Ermənistan yenə susur - sülh danışıqları sərhəddə, ya bitərəf ölkədə olsun, olmasın...
Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov İrəvanla sülh prosesi çərçivəsində Azərbaycanın Ermənistanla sərhədində və ya neytral olan üçüncü ölkədə görüşün keçirilməsini təklif edib. O bu fikri Şimali Makedoniyada ATƏT Nazirlər Şurasının 30-cu iclasında çıxışında qeyd edib. Ermənistanla sülh danışıqları prosesində müəyyən çətinliklərin və çağırışların olduğunu bildirən C.Bayramov bəyan edib ki, İrəvan bu prosesi əsassız olaraq ləngidir, üstəlik, bir sıra ölkələr öz geosiyasi oyunlarını Cənubi Qafqaz regionuna proyeksiya etməyə çalışırlar. C.Bayramov, həmçinin, “Buna baxmayaraq, Azərbaycan sülh gündəmində irəliləyişə nail olmaq əzmindədir”- deyə qeyd edib.
Nazir onu da bildirib ki, ATƏT keçmiş Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi zamanı öz mandatını səmərəli şəkildə həyata keçirə bilməyib.
Azərbaycan Ermənistana sülh sazişi üzrə danışıqların ya sərhəddə, ya da neytral bir yerdə vasitəçilərsiz keçirməklə bağlı təklif verib. Azərbaycan görüşün ikilikdə keçirilməsi təklifini irəli sürüb. Amma Ermənistan məsələni vasitəçilər vasitəsilə danışıqlar aparmağa tərəf çəkir.
“Eyni davranış sərhəddə sülh danışıqlarının aparılması ilə bağlı verilən təklifə də göstərildi”
“Alyans” strateji araşdırmalar mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov baki-xeber.com-a şərhində “Azərbaycan Ermənistan sülh danışıqları Qərblə Rusiyanın qarşıdurma meydanına çevrilib. Hər iki tərəf öz maraqlarını əsas götürərək sülh razılaşmasının onların istədiyi yerdə imzalanmasını tələb edir. Məqsəd sülh sazişinin imzalanmasından sonra onun realaşmasında üstün mövqe əldə etmək və Cənubi Qafqazda daha güclü mövqelər qazanmaqdır. Azərbaycan bölgəmizin bu cür qarşıdurma poliqonuna çevrilməməsi və gələcəkdə tərəflərin (söhbət Qərbdən və Rusiyadan gedir-A.S) sülhə mane olmaması üçün təklif edir ki, sülh razılaşması nə Qərbdə (Rusiya ilə ciddi qarşıdurmalarda olan ölkələr nəzərdə tutulur-A.S), nə də Rusiyada imzalansın, sərhəddə, yaxud neytral bir ölkədə sülh sazişi imzalansın. Bununla da gələcəkdə yarana biləcək problemlərin qarşısı indidən alınsın. Yəni aydındır ki, Rusiya rəqiblərinin meydanında imzalanan sülh sazişinə mane olmaq üçün əlindən gələni edəcək”-deyə bildirdi.
A.Səmədovun qeyd etdiyinə görə, imzalanmanın Moskvada, yaxud Rusiyanın başqa bir şəhərində keçirilməsi halında Brüssel və Vaşinqton da eyni davranışı sərgiləyəcək, son nəticədə sülh sazişinin imzalanmasında ciddi problemlər yaranacaq. “Məhz bunu hamıdan əvvəl görən Azərbaycan Prezidenti bir neçə ay bundan əvvəl təklif etmişdi ki, Gürcüstan variantına üstünlük verilsin. Çünki Gürcüstan neytraldır, hər iki tərəfə eyni səviyyədə yaxındır və bölgənin dövlətlərindən biridir. Təkliflə Ermənistan razılaşmır, razılaşmanın qəti şəkildə Vaşinqtonda, yaxud Brüsseldə baş tutmasını istəyir. Məqsəd nədir? Paşinyan güman edir ki, belə olarsa Azərbaycana Qərbin vasitəsilə təzyiq göstərmək, öz istəklərinə nail olmaq imkanı yarana bilər. Üstəlik, nəzərə alsaq ki, Ermənistan tamamilə Qərbin nəzarətindədir. Bir vaxtlar Rusiyanın dediklərini sözsüz icra edən Ermənistan bu gün eyni davranışı Qərblə münasibətdə həyata keçirir. Qərb nə deyir onu da edir. Bundan əvvəl irəli sürülən bir neçə təklifə hələ də cavab verməyib. Söhbət Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın danışıqları dördlər formatında keçirmək təklifindən gedir. Paşinyan buna münasibət bildirmədi. 3+3 formatında bu məsələləri müzakirə etmək təklifi irəli sürüldü, Ermənistan buna Tehranda qəti şəkildə etiraz etdi. Azərbaycan Gürcüstan təklifini verdi, hələ heç bir reaksiya yoxdur. Eyni davranış sərhəddə sülh danışıqlarının aparılması ilə bağlı verilən təklifə də göstərildi. Ermənistan bu təkliflərə cavab verməmək yolunu tutub. Çünki deyiləcək və irəli sürdüyü etirazı əsaslandıracaq bir arqumenti yoxdur. Bu da, şübhəsiz ki, sülh danışıqlarının ləngiməsinə gətirib çıxarır. Azərbaycan neytral olmayan ölkələrdə sazişin imzalanmasına qəti şəkildə etraz edir. Burada söhbət həm Rusiyadan, həm də daha çox Qərbdən gedir. Paşinyan əks mövqe tutur. Yəni onun tərəfində olan dövlətlərin ərazisinə üstünlük verir. Baxmayaraq ki, artıq sülh sazişini imzalamaq üçün elə bir ciddi maneə yaranmayıb. Əvvəllər verdiyi qeyri-konstruktiv təkliflərlə danışıqları ləngidən Ermənistan indi də sazişin imzalanma yeri ilə bağlı eyni qeyri-konstruktivliyi nümayiş etdirir və son nəticədə bu da sülhün ləngiməsinə səbəb olur. Çox təəssüf ki, bu məsələdə Qərb də eyni yanaşmanı nümayiş etdirir, vəziyyətdən çıxmaq üçün onlar da heç bir addım atmaq istəmirlər, öz mövqelərində təkid edirlər, tərslik nümayiş etdirirlər və güman edirlər ki, sazişin Vaşinqtonda, yaxud Brüsseldə imzalanması Rusiyanı bölgədən sıxışdırmaqda onlara yardım edə bilər. Düşünmürlər ki, bölgəni bu cür qarşıdurma arenasına çevirmək bölgənin sülh regionuna çevrilməsinə ciddi şəkildə mane ola bilər. Qarşıdurma davam edir. Ermənistan və onun havadarları nə vaxt reallıqları dərk edəcəklər və Rusiya ilə bu cür qarşıdurmadan imtina edəcəklər? Hər şey bu suala cavabdan asılıdır. Ancaq belə güman etmək olar ki, bu reallıqları anlamaq məqamı və qarşıdurmadan imtina etmək qərarı bu il baş verməyəcək. Və sülh sazişinin imzalanması yenə də heç bir əsas olmadan növbəti ilə keçiriləcək” deyə A.Səmədov qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
