Belə yanaşma Mişelin "tərəfsiz vasitəçilik" səylərini sarsıdır - "1 yox, 2 milli azlıq var..."

Abutalıb Səmədov: “Ermənistanın yanında olması heç kəsdə şübhə doğurmur və Qərbi azərbaycanlılara münsibətin kökündə də bu durur”

Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel “Azadlıq” radiosunda 2023-cü ilin dekabrın 12-də yayımlanmış müsahibəsində etnik və dini əsasda ayrıseçkiliyə yol verib. Bu barədə Qərbi Azərbaycan İcması məlumat yayıb.

"Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərdə milli azlıqlar məsələsi barədə danışan cənab Mişel etnik ermənilərin Azərbaycana qayıtmasından geniş danışdığı halda, Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların qayıtması haqqında heç bir kəlmə deməyib.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan İcması Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların qayıdış hüququna dəstək vermək, onların orada qalmış evlərini, qəbiristanlıqlarını və mədəni abidələrini ziyarət etmələrinə yardım etmək xahişi ilə Avropa İttifaqına, o cümlədən, şəxsən Şarl Mişelə dəfələrlə müraciətlər edib. Avropa İttifaqı qovulmuş azərbaycanlıların bu müraciətlərinə etinasız yanaşıb.

Avropa İttifaqının bu cür ayrıseçkili mövqeyi insan hüquqlarına zidd olmaqla bərabər, Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması prosesinə mənfi təsir göstərir.

Qərbi Azərbaycan İcması Avropa İttifaqını Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların qayıdış hüququna dəstək ifadə etməyə, ikili standartlarına, etnik ayrıseçkilik siyasətinə və Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhün bərqərar olunmasına mane olan cəhdlərinə son verməyə çağırır", - qurumdan bildirilib.

Qeyd edək ki,  Şarl Mişel “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində sülh sazişində Qarabağ ermənilərinin hüquqlarına və təhlükəsizliyinə aid ayrıca maddənin  olub-olmayacağı ilə bağlı fakir bildirib: “Mən məsələni qəlizləşdirməmək üçün detallara çox varmaq istəməzdim. Amma indi münasibətləri normallaşdırmaq üçün Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına ehtiyac var. Bu sülh sazişi sərhədlərin delimitasiyasına əsaslanmalıdır. Bu sülh sazişi həm də yaxşı bir çərçivə ola bilər ki, regionda nəqliyyat əlaqələri yaxşılaşsın. Bu, həmin regionda iqtisadi inkişafa müsbət təsir edərdi. Eləcə də başqa ölkələrin, məsələn Gürcüstanın. O ki qaldı Qarabağ ermənilərinə, Avropa İttifaqı bu məsələni hərtərəfli diqqətdə saxlayır, biz bu məsələdə səylər göstəririk. Azərbaycan tərəfini inandırmağa çalışırıq ki, milli azlıqların haqlarının qorunması və beynəlxalq standartlara əməl olunması məsələsində xoş niyyətlərini açıq nümayiş etdirsinlər. Mən səmimi şəkildə inanıram ki, apardığımız bu müzakirələrin nəticəsi olaraq Avropa İttifaqı üçün prioritet olan bir məsələdə irəliləyişə nail ola bilərik”. 

Qərbi Azərbaycan İcması vaxtilə Mişelə müraciət edib ki, azərbaycanlıların da Ermənistana qayıdışına dəstək verilsin. Amma buna baxmayaraq, neçə dəfədir ki, Mişel ermənilərin Qarabağa qayıdış məsələsini qaldırır, amma azərbaycanlıların məsələsini qaldırmır. Halbuki, Azərbaycan Prezidenti də dəfələrlə vurğulayıb ki, bu məsələ sülh sazişində bircə yolla əks oluna bilər - ermənilərlə paralel olaraq azərbaycanlıların da qayıdışı olmalıdır, olmazsa, bu, sülh sazişində əks oluna bilməz. Amma Mişel hələ də azərbaycanlıların qayıdış məsələsinə reaksiya vermir. Gördüyünüz kimi, Ş.Mişel “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində açıq deyir ki, ya  Qarabağ ermənilərinin qayıtmaq, ya da ən azı turist kimi səyahət etmək, getmək hüquqları olmalıdır. Amma yenə də Qərbi azərbaycanlılar haqda qəti şəkildə danışmır. 

Niyə Qərbi azərbaycanlıların qayıdış məsələsinə toxunulmur, Mişel nə üçün həmişə birtərəfli danışır, erməniləri deyir, azərbaycanlıları demir? Səbəb nədir ki, həmişə belə mövqe tutulur?

“…Qərbi azərbaycanlılarla bağlı məsələni heç müzakirə etmək istəmirlər” 

“Alyans” strateji araşdırmalar mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Ş.Mişelin “Azadlıq” radiosuna verdiyi son müsahibə Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqlarının bugünkü durumuna Qərbin münasibətini nümayiş etdirdi. “Yeri gəlmişkən, müsahibədə bizi sevindirən müəyən məqamlar da oldu.  Qərbin erməni mövqeyində dayanması, erməniləri müdafiə etməsi bizim üçün yenilik deyil, bu həmişə belə olub. Qərb qısa fasilələrlə həmişə Ermənistanı dəstəkləyib. Ancaq Şarl Mişelin “Azadlıq” radiosuna verdiyi müsahibə açıq şəkildə göstərdi ki, Avropa İttifaqı ermənilərin istəklərini rellaşdırmaqda acizdir. Ermənilər nə qədər istəsə də və Qərb də bu istəkləri reallaşdırmağa çalışsa da, sülh sazişində müəyyən erməni istəklərinin yer alması mümkünsüzdür. Şarl Mişel Qarabağdan gedən ermənilərin qayıtmaq hüququndan danışdı, ancaq onu da əlavə etdi ki, heç olmasa turist kimi getmək imkanları olsun. Real olanı da budur. Azərbaycanı tərk etmiş ermənilərin artıq bir hissəsi Ermənistanı da tərk edib. Onların sayı ilk gündən artıq 20 minə yaxınlaşırdı. Sonradan erməni mənbələri  o rəqəmləri səsləndirməkdən imtina etdilər. Ancaq Ermənistan ərazisində qalan Qarabağ ermənilərinin böyük hissəsi, təbiidir ki, geri qayıtmaq istəmir. Yaxud o halda geri qayıtmaq barədə düşünə bilərlər ki, ABŞ-ın və Aİ-nin Qarabağda müəyyən missiyası, yaxud sülhməramlıları olsun. Yalnız bu halda onların bir hissəsi geri qayıtmaq barədə düşünə bilər. Ancaq Azərbaycan buna qəti şəkildə etiraz edir. Geri qayıtmaq və Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etmək istəyən ermənilərin geri qayıtmaq hüququnu Azərbaycan hakimiyyəti tanıyır və onların təhlükəsizliyini də Azərbaycan dövlətinin təmin edəcəyini deyir. Təbii ki, hər hansı kənar qüvvəyə ehtiyac olmadan. Mişelin bu müsahibəsi də göstərdi ki, deysən, bu reallığı Avropa İttifaqı artıq qəbul edib. Ümid edək ki, bu belədir”-deyə bildirən A.Səmədovun fikrincə, ancaq bütün hallarda reallıq ondan ibarətdir ki, Qarabağdan gedən  ermənilərinin böyük hissəsi artıq Qarabağa qayıtmayacaq, Qarabağda onların törətdikləri rəzalət bundan sonra təkrar olunmayacaq. “Şarl Mişel müsahibəsində ermənilərin hüquqlarının təmin olunmasından da danışdı, amma xüsusi qeyd etdi ki, onlar Azərbaycan konstitutsiyasında təsbit olunmuş hüquqlarla təmin oluna bilərlər, bunu Azərbaycan hakimiyyəti etmək əzmindədir. Bu da bizi qane edən məsələdir. Çünki həmişə ermənilər üçün əlahiddə, dünyada heç kimin malik olmadığı hüquqların tanınması təklifləri olub. Azərbaycandan həmişə tələb olunub ki, ermənilər üçün dünyada  heç bir etnik azlığın malik olmadığı üstünlüklər müəyyən olunsun. Ş.Mişelin müsahibəsində maraqlı cəhətlərdən biri də Qarabağ erməniləri ilə bağlı məsələnin sülh sazişində öz əksini tapıb-tapmaması məsələsi oldu. Təbii, ermənilər  istəyirlər ki, sülh sazişində bu  müddəa olsun. Azərbaycan Prezidenti də açıq şəkildə dedi ki, ya Qarabağdan gedən ermənilərin Azərbaycana, azərbaycanlıların isə Ermənistana qayıtması ilə bağlı sülh sazişinə  heç bir müddəa salınmır, bu orada öz əksini tapmır, ya da hər ikisi əks olunur. Şarl Mişelin müsahibəsindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, Qərb sülh sazişinə ermənilərin Qarabağa qayıtmaq məsələsini daxil etməmək barədə  Azərbaycanın təklifini qəbul edib. Müsahibədən belə görsənir. Ancaq axıra qədər bu mövqedə dayanarlarmı? Bunu yaxın günlər göstərəcək. Şarl Mişelin müsahibəsi, təbiidir ki, bizdə müəyyən ümidlər yaratdı. Çox güman ki, ermənilərə də müəyyən   məsələləri anlamaqda kömək edəcək. Qərb ədalət mövqeyinə, beynəlxalqn hüququn tələblərinə yaxınlaşmağa cəhd göstərir və ümid edək ki, sona qədər beynəlxalq hüququn prinsiplərinin gözlənilməsinə çalışacaq, erməni mövqeyində  durmaq şakərindən imtina edəcək, anlayacaq ki, beynəlxalq hüquq prinsiplərinin gözlənilməsi, ədalətli mövqenin tutulması sülh sazişinin imzalanmasına gətirib çıxara bilər. Sonda Şarl Mişelin müsahibəsində bir cümlə də xüsusi qeyd olunmalıdır. O dedi ki, sülh sazişinin harada imzalanması əsas deyil, əsas məzmundur. Ümid edək ki, Qərb sona qədər bu mövqedə duracaq, bölgəmizi Rusiya ilə qarşıdurma poliqonuna çevirməyəcək və anlayacaq ki, sülh sazişinin imzalanması və onun reallaşması üçün neytral ölkənin seçilməsi, yaxud sazişin sərhəddə imzalanması ən düzgün qərar olardı. Ümid edək ki, Qərb sazişin mütləq onun ərazisində imzalanması şərtini irəli sürməyəcək. Azərbaycan Prezidentinin təklif etdiyi kimi, ya Gürcüstanda, yaxud sərhəddə sülh sazişinin imzalanması variantına dəstək verəcək. Hər halda Şarl Mişelin müsahibəsi bu istiqamətdə müəyyən ümidlər yaratdı. İnanmaq istərdik ki, yenidən Qərb öz mövqelərindən imtina edib danışıqlarda yeni böhran yaratmaq yolunu seçməyəcək”.

Mişelin müsahibəsində Qərbi azərbaycanlıların geri qayıdış hüquqlarının təmin olunması məsələsinə toxunmamasına gəlincə, A.Səmədov “Əslinə qalsa, həmin müsahibədə Şarl Mişel heç bir suala cavab verməyib, suallardan yayınıb. Orada Qarabağa qayıdışla bağlı sual verildiyinə, o suala da çox anlaşılmaz  cavab verdiyinə görə Qərbi azərbaycanlılar məsələsinə toxunmayıb. Ancaq onsuz da biz onların mövqeyini bilirik. Bilirik ki, Avropa İttifaqı da, Birləşmiş Ştatlar da hər addımda Ermənistana dəstək verirlər. Qranadada Azərbaycan olmadan Ermənistanın təklif etdiyi üç prinsipin altından həm Şarl Mişel, həm Almaniyanın kansleri Şolts, həm də Fransa prezidenti Makron qol çəkdi. Onların Ermənistanın yanında olması heç kəsdə şübhə doğurmur və Qərbi azərbaycanlılara münasibətin kökündə də bu durur. Ancaq əsas məsələ odur ki, Şarl Mişel ermənilərin Qarabağa qayıtmaq ehtimalının çox aşağı olduğunu dedi…Burada Şarl Mişelin mövqeyi aydındır. Aydın məsələdir ki,  onlar Qərbi azərbaycanlılarla bağlı məsələni heç müzakirə etmək istəmirlər. Bu məsələni müzakirə etmək istəmədiklərinə görə  də, Qarabağ ermənilərin qayıtması məsələsində də çox təkid etmirlər. Başa düşürlər ki, əks halda Azərbaycan da həmvətənlərimizin geri qayıtmaq məsələsini qalıdracaq, bu da onlar üçün qəbuledilməzdir”-deyə bildirdi.   

İradə SARIYEVA