Ermənistanı fəlakətə sürükləyən Qərb Cənubi Qafqazda sülhə böyük zərbə vurur
“Dünyada Rusiya qədər erməni maraqlarını nəzərə almağa hazır olan ikinci ölkə yoxdur”. Belə bir açıqlama ilə Rusiya Federasiya Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin sədri Qriqori Karasin çıxış edib.
O, qeyd edir ki, İrəvan Rusiyadan daha ermənipərəst birini tapa bilməz: “Bunun bir çox səbəbləri var - tarix və qan bağlarından tutmuş regional təhlükəsizlik prioritetlərinə qədər. Ciddi düşünməyin vaxtıdır”. Amma maraqlıdır ki, Rusiyada rəsmi səviyyədə ifadə edilən bu mövqeyə baxmayaraq, Ermənistanda tamam fərqli düşünürlər. İrəvan Rusiyanı Qərbə dəyişməyə hazır olduğunu artıq təkcə sözdə yox, praktiki əməldə də nümayiş etdirir. Qeyd edilən xüsusda Rusiyanın “Voennıy Osvedomitel” portalı olduqca maraqlı məlumat yayıb. Burada qeyd olunur ki, NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında İrəvanda keçirilən görüş fonunda olduqca diqqətcəlbedici proseslərin də getdiyi üzə çıxıb. Belə ki, ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken və Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyenin iştirakı ilə də Paşinyan və Stoltenberqin daha geniş tərkibdə 2024-cü ilin aprelində növbəti görüşünün hazırlandığı barədə məlumat daxil olub: “Ehtimal olunur ki, ABŞ və Avropa İttifaqı Ukrayna ilə Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya və digər ölkələr arasında ikitərəfli sazişlər kimi Ermənistana təhlükəsizlik zəmanətləri vermək üçün pakt imzalamağa hazırlaşır. Belə olan halda regionda geosiyasi hadisələr sürətlə inkişaf etməyə başlaya bilər. Əvvəla, Ermənistanın KTMT-də iştirakını “dondurmasından” sonra məntiqi addım ataraq, təşkilatdan qəti şəkildə çıxma prosesinə, eləcə də Rusiyanın Gümrüdəki 102-ci bazasının ləğvinə başlayacaq. Bu da faktiki olaraq müttəfiq qoşunlarının Ermənistan ərazisindən qəti şəkildə çıxarılmasına gətirib çıxarır. Gözlənilir ki, İrəvan tərəfindən artıq qovulmuş Rusiya sərhədçiləri və Rusiya hərbçilərinin yerinə artıq sərhəddə yerləşdirilmiş Avropa Monitorinq Missiyasının tərkibində göndərilə bilən ABŞ hərbçiləri olacaq. Bu, şübhəsiz ki, mümkün olan ən pis variantdır, lakin indi artıq göz qabağındadır ki, Rusiyanın nüfuzu proqressiv şəkildə postsovet məkanından sıxışdırılır, burada Mərkəzi Asiya Qafqazdan sonra növbəti sırada yer alır. Mövcud təhlükəli vəziyyətdə Rusiya hakimiyyəti hələ də münaqişəyə qarışmadan gözləmə mövqeyini davam etdirir, lakin təcrübədən göründüyü kimi, Paşinyanın Fransa və ABŞ kimi Qərb dövlətləri ilə hərbi əməkdaşlığa kəskin dönüş yaratmaq üçün atdığı addımlar yalnız Rusiyanın mövqeyi baxımından pisləşir. Maraqlıdır ki, indi Paşinyanın qorxduğu yeganə arqument Rusiyanın təsiri deyil, hərbi nöqteyi-nəzərdən çox güclü olan qonşu Azərbaycandır”.
Beləliklə, proseslərin gedişi ruslar üçün müsbət heç nə vəd etmir. Amma məsələnin digər tərəfləri də var. Qərbin oyunu regionda dağıdıcı nəticələrə gətirib çıxara bilər. Qərb ölkələri tərəfindən Ermənistana həm maliyyə və iqtisadi, həm də hərbi, mənəvi dəstək göstərilir. Belə olduğu halda sülh üçün Ermənistan heç cür konstruktiv mövqe nümayiş etdirə bilməz. Hadisələrin qeyd edilən səpkidə inkişafı Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir və ölkəmizə qarşı atılan addımdır. Ermənistanın 2020-ci ildəki hərbi-diplomatik məğlubiyyətdən sonra revanşist əməllərindən çəkinəcəyi və 10 noyabrda imzalanan üçtərəfli bəyanatın şərtlərini yerinə yetirəcəyi düşünülsə də, gözləntilər özünü doğrultmadı. 4 ilə yaxındır ki, İrəvan öhdəliklərini icra etməkdən boyun qaçırır. Hələ üstəlik hərbi qüvvəsi darmadağın edildiyi halda, müəyyən vaxtlarda təxribat əməllərini də davam etdirir. Bu da Qərbdən gələn dəstəyə görədir. İndi ABŞ və Avropa İttifaqı Ukrayna ilə Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya və digər ölkələr arasında ikitərəfli sazişlər kimi Ermənistana təhlükəsizlik zəmanətləri verilməsi də Qərbin daha geniş miqyasda regiona hərbi cəhətdən daxil olması cəhdidir. Bu da regionda hərbi müstəvidə qarşıdurma risqini artırır. Çünki Rusiya və İranın buna sona qədər dözümlü yanaşacağı inandırıcı deyil. Eyni zamanda baş verənlər Qərbin Ukraynadan sonra Qafqazda da Rusiyaya qarşı ikinci cəbhə açmaq cəhdidir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi artıq açıq mətnlə bildirir ki, Qərb Cənubi Qafqazda Rusiyaya qarşı ikinci cəbhə açmaq niyyətindədir. Bunun üçün Ermənistan vasitə olaraq seçilib. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova əvvəllər bəyan etmişdi ki, Ermənistan hakimiyyəti “Qərbin təhriki ilə” öz xarici siyasətini tamamilə dəyişməyə hazırlaşır: “ABŞ və Aİ Rusiyanı Cənubi Qafqazdan sıxışdırmaq istəyir”.
Bütün bunlar o deməkdir ki, indi Rusiya Ermənistan və Gürcüstan üzərindən Qafqazda ona qarşı ikinci cəbhənin açıla biləcəyindən ehtiyat edir. Uzun müddət ərzində Qərbin sanksiyaları ilə mübarizə aparan İran da indi şimal sərhədlərində, yəni, Ermənistanda Qərblə açıq konfrantasiya şəklinə qədər gəlib çıxıb. Bu vəziyyətin yaranmasının yeganə cavabdehi isə Ermənistandır.
Qeyd edək ki, İran daim Qafqazda sərhədlərin dəyişdirilməsini özünün qırmızı xətti adlandırıb və prosesin regiondan kənar qüvvələr tərəfindən icra edilməsinə qarşı olmasını bildirib. İndiki vəziyyətdə Avropa İttifaqının müşahidə missiyasının daxilində bölgəyə nüfuz edən Avropanın təmsilçiləri İranın milli maraqlarına birbaşa təhdiddir. Bu, əslində Ermənistanın İrana qarşı xəyanəti kimi də qiymətləndirilir. Ermənistanı uzun illər ərzində hərbi, siyasi və iqtisadi cəhətdən dəstəkləyən İran hazırkı yaranmış vəziyyətdən olduqca narahatdır. Beləliklə, görünən odur ki, ABŞ-ın liderliyi ilə Qərb dövlətlərinin siyasəti Cənubi Qafqazda da vəziyyətin gərginləşdirilməsinə xidmət edir. Bunun üçün Ermənistan vasitə olaraq seçilib. Bu fonda həmin ölkənin tezliklə Suriyaya, Ukrayna və ya Livana çevriləcəyi gözlənilir. Bu, indiki vəziyyətdə Qərbin qucağına qaçan Ermənistanda siyasi və iqtisadi vəziyyətin acınacaqlı olacağı ehtimalını deməyə əsas verir. Rusiyaya qarşı hazırkı münasibət, İranın milli maraqlarına olan təhdidlər, beynəlxalq müşahidəçi adı altında kəşfiyyat sisteminin Ermənistana nüfuz etməsi kimi detallar yaxın zamanlarda başa verə biləcək real siyasi və hərbi proseslərdə bu ölkənin tək olacağına faktiki işarədir. Amma Ermənistan rəhbərliyi hələ də bu reallığı görmək istəmir.
Tahir TAĞIYEV
