Paşinyan öldürüləcək - ŞOK XƏBƏRDARLIQ...

Heç şübhəsiz, 2023-cü il 30 illik Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsinin ən dramatik səhnəsi olub. Azərbaycanın qətiyyətli siyasəti nəticəsində “Dağlıq Qarabağ Respublikası” varlığını dayandırıb. Hələ də qeyri-müəyyən qalan Azərbaycan-Ermənistan sərhədində isə indi sakitlik hökm sürür.

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev “BBC World”a müsahibəsində bütün bunları olduqca yüksək dəyərləndirib. Bu xüsusda o bildirib: “Hərbi qarşıdurma başa çatıb. Həqiqətən də Azərbaycan öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü bərpa etdi, həmçinin Azərbaycan öz ərazilərinin 30 ildir davam edən hərbi işğalına son qoydu. Azərbaycan hələ 2020-ci ildə 44 günlük müharibə başa çatdıqdan sonra Ermənistanla sülh müqaviləsi imzalamağa hazır olduğunu bəyan edib. Buna görə də Azərbaycan sülh müqaviləsinin fundamental prinsiplərini və mətnini təklif edib. Hazırda tərəflər - Ermənistanla Azərbaycan arasında da diplomatik danışıqlar aparılır. Bunlar birbaşa danışıqlardır”. Bununla yanaşı, Prezidentin köməkçisi bildirib ki, Ermənistan və Azərbaycan müsbət gündəmlə dünyanı təəccübləndirməyi, heyrətləndirməyi bacarıb: “Bu yaxınlarda, dekabrın 7-də iki ölkə - Prezident Administrasiyası və Baş nazirin Aparatı vasitəsilə sülh gündəmini irəli aparmaq niyyəti, həmçinin etimad quruculuğu tədbirləri haqqında birgə bəyanat verib. Bu arada, son üç ay Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri iki ölkənin müstəqilliyi tarixində ən sakit və ən dinc dövrlərdən biri hesab oluna bilər. Müharibə yoxdur, vəhşiliklər yoxdur, qarşıdurma yoxdur və əsgərlər kazarmalarına qayıdıblar. Nisbi sülh təmin olunub, indi onu uzunmüddətli sülhə çevirməyin, o cümlədən sülh müqaviləsini imzalamağın vaxtıdır. Azərbaycan regionda sülh gündəmini dəstəkləyir". Elə Ceymstaun Fondu İdarə Heyətinin üzvü Metyu Brayza da bu ay Ermənistan və Azərbaycan arasında keçirilmiş məhbus mübadiləsindən heyranlıqla danışıb. O deyib ki, nə qədər çalışsa da, "Əl-Cəzirə", CNN və BBC kimi media nəhənglərini bu barədə böyük veriliş hazırlamağa sövq edə bilməyib. Brayza “Radio Svoboda”ya bildirib ki, hazırda Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin qarşısında duran başlıca maneə - Qarabağ separatçılığı aradan qalxıb: “Amma indi hər şey Paşinyanın bu situasiyadan salamat çıxmasından asılıdır. Mən onun seçkiləri uduzmasından qorxmuram. Mən düşünürəm ki, indi seçki keçirilsəydi, o, 2021-ci ildə olduğu kimi, yenə də qalib gələrdi. Amma fiziki varlıq baxımından narahat olmağa əsas var. Biz tarixi bilirik, 1999-cu ildə Ermənistan parlamentində baş verən hadisəni unutmamışıq”.  

Xatırladaq ki, 1999-cu ilin oktyabrında silahlılar Ermənistan parlamentinə basqın edərək vəzifəli deputatları güllələmişdilər. Brayza isə onu da deyib ki, məhz Ermənistandakı daxili risqlərdən narahatdır: “Mən əminəm ki, ermənilərin əksəriyyəti sülh istəyir. Onlar başa düşürlər ki, “azərbaycanlılar döyüşməyi, ermənilər isə uduzmağı bacarmırlar”, “Böyük Ermənistan” kimi düşüncələr tarixi mifdir. Məncə, hazırda ermənilərin əksəriyyəti, çox sayda erməni bunu başa düşür. Amma buna inanmaq istəməyənlər, bundan pul və siyasi xal qazanmaq istəyənlər var. Amma düşünürəm ki, Paşinyan son dərəcə cəsarətli siyasətçidir və o qərara gəlib ki, sonadək sülh istiqamətində gedəcək”. “Bakı erməni qaçqınların qayıtmasını azərbaycanlıların Ermənistan ərazisinə - Zəngəzura qayıtması ilə bağlayır. Bu, dialoqun davam etdirilməsi baxımından produktiv addımdırmı” sualına sabiq səfir belə cavab verib: “Bu, siyasiləşdirmə, müəyyən mənada polemikadır. Bu, danışıqlar prosesidir. Prezident Əliyev deyib: “Əgər Ermənistan Zəngəzur dəhlizini açmaq istəmirsə, İranla əməkdaşlıq edib, dəhlizi oradan açarıq”. Bəli, heç şübhəsiz, Əliyev Zəngəzur dəhlizinə üstünlük verir. Amma onun dediyi ictimaiyyət üçün diplomatiyadır. Əliyevi müəyyən dərəcədə tanıyan birisi kimi əminəm ki, o sülh istəyir. Həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün ədalətli sülh. Amma o həmişə narahat olub və narahatdır ki, orada – İrəvanda, müxalifət də daxil, vaxtı uzatmağı, danışıqların mümkün qədər çox davam etməsini istəyirlər. Odur ki, zənnimcə, Əliyev Ermənistan tərəfinə bunun düzgün olmadığını göstərmək üçün bundan bir alət kimi istifadə edəcək. Yəni bu qutu açılsa, Ermənistan üçün daha da pis ola bilər”. Brayza Azərbaycan-Ermənistan danışıqlar prosesində Fransa prezidenti Emmanuel Makronun erməniyönümlü, Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin isə neytral və obyektiv olduğunu deyib. Diplomat Rusiyanın bu prosesdəki marağının nə olması barədə suala belə cavab verib: “Düşünürəm ki, Rusiyanın özü də bunu bilmir. Mən Minsk qrupunun həmsədri olanda daim düşünürdüm ki, Rusiyanın istədiyi çərçivə müqaviləsidir, məsələn, “Madrid prinsipləri” kimi. Amma Putin sülh müqaviləsini istəmir. Çərçivə istəyir, amma traktat istəmir. O istərdi ki, münaqişə davam etsin, çünki bu, sonradan istifadə oluna biləcək alətdir”. Lakin Brayza əlavə edib ki, hazırda Rusiya və Ukraynanın birgə fəlakət içərisində olduğu bir vaxtda Putinin mövqeyi dəyişib: “Məncə, o düşünür ki, hazırda Rusiyanın vəziyyətdən manipulyasiya etməsi üçün kifayət qədər diplomatik gücü yoxdur. Paşinyan da artıq Moskvanın nəzarətində deyil və onun Əliyevə ehtiyacı var... Azərbaycan Rusiya üçün mühüm ölkədir. Bəlkə bu ondan irəli gəlir ki, Azərbaycan Avropanın qaz təchizatında rəqibdir, amma o, partnyor ola bilər. Düşünürəm, buna görə də o, bir növ, Ermənistana deyib: “Yaxşı, davam edin, Paşinyanın qətlini istəmirəm... Çünki bu, Ermənistanda daha böyük qeyri-stabillik yaradardı və sair”. Ona görə də indi bu prosesi həll edib, Rusiyanın müdaxiləsi olmadan irəli getmək lazımdır. Bəlkə də yanılıram, bəlkə də bir neçə həftədən sonra, Allah eləməmiş, Nikol Paşinyan olmayacaq... Rusiya bu prosesi yalnız belə dayandıra bilər”.

Tahir TAĞIYEV