"Aclığa və soyuqdan donmağa hazır olun" - Ermənistana xəbərdarlıq edildi...
Sirr deyil ki, son illər sürətlə formalaşan yeni dünya nizamı qlobal oyunçuların strateji nəqliyyat arteriyalarına çıxış əldə etmək istəyinin daha qabarıq formada özünü büruzə verməsilə müşayiət edilir. Ukraynada müharibənin başlaması ilə Rusiya Federasiyasından Qərbə ticarət və nəqliyyat yollarının bağlanması Şərq və Cənub istiqamətlərində yeni ticarət tərəfdaşları və bazarlar axtarışını rəsmi Moskva üçün prioritet məsələyə çevirdi. Hazırda Zəngəzur dəhlizi bu prosesdə ən mühüm layihələrdən biri hesab olunur.
Qeyd edilənlər fonunda son illər Rusiyanın Ermənistana inamsızlığını və Ermənistanın Qərb strukturlarına yaxınlaşmasını da nəzərdən qaçırmaq olmaz. Məhz Qərb ölkələrinin dəstəyi ilə Nikol Paşinyan hökuməti nəqliyyat kommunikasiyalarının onun nəzarətində olmasında israrlıdır. Hazırda Ermənistanda özünü siyasi və hərbi cəhətdən gücləndirməyə çalışan Qərb Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz əlinə almaq istəyir, bununla da Rusiyanın yeni regionlara çıxış prosesini əngəlləməyə çalışır. Belə vəziyyətdə Ermənistanın Qərb tərəfindən qurban olaraq seçilməsi də diqqətdən yayınmır. Əslində, bu reallıq İrəvanda da yaxşı sezilir. Ermənistanın “Past” qəzeti yazır ki, ABŞ başda olmaqla, Qərbin Cənubi Qafqazdakı maraqları, Ermənistanın suverenliyi və ərazi itkiləri bahasına olsa belə, ölkəni böyük geosiyasi oyunçular arasında münaqişə mərkəzinə çevirməkdir. Erməni nəşri bildirir ki, son zamanlar ABŞ mediası və ekspert dairələri Cənubi Qafqaza maraqlarını artırıb: “Diqqətçəkən məqam budur ki, bu nəşrlərin konteksti əsasən eynidir. Məsələn, bu yaxınlarda Amerika nəşrlərindən birində “Supergüclərin rəqabəti Qafqaza daxil olur” başlıqlı məqalə dərc olunub. Bu nəşr ona görə diqqət çəkir ki, müəllifləri Donald Trampın prezidentliyi dövründə yüksək vəzifələrdə çalışmış bir adamın rəhbərlik etdiyi tanınmış amerikalı ekspertlərdir. Söhbət Dövlət Departamentinin baş müşaviri və müdafiə nazirinin köməkçisinin müavini olmuş Uilyam Volfdan gedir. Təhlil Ermənistanın KTMT-dən çıxması və Qərbə inteqrasiyası ilə bağlıdır. Analizdə KTMT-dən çıxmaq yaxın gələcəkdə baş verəcək hadisə və reallıq kimi dəyərləndirilir. Qeyd olunur ki, ABŞ bu məsələdə Ermənistana ciddi dəstək verməlidir. Ancaq diqqəti çəkən odur ki, KTMT-dən çıxıb Qərbin qucağına düşməyin Ermənistana nə gətirəcəyindən, demək olar ki, heç bir söz yoxdur. Əvəzində ABŞ-a nə veriləcəyi, yəni ABŞ-ın nəyə ehtiyacı olduğu ətraflı təsvir olunur. Belə çıxır ki, bu, mütləq olmalıdır. Müəlliflərin fikrincə, Ermənistanın geri çəkilməsi və Qərbə üz tutması ABŞ-a regionda öz mövqelərini gücləndirmək üçün əvəzolunmaz fürsət yaradacaq, bu da Amerikanın uzunmüddətli maraqlarına fayda verəcək. Vurğulanır ki, Ermənistanın Qərb sıralarına cəlb edilməsi ABŞ-a Rusiyanın cənub sərhədlərində real təhlükəni qoruyub saxlamağa və Rusiyanın Ermənistandakı hərbi mövcudluğunu zərərsizləşdirməyə imkan verəcək.
Müəlliflərə görə, bütün bunlar Çinin regionu “Bir Kəmər, Bir Yol” projesi çərçivəsində birləşdirmək planlarını çətinləşdirməyə, həmçinin bölgənin Türkiyədən asılılığını azaltmağa imkan verəcək. Bir sözlə, amerikalılar Ermənistanın maraqları və təhlükəsizliyinin yer almadığı öz maraqlarını daha açıq və aydın şəkildə bəyan edirlər. Amerikanın maraqları Ermənistanı, suverenliyi və ərazi itkiləri bahasına olsa belə, Ermənistanı böyük geosiyasi oyunçular arasında münaqişə mərkəzinə çevirməkdir”. Belə vəziyyətdə Ermənistanın üzləşəcəyi fəlakətlər də Qərbi maraqlandırmır. Bunu erməni politoloq Stepan Danielyan da xüsusi olaraq vurğulayır: “Ermənistan hökuməti və onun beynəlxalq tərəfdaşları xəbərdarlıq edirlər ki, bir neçə soyuq qışa və hətta aclığa hazırlaşmalıyıq. Biz hansı fəlakətə və ya nəyə hazır olmalıyıq? Cavab bəllidir, nəhayət, Rusiyanın təsirindən qurtulmaq üçün rus qazından imtina etməliyik, bizə eyham vururlar. Nəyə görə? İlk növbədə hərbi əhəmiyyət kəsb edən Zəngəzur dəhlizinin açılması xatirinə. Bu da təsadüfi deyil, Rusiyadan da eyham vururlar ki, təkcə qazla qurtula bilməyəcəksiniz, taxılın 90 faizini də bizdən idxal edirsiniz”. Danielyan hesab edir ki, bu durum başlamamış Ermənistandan kənara kütləvi köç başlayacaq: “Qayıdaq soyuğa, qaranlığa, aclığa. Əgər 90-cı illərdə niyə məhrumiyyətlərə məruz qaldığımızı bilirdiksə və əhalinin böyük hissəsi bu sınaqlara dözürdüsə, yüz minlərlə insan gedirdisə, indi bütün bunların təkrarlanmasına niyə hazırlaşdığımız bəlli deyil. Bu dəfə çox adamın Ermənistanda qalma ehtimalı yoxdur”. Qərb onu da nəzərə almaq istəmir ki, Moskvanın erməni dövlətində təsir mexanizmləri kifayət qədər boldur və demək olar ki, bütün sahələrdə Rusiyadan asılıdır. Üstəlik, bu asılılığı qısa müddətdə aradan qaldırmaq mümkün görünmür. Burada bir fakt da xüsusi vurğulanmalıdır ki, planları əsasən Ermənistan ətrafında qurub həyata keçirməyə çalışır. Bu zaman regionun lideri Azərbaycanın maraqlarını nəzərə almamaq, digər geosiyasi amilləri gözardı etməyin nəticəsi olaraq da İrəvan Qərbin siyasi dairələrini kifayət qədər mürəkkəb geosiyasi böhranla üz-üzə qoyub. Bütün bunlardan ən çox zərər görən tərəf isə Ermənistandır.
Samirə SƏFƏROVA
