Birinci Qarabağ savaşı şəhidlərinə "məğlub şəhidlər" deyən yaramazlar var... - MÜSAHİBƏ
Nəzakət Məmmədova: "Bəzi məmurlar Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri arasında ciddi fərq qoyurlar, ayrıseçkilik edirlər"
Bəzən eşidirik ki, bəzi məmurlar, yüksək vəzifəli şəxslər Azərbaycan şəhidlərini kateqoriyalara bölür, Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərini bir-birindən fərqləndirir, birincilərin ailələrinə və xatirələrinə laqeyd yanaşırlar. Bu isə şəhid ailələrini çox narahat edir...
"Müəyyən adamlar Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərini "məğlublar" kateqoriyasına aid edirlər"
Mədəniyyət Nazirliyi Respublika Xatirə Kitabı redaksiyasının baş redaktoru Nəzakət Məmmədova ilə bu məsələ ətrafında danışdıq.
- Nəzakət xanım, Sizin rəhbərlik etdiyiniz redaksiyanın fəaliyyəti birbaşa şəhidlərimizin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi ilə bağlı olduğu üçün tez-tez şəhid ailələri ilə görüşürsüz. Maraqlıdır, onlar əsasən nədən narazı olurlar?
- Bilirsiz ki, əslində Xatirə Kitabı şəhidlərin adlarını əbədiləşdirməklə məşğuldur. Əvvəllər "Ensiklopediya"da kiçik bir şöbə kimi fəaliyyət göstərsə də, sonradan ulu öndərimiz ona çox böyük əhəmiyyət verib və o şöbəni ayrıca redaksiyaya çevirib. Biz ayrıca redaksiya kimi fəaliyyət göstəririk. 20-dən artıq cildimiz işıq üzü görüb. Hətta əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar xüsusi buraxılışının artıq 3 cildi çap olunub. Sonuncu 4-cü cildimiz də tam hazırdır, yəqin ki, 2024-cü ildə o da çapdan çıxacaq. Xatirə Kitabının missiyası şəhidlərin adlarının əbədiləşdirilməsidir, bu nəşrlərin vaxtında çıxarmasıdır, adlı-ünvanlı kitablar olduğu üçün konkret ünvanlara çatdırılmasıdır. Bu işləri görürük. Bilirsiz ki, hər gün redaksiyanın qapısını şəhid ailələri döyür. Onlar kitabları görüb sevirlər, onu bir təsəlli kimi bağırlarına basırlar... Onlar adətən oturub mənimlə fikirlərini bölüşürlər, onlara göstərilən münasibətdən danışırlar. Təəssüf ki, onların şikayətləri də olur. Düzdür, onların şikayətlərinə baxmaq bizim redaksiyanın səlahiyyətləri xaricində olsa da, amma mən şəhid anasını dinləyirəm. Onlara elə gəlir ki, mən onların dilindən bu şikayətləri müəyyən qurumlara çatdırsam, mətbuatda ictimailəşdirsəm onlar rahat olarlar.
- Şəhid ailələrini ən çox nə incidir?
- Onları incidən məsələlərdən biri bəzi məmurlar tərəfindən Qarabağ müharibəsi şəhidlərinin iki hissəyə, ayrı-ayrı kateqoriyalara bölünməsidir. Yəni bəzi məmurlar Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri arasında ciddi fərq qoyurlar, ayrıseçkilik edirlər. Deyirlər ki, Birincii Qarabağ müharibəsi məğlubiyyətlə bitən savaş olub, biz torpaqlarımızı itirmişik və sair. Vətən müharibəsi adı verdiyimiz İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərini ilə Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri arasında fərq qoyulması şəhid ailələrini çox incidir.
- Prezident İlham Əliyevin bu yöndə yürütdüyü siyasət bütün şəhidlərin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi ilə bağlıdır, orada hər hansı fərq yoxdur, bütün şəhidlər eyni tutulur...
- Şəhidlər arasında fərq qoyanlar cənab Prezidentin bu sahədə yürütdüyü siyasətə əks mövqedə olan adamlardır. Mən belə düşünürəm. Birinci Qarabağ müharibəsində bizim 20 min şəhidimiz, 4 minə yaxın da itkin düşən, girov götürülən vətəndaşlarımız olub. Bunlar döyüşərək şəhid olublar. Şəhidlik qalib və məğlub tərəfin müəyyənləşməsindən asılı deyil. Onlar da qəhrəmanlıqla şəhid olublar. Redaksiyaya üç nəfər müraciət edib.
- Onlar kimlər idi?
- Milli Qəhrəman Eldar Xəlilovun anası Tərlan Xəlilova, şəhid Nazim Abdullayevin qızı Günay xanım, şəhid Şiraslan Nəsibovun həyat yoldaşı Narın Nəsibova. Narazı olanların hamısı Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərinin ailə üzvləridir. Eldar Xəlilov 1995-ci ildə Azərbaycanın bütövlüyü uğrunda şəhid olub. On gün içində rəhmətlik Heydər Əliyev ona ölümündən sonra Milli Qəhrəman adı verib və anasını qəbul edib, ananın əlini sıxıb medalı ona təqdim edib. Ana deyir, məni tədbirlərə belə çağırmırlar ki, sənin oğlun 1995-ci ildə şəhid olub. Tərlan Xəlilova deyir ki, bu cür xoşagəlməz münasibət göstərənlər mənim oğlumun şəhidliyinə kölgə salırlar. Budur ananı göynədən. Bu münasibəti icra hakimiyyəti başçısının, məmurların göstərməsi şəhid ailələrini lap incidir. Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Nazim Abdullayevin qızı hətta şəhidin xatirəsinə hörmətsizlik edən məmurun adını da dedi, amma mən ad çəkmək istəmirəm. Həmin məmur Günay xanıma deyib ki, sən nə istəyirsən, atan döyüşüb hansı torpaqları alıb? Şəhid qızı danışır ki, bacısı, qardaşı da yoxdur, evdə xəstə anasına baxır, məmurun sözündən intihar etmək həddinə çatıb. Deyir ki, mən məmurun qapısına getdim, o məni pis qarşıladı...
Şiraslan Nəsibovun həyat yoldaşı Narın Nəsibova keçmiş Ağdam qaçqınıdır. Deyir ki, laqeyd münasibətlə üzləşir. Narın xanım haqlı olaraq giley edir ki, müəyyən adamlar Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərini "məğlublar" kateqoriyasına aid edirlər. Onun həyat yoldaşı 1991-ci ildə Ağdam şəhidlər xiyabanında dəfn olunub. İndi o məzarlıq bərpa olunur.
- Şəhid qızı məmurun qəbuluna nə üçün gedibmiş?
- Yaşadıqları rayon ərazisində böyük bir stendə bütün şəhidlərin şəkilləri vurulsa da, orada atasının şəklini görməyib və gedib ki, icra başçısı problemi həll etsin. Amma tamam başqa mənzərə ilə qarşılaşıb.
- Yeri gəlmişkən, Sovetdən qalma küçə adları var, onların adlarının dəyişdirilməsi və onlara şəhidlərin adlarının verilməsi məsələsi də aktualdır. Heç şəhid ailələri sizinlə bu mövzuda danışırmı?
- Bəli, bu barədə müraciət edənlər olur. Elə bu günlərdə şəhid Aydın Abdullayevin atası Əmirsoltan Abdullayev Suraxanı rayonu, Yeni Günəşli qəsəbəsində yerləşən "AB", "V", "Q", "D" massivləri ilə bağlı danışdı, O deyir ki, massivlər küçələrə çevrilsin, hər birinə şəhid adı verilsin. Köhnə dövrdən qalan, bizim idologiyamıza zidd olan şəxslərin adlarına hələ də rast gəlinir. O küçələrə şəhidlərin adlarının verilməsi daha məqsədəuyğun olardı. Yerinə düşməyən küçə adları çoxdur. Şəhidlərimizin adlarının əbədiləşdirilməsi, məktəblərə, küçələrə, müəssisələrə verilməsi bizim baş ucalığımızdır.
Bir məqamı da deyim, bizim mülki şəhidlərimizin də sayı az deyil. Bəzən düşünürəm ki, mülki şəhidlərlə bağlı ayrıca kitab hazırlanmalıdır. Fikirləşirəm ki, mülki şəhidlərimizi də ayrıca bir bölüm kimi kitaba salmalıyıq, dünya görsün ki, bizim sivillərimiz də düşmən gülləsinə tuş gəlib. Gəncədə insanlar evlərində yatdıqları yerdə erməni terrorunun qurbanı oldular, eləcə də Bərdədə, Tərtərdə, Ağdamda mülki vətəndaşlarımız şəhid edildi. Balaca Zəhranın nə günahı vardı ki, erməni gülləsinə tuş gəldi? Biz 20 Yanvar şəhidlərini kitaba salmışıq. Sözümün canı odur ki, onlar hamısı şəhiddir, dövlət şəhidlərə heç bir fərq qoymur. Hamısının statusu eynidir. Bölücülüyü bəzi məmurlar edirlər. Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri ilə İkinci Qarabağ şəhidləri arasında fərq qoyan bəzi məmurlara səslənirik ki, bu şəhidlərin hamısı bizimdir, onlar arasında fərq qoymaq olmaz. Onlara Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri kimi yox, Birinci və İkinci Vətən müharibəsi şəhidləri kimi yanaşmalıyıq. Bu belə səslənsəydi daha yaxşı olardı. Çünki onlar eyni amal uğrunda şəhid olublar.
Torpaqlarımız azad ediləndən sonra tikinti quruculuq işləri gedir, rayonlar yenidən bərpa olunur, göz qarşısında gözəllik canlanır. Keçmiş qaçqınlar azad rayonlara, öz torpaqlarına qayıdır, biz qürur hissi keçiririk. Orada da şəhidlərimizin adları əbədiləşdiriləcək. Biz şəhidimizə dəyər verən xalqıq. Bir neçə gün əvvəl Xatirə Kitabı Redaksiyası şəhidlərə həsr edilən 4 film təqdim etdi. Təqdimat mərasiminə saysız insan gəlmişdi, kim dəvət edilmişdisə hamısı orada idi. Millət vəkilləri, dövlət qurumlarının nümayəndələri, ictimaiyyət təmsilçiləri gəlmişdilər. Millət vəkilləri Aydın Hüseynova, Ceyhun Məmmədova, “Bakı-Xəbər” qəzetinin baş redaktoru Aydın Quliyevə, Xalq yazıçısı Elmira Axundovaya və başqa iştirakçılara təşəkkür edirəm. Məmurlara da sözüm odur ki, şəhid tədbirlərinə gəlin. Çünki yüksək vəzifəli insanlar şəhidlərin tədbirlərinə gələndə şəhid ailələri daha güclü, güvənli olur, başını daha da dik tutur ki, mənim şəhid oğlumun ruhunu əziz tutanlar var.
İradə SARIYEVA
