Xəzərdən nə qədər əlavə yararlı su əldə edəcəyik - Prezident pilot layihə açdı...
Hövsan aerasiya qurğusundan Xəzər dənizinə axıdılan tullantı sularının təmizlənməsi və təkrar istifadəsi ilə bağlı Abşeron rayonu ərazisində pilot layihə həyata keçiriləcək. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı Sərəncam imzalayıb.
Sərəncam alternativ su mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi, su itkilərinin azaldılması, tullantı sularının təmizlənməsi və təkrar istifadəsi, habelə bu sahəyə yeni texnologiyaların cəlb edilməsi məqsədilə imzalanıb.
Nazirlər Kabinetinə pilot layihənin qabaqcıl beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla həyata keçirilməsi ilə əlaqədar zəruri tədbirlər görülməsini təmin etmək, Sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etmək tapşırılıb.
Dünyada içməli su qıtlığının yaşandığı bir dövrdə prezidentin yeni sərəncamı ilə həyata keçiriləcək layihə Azərbaycan üçün hansı imkanları yaradacaq? Xəzərdən ildə nə qədər içməli su əldə etmək olar?
Telman Zeynalov: “Xəzərin suyu min illər bəs edər”
Milli Ekoloji Proqnozlaşdırma Mərkəzinin rəhbəri Telman Zeynalov layihəni müsbət qiymətləndirir: “Xəzər dənizinin suyunu duzdan azad edib suvarmaya və içməyə vermək fikri əladır. Bu, ekoloji cəhətdən də ən sərfəli üsuldur. Yalandan yayılan su qıtlığı aradan qalxacaq. Suyun qiymətinin qaldırılmasına şərait yaratmayacaq. Suvarma üçün lazımi suyumuz olacaq. Xəzərin suyu min illər bəs edər. İl ərzində nə qədər içməli su alınacağını bilmək üçün xüsusi olaraq obyekti müəyyən cihazlarla öyrənmək lazımdır. Ancaq mənə elə gəlir ki, Xəzərin suyu bizə min illərlə bəs edər. Qazaxıstanda da Xəzər dənizinin suyunun şirinləşdirilməsi praktikası var”.
Elman Cəfərli: “Xəzərin suyunun duzsuzlaşdırılması ideyası uğurla reallaşdırılarsa, qarşıdakı on illər ərzində Azərbaycan su qıtlığı təhlükəsi yaşamayacaq”
“Yaşıl Dünya” Ekoloji Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Elman Cəfərli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, tullantı suları müxtəlif kateqoriyalara bölünür. Sənaye tullantıları, kənd təsərrüfatı sahələrindən axıdılan, yeraltı sərvətlərin çıxarılması və emalı zamanı yaranan tulantılar və məişət tullantıları: “Xəzərə hər il tonlarla tullantı suyu axıdılır. Bakının məişət-kanalizasiya sularının bir hissəsi Hövsan aerasiya qurğusundan keçəndən sonra Xəzər buraxılır. 90-larda, hətta 2000-ci illərdə bu sahədə də baxımsızlıq, laqeydlik var idi deyə, Xəzər dənizinin kanalizasiya suları ilə çirkləndirilməsi adi hal aldı. Məsələn, mən şəxsən ötən yay Corat qəsəbəsindən, Hövsan qəsəbəsindən Xəzərə təmizlənməmiş çirkab suları axıdıldığının şahid oldum. Bütün bu özbaşınalıqların qarşısı alınmalıdır. Kanalizasiya suları mütləq şəkildə aerasiya qurğusundan keçdikdən sonra dənizə axıdılmalıdır. Xəzər dənizinə axıdılan tullantı sularının təmizlənməsi və təkrar istifadəsi ilə bağlı Abşeron rayonu ərazisində həyata keçiriləcək pilot layihə uğurlu təşəbbüsdür. Dünya su qıtlığı dövrünə qədəm qoyur. Ölkəmizin əhalisi xeyli artıb, su ehtiyatlarımız isə o qədər də bol deyil. Yeni mərhələdə su resurslarına qənaət etməli olacağıq. Tullantı sularının təkrar emalı olduqca vacibdir. Bakı və digər iri şəhərlədə avtoyuma məntəqlərində içməli sudan istifadə olunur. Yaxşı olar ki, bu cür müəssisələrdə, yaşıllaşdıma işlərində təkrar emal olunmuş sudan istifadə edilsin”.
Ekspert bildirdi ki, hazırda qlobal iqlim dəyişikliyi yaşanır. Dünyanın əksər ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda suya tələbat artıb, su resursları azalıb. Azərbaycanın içməli su ehtiyatı əsasən transsərhəd çayları hesabına formalaşır. Su ehtiyatlarının azalması fonunda dəniz suyunun duzsuzlaşdırıması tədqirəlayiq təşəbbüsdür: “Qeyd edim ki, Azərbaycanın bu istiqamətdə təşəbbüsləri olub. Hələ 2012-ci ildə pilot layihə kimi Salyan rayonunun Xıdırlı kəndində dəniz suyunu içməli su səviyyəsinə qədər təmizləməyə imkan verən və yüksək texnologiyaya əsaslanan zavod inşa edilib. Dəniz suyunun şirinləşdirilməsi yolu ilə içməli su istehsalı dünyanın bir çox ölkələrində istifadə olunan üsuldur. ABŞ, İsrail, Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələr bu istiqamətdə mühüm irəliləyişlər əldə ediblər. Bu, əslində bahalı prosesdir və hər ölkənin edə biləcəyi iş deyil. Ancaq hesab edirəm ki, ölkəmiz bu layihəni də icra etmək gücündədir. Xəzərin suyunun şirinləşdirilərək məişətdə və təsərrüfatda istifadəyə verilməsi doğru addımdır. Hesab edirəm ki, bu addım suyun bahalaşmasının da qarşısını alacaq. Bu addım bölgələrdə formalaşan su ehtiyatlarının regionların tələbatına sərf olunmasına imkan yaradacaq. Xəzərin suyunun duzsuzlaşdırılması ideyası uğurla reallaşdırılarsa, qarşıdakı on illər ərzində Azərbaycan su qıtlığı təhlükəsi yaşamayacaq”.
Günel CƏLİLOVA
