Yaxın Şərqdə böyük müharibə təhlükəsi sürətlə artır - İsrail, Fələstin, Livan, İran, Suriya, ABŞ, Yəmən...
ABŞ əsgərlərinə və kommersiya gəmilərinə qarşı tez-tez İran və onun tərəfdarlarının iştirak etdiyi hücumlar artır. Bu isə, İsrailin Qəzzadakı müharibəsinin ciddi siyasi və iqtisadi nəticələri olan regional münaqişəyə çevrilə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqları artırır.
ABŞ hərbi personalının daha da təhlükəli atəş xəttində yerləşməsi və çox sayda pilotsuz təyyarə zərbələrindən sonra ABŞ və müttəfiqlərinin dəniz qüvvələrini yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirməsi vəziyyətinin nə qədər ciddi olduğunu bir daha gözlər önünə sərir.
Hind okeanından Qırmızı dənizə, İraq, Suriya, Livan və İsrailə qədər uzanan böyük bir ərazidə vəziyyət getdikcə daha da gərginləşir. Digər tərəfdən münaqişənin intensivliyini azaltmaq üçün ABŞ-ın təzyiqinə baxmayaraq, İsrailin Qəzzada HƏMAS-a qarşı müharibəsinin aylarca davam edəcəyi ilə bağlı xəbərdarlıqları müharibənin nəzarətdən çıxması və ABŞ-ın özünün də müharibəyə sürüklənməsi ehtimalını artırır.
Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumunda 1200 nəfərin ölümündən və İsrailin Qəzzaya hücumundan sonra regional müharibənin başlaya biləcəyi ilə bağlı ilkin narahatlıqlar bölgənin ən həssas cəbhələrindən birində - İsraillə Livandakı Hizbullah qüvvələri arasında məhdud toqquşmalara səbəb oldu. Son günlərdə hücumların artması isə eskalasiya qorxusunu daha da artırır.
Bütün bunlarla yanaşı son vaxtlar İraq və Suriyadakı ABŞ qoşunları tez-tez İran dəstəkli silahlı qrupların hədəfi olur. Digər tərəfdən, Qırmızı dənizdəki ABŞ hərbi gəmiləri son bir neçə həftədir Yəməndə husi qüvvələrinin pilotsuz təyyarələri və raketlərilə mübarizə aparır. İranın dəstəklədiyi husilər keçən ay Qırmızı dənizdə 14 müxtəlif ticarət gəmisinə ən azı 100 hücum həyata keçiriblər. Hücumlardan sonra ABŞ liderliyində ən azı 10 ölkədən ibarət koalisiya yaradılıb.
Hadisələr müharibənin təhlükəli eskalasiyası potensialının yüksək olduğunu göstərir və ABŞ qüvvələri üçün birbaşa təhlükənin miqyasını ortaya qoyur. Müşahidəçilərin fikrincə ABŞ əsgərlərinin öləcəyi və ya dəniz qüvvələrinə ciddi ziyan vuracağı gələcək hadisələr isə, son üç prezidentin bölgədən çəkilməyə cəhd etməsindən sonra Vaşinqtona Yaxın Şərqdə daha da bataqlığa çəkilməkdən başqa seçim yeri qoymayacaq.
ABŞ hökumətinin girovların xilas edilməsi üzrə keçmiş direktoru Kristofer O'Liri bildirib ki, bölgədəki vəziyyət indiyədək ən pis ssenarilərə yaxınlaşmayıb, lakin pisləşmə potensialı həmişə mövcuddur: "Davamlı hücumların olmasına baxmayaraq, Qırmızı dənizdə husilərin gəmilərə hücumları da daxil olmaqla, bunlar indiyə kimi müəyyən nöqtəyə qədər ölçülü olub. Ancaq bunlar baş verə biləcək hadisələrlə bağlı xəbərdarlıqlardır. Əgər İran həqiqətən əlini daşın altına qoysa və silahlı qrupları dəstəkləsə bəli, o zaman bu bizim İraq və Suriyada yerləşdirilən ABŞ qoşunlarına qarşı real bir regional problemimizin olması demək olacaq".
Qeyd edilir ki, İraq və Suriyadakı ABŞ qoşunları üçün vəziyyət xüsusilə təhlükəlidir, çünki onlar İrana sadiq yaraqlı qrupların asanlıqla əli çatacağı yerdədir.
Tahir TAĞIYEV
