Azərbaycandan Avropaya "yaşıl hidrogen" ixracı layihəsi başladı...
Azərbaycanda alternativ enerji mənbələrindən əldə edilən “yaşıl enerji”nin “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” Yaşıl Enerji Dəhlizi ilə Avropaya nəql edilməsi getdikcə daha çox diqqət cəlb etməkdədir. Ilkin mərhələdə külək elektrik enerjisini Avropaya çatdıracaq bu dəhlizin həyata keçməsi üçün Azərbaycanın yüksək bərpaolunan enerji potensialı var. Hesablamalar göstərir ki, “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” Yaşıl Enerji Dəhlizi layihəsinə böyük ehtiyac var və gələcəkdə bu ehtiyac daha da artacaq. İlk növbədə o baxımdan ki, sözügedən dəhliz Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında əhəmiyyətli rol oynayacaq.
Qeyd edək ki, energetika naziri Pərviz Şahbazov Almaniyanın Hamburq şəhərində keçirilən “Wind Energy Hamburg” Konfransı çərçivəsində “İnvestisiyalar və qlobal əməkdaşlıq” panelində əsas məruzəçi kimi çıxışı zamanı bu məsələyə geniş şəkidə toxununb: “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” Yaşıl Enerji Dəhlizi 2040-cı ilədək elektrik enerjisinə tələbatın 50 % artması, hidrogen idxalı ilə bağlı planlar və enerji təhlükəsizliyi baxımından Avropa İttifaqının strateji marağında olan layihədir. Azərbaycan təhlükəsiz iqlimli və enerji təminatlı gələcək üçün bərpa olunan enerjini unikal və effektiv həll olaraq qəbul etdiyini özünün 2030-cu ilədək olan transformativ inkişaf strategiyası və “yaşıl enerji”ni prioritetləşdirən yeni enerji siyasəti ilə təsdiqləyib. Azərbaycanın regionda bərpa olunan enerji sahəsində investisiya və qlobal əməkdaşlığı uğurla təmin və təşviq edən ölkədir. Münbit sərmayə və əməkdaşlıq mühiti sayəsində 2 qiqavat gücündə “yaşıl enerji” layihələrimiz beynəlxalq investorlar tərəfindən maliyyələşdirilir. 2 milyard ABŞ dolları civarında investisiya və dünyanın aparıcı enerji şirkətləri ilə tərəfdaşlığımız imkan verir ki, 2027-ci ilə bərpa olunan enerjinin quraşdırılmış gücdə payını 33 %-ə yüksəldək. Bu məqsədlə bu elektrik stansiyalarının şəbəkəyə vaxtında və problemsiz inteqrasiyası üçün şəbəkənin gücləndirilməsinə Avropa Yenidərqurma və İnkişaf Bankı, Dünya Bankı ilə yanaşı, dövlətin də maliyyə dəstəyi cəlb olunub”. Bununla yanaşı, iştirakçılara Xəzər dənizinin 157 qiqavatlıq külək enerji potensialı əsasında 2037-ci ilədək beynəlxalq enerji şirkətləri ilə mərhələlərlə həyata keçiriləcək 18 qiqavatlıq elektrik enerjisi, “yaşıl hidrogen” və “yaşıl ammonyak”ın istehsalı, həmçinin üç “yaşıl enerji dəhlizi” layihələri barədə məlumat verilib. Həmçinin dənizdə külək enerjisi stansiyaları üçün avadanlıq istehsalı, hidrogen, enerji saxlama sistemləri, “yaşıl enerji” dəhlizi layihəsi, elektrik enerjisi axınının optimallaşdırılması üçün Avropanın elektrik enerjisi istehlakçılarının Azərbaycanda istehsal olunan külək enerjisi ilə əlaqələndirilməsi üzrə geniş əməkdaşlıq imkanları Avropa Külək Enerjisi Assosiasiyası və alman şirkətləri ilə tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək aspektində diqqətə çatdırılıb.
Azərbaycanın Avrasiya miqyaslı “yaşıl enerji” fəaliyyətinin COP29-un dünyada “xalis sıfır”a nail olmaq üçün darboğazların aradan qaldırılmasını hədəfləyən enerji təşəbbüslərini formalaşdırdığı da tədbirdə diqqət mərkəzində yer alıb. Bildirilib ki, 2030-cu ilədək regionlararası “yaşıl enerji” bağlantılarının qurulmasını, qlobal enerjinin saxlanılması potensialının altı dəfə artırılaraq 1500 qiqavata çatdırılmasını, 2040-cı ilə kimi 80 milyon kilometrdən çox enerji şəbəkəsinin ümumi şəbəkə sisteminə əlavə edilməsini və ya təmir edilməsini, hidrogen sənayesinin inkişafını nəzərdə tutan “Yaşıl Enerji üzrə Zona və Dəhlizlər Öhdəliyi”, “Qlobal Enerji Anbarları və Şəbəkələri Öhdəliyi”, həmçinin “Hidrogen Bəyannaməsi” təşəbbüsləri investisiya axınını artıracaq. Bununla yanaşı, Azərbaycan diqqəti ona da yönəldir ki, hazırda Mərkəzi Asiya ölkələrinin də böyük külək və günəş enerjisi potensialı var. Bu regiondakı dövlətlər də istehsal etdikləri “yaşıl enerji”ni “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” dəhlizi ilə ixrac edə bilərlər. Bu istiqamətdə Azərbaycan ilə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında danışıqlar aparılır və artıq müəyyən razılıqlar da var. Bütün bunlar Avropada böyük maraqla qarşılanır. Hətta artıq İtaliyanın “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” Yaşıl Enerji Dəhlizi vasitəsilə Azərbaycandan “yaşıl enerji”nin təchiz edilməsinə maraq göstərdiyi də bəllidir. Belə ölkələrin sayının artması gözlənilir. Amma ilk mərhələdə Rumıniya, Bolqarıstan və Macarıstan Azərbaycanın “yaşıl enerji”sini idxal edə biləcəklər. Hazırda ölkəmiz Avropanın mühüm elektrik enerjisi, əsasən, “yaşıl” enerji təchizatçısına çevrilməyi planlaşdırır. Çünki Azərbaycan bərpaolunan enerji mənbələri üzrə yüksək potensiala malik olan ölkələrdəndir. Xəzər regionundan Avropa İttifaqı ölkələrinə Gürcüstan və Qara dəniz vasitəsilə sualtı kabelin çəkilməsi 4 qiqavata qədər “yaşıl enerji”nin ötürülməsini asanlaşdıracağı gözlənilir. Eyni zamanda, bu layihə ilə yanaşı, Xəzər regionundan Aİ-yə “yaşıl” hidrogenin çatdırılması üçün sistemin yaradılması da diqqətdə saxlanılır. Artıq Xəzər dənizindən Qara dənizə, oradan da Avropaya istiqamət götürəcək bu layihənin texniki-iqtisadi əsaslandırılması başa çatıb. Qeyd edək ki, 17 dekabr 2022-ci il tarixində Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan arasında Qafqaz regionundan Avropaya enerji körpüsünün inşasını nəzərdə tutan saziş imzalanıb. Əldə olunan saziş çərçivəsində 1195 kilometr uzunluğunda 1000 meqavatt gücündə “Black Sea Energy” sualtı elektrik kabelinin inşası gözlənilir.
Ramil QULİYEV
