Delimitasiyasız sülh sazişi olmayacaq? - Şarl Mişel nə demək istəyir?..
Rəşad Bayramov: “Belə bir şərtin müəyyənləşdirilməsi sülh müqaviləsinin imzalanmasını onilliklərlə sonraya atmaq deməkdir”
Münasibətləri normallaşdırmaq üçün Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına ehtiyac var.
Bunu Avropa Birliyi Şurasının sədri Şarl Mişel müsahibəsində deyib: “Bu sülh sazişi sərhədlərin delimitasiyasına əsaslanmalıdır. Bu sülh sazişi həm də yaxşı bir çərçivə ola bilər ki, regionda nəqliyyat əlaqələri yaxşılaşsın. Bu, həmin regionda iqtisadi inkişafa müsbət təsir edərdi. Eləcə də başqa ölkələrin, məsələn Gürcüstanın”.
Onun sözlərinə görə, Avropa Birliyi Qarabağ erməniləri ilə bağlı məsələni hərtərəfli diqqətdə saxlayır:
“Biz bu məsələdə səylər göstəririk. Azərbaycan tərəfini inandırmağa çalışırıq ki, milli azlıqların haqlarının qorunması və beynəlxalq standartlara əməl olunması məsələsində xoş niyyətlərini açıq nümayiş etdirsinlər. Mən səmimi şəkildə inanıram ki, apardığımız bu müzakirələrin nəticəsi olaraq Avropa Birliyi üçün prioritet olan bir məsələdə irəliləyişə nail ola bilərik”.
Mişelin mövqeyindən belə qənaətə gəlinir ki, əvvəlcə sərhədlərin dəqiqləşməsi olmalıdır, sonra sülh sazişi imzalanmalıdır. Bu proses sülh sazişinin imzalanmasını kifayət qədər uzada bilər. Çünki sərhədin dəqiqləşməsinin hər metrində mübahisə yarana bilər ki, bu da prosesi ləngidər.
Mişelin bu mövqeyini necə şərh etmək olar?
Politoloq Rəşad Bayramov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Azərbaycanla Ermənistan müstəqil dövlətlər olduğu gündən bu iki ölkənin münasibətlərindəki ziddiyyətlər sərhədlərin dəqiqləşməsinə imkan verməyib: “Sərhədlərin dəqiqləşməsi Azərbaycanla Ermənistan arasında münaqişənin köklü həllinə doğru atılacaq ən mühüm addımlardandır. Ancaq bu proses çox uzun və mürəkkəbdir. Gürcüstanla 30 ildir aramızdakı sərhədləri xəritə üzərində dəqiq müəyyənləşdirməyə (delimitasiya) və yerində işarələməyə (demarkasiya) çalışırıq, bununla belə, işin üçdə biri hələ qabaqdadır. Rusiya ilə də aramızda olan proses uzun çəkdi. Belə bir şərtin müəyyənləşdirilməsi sülh müqaviləsinin imzalanmasını onilliklərlə sonraya atmaq deməkdir. Məntiqlə əksinədir: delimitasiya və demarkasiyanı yalnız sülh şəraitində uğurla həyata keçirmək mümkündür. Sərhədin dəqiqləşməsi prosesindən əvvəl yekun sülh müqaviləsinin bağlanması ona görə vacibdir ki, orda əks olunacaq bəndlərdən biri məhz rəsmi İrəvanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması olacaq. Ermənistan bunu sözdə tanısa da, konkret müqavilədə əks olunması vacibdir. Erməni tərəfi anlayır ki, sərhədlərinin delimitasiya və demarkasiyası üzrə yekun sənəd imzalansa da, bu texniki bir sənəd olacaq. Lakin Ermənistan ilə Azərbaycan arasında yekun sülh müqaviləsi siyasi sənəd olacaq. Buna görə də rəsmi İrəvan delimitasiya və demarkasiya prosesini yekun sülh müqaviləsindən öncə ilkin şərt olmadan həll etmək istəyir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
