları alanlar vardı, onlara da həmişə pis baxmışıq. Məsələn, rəhmətlik qasrdaşım Xəqani 24 yaşında məktəb direktoru olmuşdu. 1989-90-cı ildə kolxozun direktoru ermənicə iclas aparmaq istəyib, qardaşım onu qoymamışdı, demişdi ki, bura Azərbaycan respublikasının ərazisidir, Azərbayan dilində çıxış et. O da məcburən Azərbaycan dilində çıxış etmişdi. Azərbaycan dili dövlət dili idi, o vaxt ulu öndər Azərbaycan dilinin dövlət dili olması ilə bağlı qərar qəbul etmişdi. Bu hal tək-tək respublikalarda vardı.

Ermənilərin vəziyyətinə gəlincə, Sovet hökuməti onlara hər cür şərait yaradırdı. Onlar da bundan hədsiz dərəcədə istifadə edib separatçılıqla məşğul oldular. 

- Ağdərəlilər qayıdışa hazırdır...

- Bəli, hər bir ağdərəli qayıtmaq istəyir. Çox arzu edərdik ki, başqa yerlərdə yaşayan ağdərəlilərin də Ağdərədə məskunlaşmasına icazə verilsin. Bu arzuediləndir. Çox istərdik ki, belə olsun. Biz cənab Prezidentə təşəkkür edirik, o bizə böyük sevinc yaşatdı...

İradə SARIYEVA







VİDEO

İsrail Şama doğru irəliləyir - Ankara və Təl-Əviv döyüşə bilər... - VİDEO

Naxçıvan dəmiryolu ilə bağlı Rusiyadan sensasiyalı bəyanat... - VİDEO

Suriyanın indiki qəhrəmanı Colaninin əmisi Hafiz Əsədin daxili işlər naziri, Bəşərin isə... - VİDEO

Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

25.12.2024 | 10:30
Bu gün Cəhridə işıq olmayacaq -XƏBƏRDARLIQ

25.12.2024 | 10:20
Bələdiyyə seçkiləri ilə əlaqədar səsvermə protokolları hazırlanacaq

25.12.2024 | 10:10
"35 yaşımda artıq məcburi köçkünlük həyatı sona çatır” - Cəbrayıl sakini

25.12.2024 | 10:05
"Məşədi Dadaş" məscidinə bıçaqla hücum edən şəxsə hökm oxunub -18 il həbs cəzası...

25.12.2024 | 10:00
Paşinyan Putinlə məzələnir - MDB iclasına getməmək üçün "virusa yoluxmuşam" dedi...

25.12.2024 | 09:40
Şamaxıda avtomobil aşıb, xəsarət alan var

25.12.2024 | 09:32
Sumqayıtda bu qızı axtarırlar - 13 yaşı var, itkin düşdü

25.12.2024 | 09:23
Alış-verişdə "3 qəpikliklər" nəyəsə yaramırsa... Sikkə kəsiminə izafi xərc...

25.12.2024 | 09:20
Ulduz müğənni “Instagram” səhifəsində 1 milyon dollarlıq nişan üzüyünü paylaşdı...

25.12.2024 | 09:10
Mertensdən "Qalatasaray" açıqlaması - gedir, yoxsa qalır?

25.12.2024 | 09:05
Cəbrayıla daha 49 ailə - 253 nəfər köçürüldü

25.12.2024 | 09:00
Bilgəhdə intihar hadisəsi olub

25.12.2024 | 08:38
Azərbaycanın qızıl əşya və “plitkaları” bazarda necə işləyir... Araşdırdıq...

24.12.2024 | 23:39
Britaniyanın Ədliyə naziri Əsədin arvadına sığınacaq vermək istəmədi....

24.12.2024 | 23:36
DİN reklamlarla bağlı vətəndaşlara xəbərdarlıq etdi - diqqətli olun...

24.12.2024 | 23:35
Taekvondo üzrə Azərbaycan çempionatının ilk günün qalibləri bunlar oldu...

24.12.2024 | 21:19
Tramp 20 yanvarda bu inanılmaz fərmanları verəcək - dünya yeni dönəmə girir...

24.12.2024 | 21:04
Kredit ittifaqları dərin böhran içindədir - sayları 109-dan 36-ya düşdü...

24.12.2024 | 20:50
Qərb Gürcüstanın dövlət adamlarının bütün aktivlərini dondurdu...

24.12.2024 | 20:34
ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılmasına hazırlıq başladı - Azərbaycan qalib gəlir

24.12.2024 | 20:19
Ermənistan gələn il Rusiyaya qarşı təsirli planlar hazırlayıb... Hədəf orbitdən tam çıxmaqdır...

24.12.2024 | 20:05
“Sədərək”, “Binə”, digər bazarların qara günləri başlayır - 2 min cərimə...

24.12.2024 | 19:51
Naxçıvanda İES "Yaşıl enerji" proqramına mane olmayacaq...

24.12.2024 | 19:43
İraq Prezidenti Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:40
Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

24.12.2024 | 19:37
Körpə ölümləri gedərək çox təhlükəli şəkil alır...

24.12.2024 | 19:24
Tramp erməniləri qorxuya saldı, İrəvan Makrondan da əlini üzdü...

24.12.2024 | 19:20
İrakli Kobaxidze Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:11
Prezident biznes qanunvericiliyini dəyişdi - sahibkarlar nəyə ümid edə bilər...

24.12.2024 | 19:09
Moskvanın və bütün Rusiyanın patriarxı Kirill Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 18:57
Bayden hökuməti Bakıda Trampa çox ağır miras qoyub getmək istəyir...

24.12.2024 | 18:43
Ayın 29-dək İvanişvili sarayıma gəlməsə... Prezident hədələdi...

24.12.2024 | 18:28
Manat və dollar əmanətlərinin gəlir faizi yüksəlir - səbəblər...

24.12.2024 | 18:15
"Qarabağı verən nə Paşinyandır, nə əvvəlki 3 prezident" - həqiqət budur...

24.12.2024 | 18:07
Prezident Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun imzaladı

24.12.2024 | 18:02
Avropa qurumları Makronun "müstəmləkə cinayətlərinə" hələ inadla susur...

24.12.2024 | 17:58
Gələn il üçün ehtiyac meyarının həddi təsdiqləndi

24.12.2024 | 17:48
Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

24.12.2024 | 17:41
Naxçıvan MR-in 100 illiyilə bağlı məktəb layihələri davam etdirilir... - FOTO

24.12.2024 | 17:35
Din xadimləri vahid forma geyinməkdən niyə qaçıb?..

24.12.2024 | 17:22
Ərzaq idxalına 2 milyard dollara yaxın pulumuz gedir - artım 10 faizi keçir...

24.12.2024 | 17:17
Rusiyada 9 May Qələbə paradına hazırlıqlar başladı - Şimali Koreya da dəvət olundu

24.12.2024 | 17:14
Prezident İlham Əliyev bir sıra Əsasnamələrdə dəyişiklik edilməsi haqda fərman imzalayıb

24.12.2024 | 17:11
Prezident uşaq hüquqları haqqında qanuna dəyişiklik edilməsi barədə Fərman imzaladı

24.12.2024 | 17:00
Tramp ABŞ əsgərlərini Suriyadan çıxaracaq – müşavirindən diqqət çəkən açıqlama...

24.12.2024 | 16:55
Hərbi təlim toplanışları ilə bağlı yeni qayda müəyyənləşdi

24.12.2024 | 16:50
Prezident Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki təminatı ilə bağlı dəyişikliyi təsdiqlədi

24.12.2024 | 16:45
“Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı”nın nizamnamə kapitalı 20 milyon manat artırılır

24.12.2024 | 16:41
Maya Sandu Prezident İlham Əliyevi təbrik etdi

24.12.2024 | 16:32
21 illik Şərəf və Zəfər tariximiz

24.12.2024 | 16:10
Dövlət Komitəsində vətəndaşların növbəti qəbulu keçirilib

24.12.2024 | 16:06
Putin-Tramp görüşünə hazırlıq başladı – “Bir neçə ölkədən təkliflər var”...

24.12.2024 | 16:03
Aleksey Miller Prezident İlham Əliyevə məktub göndərib

24.12.2024 | 15:40
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 15:37
Almaniya Gürcüstanda 237 milyonluq layihələri dayandırdı

24.12.2024 | 15:24
Hikmət Mirzəyev Türkiyə Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

24.12.2024 | 15:17
Ağdaşda narkotikə görə 4 nəfər həbs edildi - FOTO

24.12.2024 | 15:07
"Bizim icra etdiyimiz layihələrin dünyada misli-bərabəri yoxdur və bəlkə də olmayacaq" - Prezident

24.12.2024 | 15:02
SOCAR-dan yanacaq çatışmazlığı iddialarına cavab verdi...

24.12.2024 | 14:55
Prezident İlham Əliyev: "Gələn ildən başlayaraq Gəncədə çox böyük təmir-bərpa işləri aparılacaq"

24.12.2024 | 14:55
BMT rəsmisi: “BMU-da tanış olduğum istedadlı gənc ixtiraçılar məni heyran etdi”

24.12.2024 | 14:48
"Azərbaycan güclü dövlətdir, ləyaqətlə, vicdanla irəliyə gedən bir ölkədir" - Prezident

24.12.2024 | 14:47
Prezident: "Gələn il və ondan sonrakı illərdə idmanın inkişafı üçün nə lazımdırsa, o da ediləcək"

24.12.2024 | 14:41
"Azərbaycan idman dövləti kimi öz gücünü müxtəlif beynəlxalq yarışlarda təsdiqləyir" - Prezident

24.12.2024 | 14:15
FHN 63,9 milyonluq gəmi alır

24.12.2024 | 14:07
Orban Ukraynada müharibənin 2025-də bitəcəyinə əmindir - ya sülh, ya da tərəflərdən birinin məhvi ilə...

24.12.2024 | 13:58
Güclü lider, böyük inkişaf, TARİXİ QƏLƏBƏ!

24.12.2024 | 13:56
Ersin Tatar Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 13:51
Zəfər və inkişaf səlnaməsinin müəllifi

24.12.2024 | 13:01
Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

24.12.2024 | 12:50
Rumen Radev Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 12:47
Bölgələrdə pirotexniki vasitələrin satışı ilə məşğul olan 7 nəfər saxlandı - FOTO

24.12.2024 | 12:15
Prezident İlham Əliyevə təbriklər gəlməkdə davam edir

24.12.2024 | 12:05
Vladimir Putindən İlham Əliyevə TƏBRİK ZƏNGİ

24.12.2024 | 12:00
Azərbaycana 23 kiloqramdan artıq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb

24.12.2024 | 11:30
“Adamın dibi” şeirlər kitabının təqdimatı olub

24.12.2024 | 11:22
Türkiyədə zavod partlayıb, 12 nəfər ölüb - TƏCİLİ

24.12.2024 | 11:17
Tokayev Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 11:15
"Narkomaniyanın mənəvi və fiziki zərərləri” tədbiri keçirilib

24.12.2024 | 11:14
Vladanka Andreyeva Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031