İran Fransanın Ermənistandakı hərbi oyunlarına susdu, əvəzində bunu aldı...
Ramil Hüseynov: “Ola bilsin, Parislə Tehran arasında gizli razılaşma var”
Məlum olduğu kimi, 5 apreldə Brüsseldə Ermənistan, Avropa İttifaqı və ABŞ-ın iştirakı ilə keçirilən üçtərəfli görüş birmənalı qarşılanmadı. Orada Ermənistana iqtisadi və hərbi dəstəyin verilməsi ilə bağlı siyasi qərar verildi.
Buna bir sıra region ölkələri öz etirazını bildirdi, amma İranın səsi çıxmadı. Yəni az qala Qərbin Ermənistanda hərbi baza qurmaq niyyətlərinə İran səs çıxarmadı. Buna da müxtəlif şərhlər verildi və onlardan biri də belə idi ki, İran Qərblə oynayır və s.
Ancaq bütün bunların qarşılığında Fransa İranın İsrailə raketlər atmasını sərt tənqid edib. Prezident Emmanuel Makron bəyan edib ki, İranın İsrailə hücumundan sonra Tehrana təzyiqlərin artırılması zəruridir: “İranı təcrid etmək və sanksiyaları gücləndirmək lazımdır. Fransa münaqişənin eskalasiyasının qarşısını almaq üçün işləmək niyyətindədir. Onun böyümə ehtimalı hamımızı narahat edir. Bunun qarşısını almaq üçün hər şeyi edəcəyik”.
Makron, eyni zamanda, İordaniyanın istəyi ilə şənbə gecəsi mühafizə və müdafiədə ciddi iştirak etdiklərini bildirib: “İordaniyada hava bazalarımız var... İordaniyanın hava məkanı bu hücumla pozulub. Təyyarələrimizi havaya qaldırdıq və dayandırmalı olduqlarımızı dayandırdıq”.
Göründüyü kimi, İran Fransanın Ermənistanda hərbi baza qurmaq siyasətinə susdu, amma rəsmi Paris Tehranın İsrailə cavab zərbəsi endirməsini pislədi. Yeri gəlmişkən, başda ABŞ olmaqla, bir sıra aparıcı ölkələr İsrailin özünü müdafiə hüququnun olduğunu bəyan edirlər. Qəzzanın vurulmasını əsasən bununla əlaqələndirirlər. O zaman İranın özünü müdafiə etmək hüququ yoxdur? Axı aprelin 1-də İsrail İranın Livandakı konsulluğunu vurub. Məntiqlə, hər bir ölkənin özünü müdafiə hüququ var, amma Makron İranın bu hüququnu tanımadı və Tehranı ittiham etdi.
“İran özünə hörmət edən ölkə olsaydı, Fransanın Ermənistanda artan hərbi iştirakına reaksiya verərdi”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən “Yeni Xətt” Müstəqil Siyasi Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Ramil Hüseynovun fikrincə, bu, həm Fransanın, həm də İranın riyakarlığını ortaya qoydu: “Prinsipcə, hər bir dövlətin özünü müdafiə etmək hüququ var. Bu, beynəlxalq hüquqa söykənən prinsiplərdən biridir. Ancaq məsələ ondadır ki, İran Cənubi Qafqazla bağlı fitnəkar mövqe sərgiləyir. Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsində öz ərazilərini azad edərkən İran buna mane olmağa cəhd etdi. Hətta Ermənistan tərəfinə kəşfiyyat məlumatları belə ötürdü. Ən başlıcası, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının İranla sərhəd hissəsi 30 ilə yaxın işğal altında qaldı. İran bir dəfə də olsun, Araz sahilində hərbi təlim keçirmədi. Ancaq həmin ərazilər azad olunandan sonra İran 3 dəfə genişmiqyaslı hərbi təlimlər keçirdi. Azərbaycanı İsraillə hansısa əlaqələrdə ittiham edir. Digər tərəfdən, Avropa İttifaqının müşahidə missiyası bir ildən çoxdur Ermənistandadır. Ötən ilin avqustunda ABŞ-Ermənistan birgə hərbi təlimləri keçirildi. Bir dəfə olsun, Tehran buna münasibət bildirmədi. Ən nəhayət, 5 aprel Brüssel görüşü fonunda günbəgün Fransanın Ermənistanda hərbi varlığı artır, amma İran susur. Nəinki susur, hətta Fransa silahlarını öz ərazisindən Ermənistana ötürür. Bu tərəfdən də Fransa İsrailə görə İranı çox sərt ittiham edib. İran özünə hörmət edən ölkə olsaydı, Fransanın Ermənistanda artan hərbi iştirakına reaksiya verərdi. Ancaq bu baş vermədi. Ola bilsin ki, Parislə Tehran arasında gizli razılaşma var. Fransa İsraillə bağlı formal açıqlama verir və İran bunu görməzdən gəlir. İstisna deyil ki, iki ölkə arasında belə razılaşma var. Çünki Fransa İranı nə qədər tənqid etsə də, reallıq heç də belə deyil. O baxımdan İranın Fransa ilə bağlı susqunluğunda şübhəli məqamlar var”.
Vidadi ORDAHALLI
