Litva bu generalın nəşini ölkədən çıxardı, biz hələ də adına küçə saxlayırıq...
Faiq Ələkbərli: “Litvalılar onun nəşini ölkələrindən çıxarıblarsa, biz nə üçün Çernyaxovskinin adını o küçədən götürməyək?”
Paytaxt küçələrinin adları ilə bağlı sosial şəbəkələrdə və ictimaiyyət arasında ciddi müzakirələr açılıb. Paytaxt sakinlərini narahat edən məqamlardan biri bəzi kommunistlərin, Sovet generallarının, eləcə də bizim ideologiya ilə əks mövqedə dayananların, xüsusən də Azərbaycanla, Bakı ilə heç bir əlaqəsi olmayan şəxslərin adlarına küçələrin olmasıdır.
Bu adamların əksəriyyətinin Bakı ilə yaxından-uzaqdan heç bir əlaqəsi olmayıb, nə zamansa rəsmi Moskvanın təkidi ilə onların adları küçələrə verilib. “Bakı-Xəbər” olaraq Sovet dövründən qalma “mirasın” izinə düşdük və Bakıda mövcud olan bu küçələr haqda məlumat toplamaq istədik.
Belə küçələrdən biri Bakının Səbail rayonundadır. Söhbət Çernyaxovski küçəsindən gedir.
Çernyaxovskinin kimliyi ilə maraqlandıq, araşdırmamız nəticəsində öyrəndik ki, küçə ən gənc Sovet general-mayoru İvan Çernyaxovskinin adını daşıyır. İkinci Dünya müharibəsində böyük şücaət göstərib.Vilnüs şəhərinin alman işğalından azad edilməsində göstərdiyi müstəsna xidmətlərinə görə 18 fevral 1945-ci ildə müəmmalı və faciəli şəkildə həlak olan general Çernyaxovski məhz bu şəhərdə dəfn olunur. Maraqlıdır, Sovet generalı ilə heç bir əlaqəsi olmayan Bakıda onun adını daşıyan küçə hələ də var, amma uğrunda öldüyü Litvadan onun nəşi çıxarılıb. Belə ki, SSRİ süquta uğradıqdan sonra, 1992-ci ildə Litva hökuməti İvan Çernyaxovskinin nəşinin bu ölkədən çıxarılması məsələsini qaldırıb. Generalın Litvanın alman işqalçılarından azad etməsini nəzərə almayan Litva rəsmiləri onun qəbrini “kommunist qalığı” kimi qiymətləndirərək Rusiya qarşısında məsələni rəsmi şəkildə qaldırıblar. Amma bu kommunist generalın Azərbaycana heç bir dəxli olmadığı halda hələ də paytaxtımızda onun adını daşıyan küçə var.
“Sovet generalının adına Bakıda küçənin hələ də qalması doğru deyil”
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə doktoru Faiq Ələkbərli “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, ümumiyyətlə, paytaxtda bu cür küçə adları şəhidlərimizin adları ilə əvəzlənməlidir. “Əlbəttə, Sovet dövrünün kommunist generallarının, ideoloqlarının adlarına Bakıda, Azərbaycanın başqa yerlərində küçələrin qalması doğru deyil. Düzdür, burada bəzi istisnalar ola bilər. Təbii, söhbət bizim ölkə ilə əlaqəsi olmayanlardan gedir. Əsasən də rus mənşəli hərbiçilərin, ideoloqların adlarının hələ də bizim küçələrdə qalması düzgün deyil. Amma milli ruhlu, Azərbaycan kökənli kommunistlərin bəzilərinin adlarının qalmasını qəbul etmək olar. Onlar əqidəcə kommunist olsalar da, milli ruhun daşıyıcıları olublar. Belə azsaylı kommunistlər olub. Amma işğalçı imperiyanın generallarının adlarının küçələrdə qalması qəbuledilməzdir. İvan Çernyaxovski rus-sovet generalıdır və onun bizimlə heç bir əlaqəsi yoxdur, Litvanın azadlığı uğrunda döyüşüb. Litvalılar onun nəşini ölkələrindən çıxarıblarsa, biz nə üçün Çernyaxovskinin adını o küçədən götürməyək? Sovet generalının adına Bakıda küçənin hələ də qalması doğru deyil. Litvanın özü belə ondan imtina edibsə, biz niyə onun adından imtina etməyək, niyə saxlamalıyıq?”-deyə F.Ələkbərli bildirdi.
Rus mənşəli generalların, hərbiçilərin, ideoloqların adlarının küçələrdən götürülməli olduğunu deyən F.Ələkbərli qeyd etdi ki, o küçələr Azərbaycan şəxsiyyətlərinin, Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri, Aprel, Tovuz hadisələri, 19-20 sentyabr şəhidlərinin adlarını daşımalıdır: “Bizim tariximiz, mədəniyyətimiz üçün heç bir anlamı olmayan şəxslərin adlarına olan küçələr şəhidlərimizin, qəhrəmanlarımızın adları ilə əvəzlənməlidir. Bizim igid oğullarımızın adları o küçələrə verilməlidir ki, yeni nəsil tarix yaradanlarımızın kimlər olduğunu görsünlər”-deyə F.Ələkbərli vurğuladı.
O qeyd etdi ki, müasir tariximizi təbliğ etmək üçün bu lazımdır və mənşəyi, mənası, məzmunu bilinməyən adlar bizim ideologiyamıza ziddir. “Bütün qonşu ölkələrdə küçə adlarının milliləşdirilməsi prosesi gedib, onlar daha çox tarixi qəhrəmanlarının adlarını o küçələrə veriblər. Biz də bu xoşagəlməz məsələdən xilas olmalıyıq, Bakıda, eləcə də başqa şəhərlərdə mövcud olan küçə adlarına yenidən baxmalıyıq”-deyə F.Ələkbərli bildirdi.
İradə SARIYEVA
