Pentaqon da Qarabağda PUA-larla müharibə təcrübəsini öyrənir...
Ramil Məmmədli: “Bizim təcrübə uğurlu olmasaydı, heç vaxt aparıcı dövlətlər bunu öyrənməzdi”
ABŞ-ın “Scientific American” jurnalı Pentaqonun Qarabağdakı müharibə təcrübəsini öyrənərək, PUA-ları təkmilləşdirdiyini yazıb.
Məqalədə Pentaqonun Azərbaycanın Qarabağda apardığı 44 günlük müharibə təcrübəsindən PUA-ların sürü hücumlarına qarşı effektiv silahlar hazırlamaq üçün əsas kimi istifadə etdiyi bildirilib. Qeyd edilib ki, gələcək müharibələrdə “arı sürüsü” üsulu ilə PUA hücumu qələbənin açarı ola bilər. Araşdırmada, eyni zamanda, oktyabrın 7-də HƏMAS yaraqlılarının genişmiqyaslı hücum zamanı İsrail radarlarını çaş-baş salmaq üçün məhz bu taktikaya əməl etdiyi bildirilib.
“Vətən müharibəsinə qədər zərbə PUA-larından konvensional orduya qarşı bu şəkildə tətbiq olunmamışdı”
Sözügedən məsələ ilə bağlı hərbi ekspert Ramil Məmmədliyə bir sıra suallar ünvanladıq:
- 44 günlük Vətən müharibəsindən 3 il ötüb və hələ də Azərbaycanın tətbiq etdiyi taktika öyrənilir. Özü də ABŞ kimi bir nömrəli hərbi və iqtisadi gücə malik ölkə tərəfindən. Bu nəyin göstəricididir?
- Bunun bir neçə səbəbi var. Bu, təkcə sözügedən taktikanın unikallığından irəli gəlmir. Məsələ ondadır ki, Vətən müharibəsinə qədər zərbə PUA-ları konvensional orduya qarşı bu şəkildə tətbiq olunmamışdı. Düzdür, Aprel döyüşlərində tətbiq olunmuşdu, amma çox məhdud şəkildə. Ondan sonra terrora qarşı mübarizədə Türkiyə bundan İraqda, Suriyada istifadə edib. Liviyada gedən döyüşlərdə PUA-lardan istifadə olunub. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, həmin əməliyyatlarda PUA-lara qarşı müdafiə vasitələri, radioeliktron mübarizə sistemləri yox idi. Terror təşkilatlarında stasionar olaraq belə imkanlar yox idi. Ancaq onlardan fərqli olaraq, Azərbaycan Ordusu bütün vasitələrlə təchiz olunmuş, strateji yüksəkliklərdə möhkəmlənmiş, çoxsaylı maskalanmış radar qurğuları olan Ermənistan ordusuna uğurlu PUA zərbələri endirdi. Bax bu səbəbdən Azərbaycanın təccrübəsi hələ də böyük maraqla öyrənilir. Çünki Azərbaycan zərbə PUA-larımıza qarşı olan olan maneələri dəf edə bildi. Əgər bizim təcrübə uğurlu olmasaydı, heç vaxt aparıcı dövlətlər bunu öyrənməzdi.
- Azərbaycanın təcrübəsindən hazırda praktiki döyüşdə istifadə edən ölkələr hansılardır?
- Ukrayna ilə Rusiya. 2022-ci il fevralın 24-də tərəflər arasında müharibə başlayan kimi, hər iki tərəf dronlardan, zərbə PUA-larından geniş istifadə edir. Məsələn, müharibənin ilk dövrlərində Ukrayna Bayraktar TB2-lərdən geniş istifadə etməyə başladı. Ancaq Ukrayna Azərbaycan qədər bundan uğurlu istifadə edə bilmir. Bunun bir səbəbi odur ki, döyüş xəttinin arealı çox böyükdür. Digər səbəbi isə odur ki, Rusiya radioelektron mübarizə vasitələrindən istifadə edir. Üstəlik, Rusiya ordusu həm yerli istehsal olan “Lanset” zərbə dronlarından, həm də İran dronlarından istifadə edir.
- HƏMAS 7oktyabrda İsrailə qəfiil güclü hava zərbələri endirəndə müdafiə vasitələrinin aciz qalması mübahisələrə səbəb oldu. Hətta məşhur “Dəmir gümbəz” havadan müdafiə sisteminin yetərli olmadığı iddiaları ortaya atıldı. Sizcə deyilənlər doğrudurmu?
- Məsələ ondadır ki, HƏMAS eyni vaxtda və kütləvi şəkildə raket hücumları etdiyi üçün sözügedən vasitələr bunu önləməkdə aciz qaldı. Yəni qəfil hücumun ilk saatlarında HƏMAS İsrailin müşahidə qüllələrinə və müşahidə kameralarına PUA-lar ilə koordinasiyalı zərbələr endirdi. Bu hücumlar İsrail ordusunun Qəzza zolağında müşahidə qabiliyyətini korlamaq, beləliklə də silahlıların ölkə ərazisinə girməsi üçün yol açmaq məqsədi daşıyırdı. Bənzər taktikadan Rusiya Ukraynaya qarşı geniş istifadə edir. Eyni vaxtda 100-ə yaxın və daha çox zərbə PUA-sını gecə vaxı Ukrayna şəhərlərinə yönəldir. Nəticədə onların hamısını zərərsizləşdirmək mümkün olmur. Fikrimcə, Azərbaycanın döyüş təcrübəsi hələ çox öyrəniləcək.
Vidadi ORDAHALLI
