Xaricə satdığımız qaz artıb, gəlir azalıb - bu necə olub?..
Bu ilin 11 ayında Azərbaycanın təbii qaz ixracı dəyər ifadəsində azalıb, miqdar ifadəsində isə artıb. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycandan xaricə 12,7 milyard dollar dəyərində 24,3 milyard kubmetr təbii qaz ixrac edilib.
Keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə təbii qaz ixracı dəyər ifadəsində 13,7 faiz azalıb, miqdar ifadəsində isə 30,7 faiz artıb.
Qeyd edək ki, bu ilin 11 ayında Azərbaycandan ümumi ixracın 40,54 faizi qaz ixracının payına düşüb. 2022-ci ilin 11 ayında isə bu göstərici 40,75 faiz təşkil edib. Xatırladaq ki, cari ilin 11 ayı ərzində Azərbaycanda 44 milyard kubmetr təbii qaz hasil edilib. Ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 3,6 faiz, yəni 1,5 milyard kubmetr artımla qaz hasil edilib.
Maraqlıdır, qazın kəskin ucuzlaşmasının dövlət büdcəsinə təsiri varmı?
Ilham Şaban: “Dünya bazarında, xüsusən də Avropada Azərbaycan qazının həcmi artır, artım olsa belə, Azərbaycanın qazdan gəliri ötən illə müqayisədə azalıb”
Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri, enerji məsələri üzrə ekspert İlham Şaban “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, dünya bazarında, xüsusən də Avropada Azərbaycan qazının həcmi artır. Artım olsa belə, Azərbaycanın qazdan gəliri ötən illə müqayisədə azalıb. Bu da təbiidir: “Belə ki, qazın satış qiyməti ötən illə müqayisədə azalıb. Onu da deyim ki, Milli Məclisin ötən iclaslarında qazın satış qiymətinin 48 faiz azaldığı müzakirə edildi. Həcm artır, ancaq qiymət azalır. Belə olan halda gəlir də azalır”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, “Şahdəniz” qazı ixracın əsasını təşkil edir: “Bu şirkətlərin də gəliri azalıbsa mənfəət də azalıb. Mənfəət azalanda mənfəətdən dövlət büdcəsinə ödənilən vergi də azalır. Bu hal istər-istəməz gələn ilin dövlət büdcəsinə də təsir edir”.
Xalid Kərimli: “Azərbaycanın xaricə satdığı qazın kəskin ucuzlaşmasının dövlət büdcəsinə ciddi təsiri yoxdur”
İqtisadçı Xalid Kərimli bildirdi ki, bu il dünya bazarlarında təbii qazın qiymətləri kəskin ucuzlaşıb: "Bu da xaricə qaz satışından gəlirlərimizə təsir göstərib. Keçən il isə qazın qiyməti kəskin artdı və bu, gəlirlərimizin ciddi şəkildə artmasına gətirib çıxartdı. Ümumiyyətlə, qazın kəskin ucuzlaşması qaz ixracının əhəmiyyətini azaltmır və qaz ixracı ölkəmiz üçün çox sərfəlidir. Azərbaycanın xaricə satdığı qazın kəskin ucuzlaşmasının dövlət büdcəsinə ciddi təsiri yoxdur”.
Günel CƏLİLOVA
