Kiçik qızların ərə verilməsi cinayəti hələ davam edir - Muradxan olayının günahkarı...
Qanunlarımız erkən evliliyin əleyhinədir. Amma nə fayda, aramızda elə valideynlər var ki, övladını mümkün qədər tez “baş-göz” etməyə çalışır.
Qeyd edək ki, uşaq yaşda evləndirmə uşaq hüquqlarının pozulması ilə bərabər, həm də cinsi istismar deməkdir. Bundan başqa, erkən yaşda evləndirilən uşaqların nəsil artırma və sağlamlığında böyük problemlər yaranır. Həkimlər xəbərdarlıq edir ki, yetkinlik həddinə çatmamış qızların evlənməsi onların və doğulacaq övladlarının sağlamlığı üçün ciddi problemlər yaradır. Bu zaman əksər hallarda ya ana və uşaq ölümü baş verir, ya da dünyaya gələn uşaqlarda müxtəlif psixi və fiziki problemlər olur. Çünki qızların fizioloji cəhətdən formalaşması 18 yaşadək tamamlanır. Məlumat üçün bildirək ki, son bir neçə ildə 15-16 yaşlı qadınların dünyaya gətirdiyi uşaqlar arasında ölüm halları 50 faiz artıb.
Məlumat üçün bildirək ki, Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinə görə, nikah yaşı 18 yaşdır. İstisna hallar olduğu zaman nikaha daxil olmaq istəyən, lakin nikah yaşına çatmamış şəxslərin xahişilə nikah yaşının 1 ildən çox olmayaraq azaldılmasına icazə verə bilər. Deməli, qanunlarımız 17 yaşlıların ailə qurmasına imkan verir.
Təəssüf ki, bu gün Azərbaycanın bir çox bölgəsində 14-15 yaşda, hətta bəzən 13 yaşlı qızların ərə verilməsi adət halını alıb. Bu günlərdə Kürdəmir rayonunda 8-ci sinif şagirdinin ərə verilməsi ilə bağlı görüntülər yayılıb. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi Kürdəmir rayonunun Muradxan kəndində 8-ci sinif şagirdinin ərə verilməsi ilə bağlı yayılan məlumatlarla əlaqədar araşdırmalara başlayıb və məktəbli qızın evlənməsi deyil, nişan mərasiminin baş tutması faktı ortaya çıxıb. Dövlət Komitəsinin yaydığı məlumatda qeyd edilir ki, evliliyə cəlb olunduğu iddia edilən hər iki şəxsin valideynləri Kürdəmir Rayon Polis Şöbəsinə dəvət olunub.
Qeyd etdiyimiz kimi, qanunvericilikdə yetkinlik yaşına çatmayanların evləndirilməsi qadağandır. Yetkinlik yaşına çatmayanların nişanlandırılması ilə bağlı qanunvericilikdə hər hansı qadağa varmı? Ümumiyyətlə, məktəb yaşlı qızların erkən yaşda ərə verilməsinin qarşısı necə alınmalıdır?
Razi Nurullayev: “Qanunverciliyin evlənməyə icazə verdiyi andan nişanlanmağa icazə verilməlidir”
Millət vəkili, deputat Razi Nurullayev hesab edir ki, qanunverciliyin evlənməyə icazə verdiyi andan nişanlanmağa icazə verilməlidir: “Nişanlanmamın özünün də evlənmə ilə eyniləşdirilməsi lazımdı. Qız uşağının ancaq həddi-büluğa çatandan sonra, qanunvericiliyin evlənməyə icazə verdiyi andan nişanlanmasına icazə verilə bilər. Hazırda Azərbaycanın adət-ənənəsi var, kimlərsə sözləşir, bir-birinə razılıq verirlər. Bunun rəsmi olaraq nişanlanılması, barmağına üzük taxılması eynilə evləndirilməyə bərabər tutulub cəzalandırılmalıdır. Oğlanla qız nişanlanarkən özlərini bir-birinə məhrəm kimi, sahib kimi aparacaqlar. Mən bunu həm ata, həm millət vəkili, həm də partiya sədri kimi doğru qəbul etmirəm. Məncə bu, qanunvericilikdə olan boşluqdur. Qanunvericiliyə dəyişiklik edilməli, bu boşluq aradan qaldırılmalıdır”.
Fatimə Hacıbəyli: “Erkən evliliklə mübarizədə tətbiq olunan inzibati cəza tədbirlərinə əməl edilməməsi problemin həllinə mane olur”
Sosioloq Fatimə Hacıbəyli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, erkən evliliklə mübarizədə tətbiq olunan inzibati cəza tədbirlərinə əməl edilməməsi problemin həllinə mane olur: “Erkən nikah aşkarlandıqdan sonra hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən məlum quruma çağırılan valideynlərə qarşı heç bir həbs və ya cəza tədbirləri görülmür. Sadəcə müəyyən məbləğli cərimə ilə məsələ bağlanır. Bu hal dəfələrlə yaşanıb. Ona görə də erkən evliliklə bağlı hadisə yaşananda insanlar narahat olmurlar. Çünki son nəticə olaraq hansısa cəza tədbirinin görülməyəcəyini bilirlər. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsləri evləndirənlər 300-500 manat civarında cərimələnir. Ancaq rəsmi nikah qeydə alınmasa da, toy mərasimi ilə erkən evlilik yenə də baş tutur. Bu proses nikahsız, sənədsiz doğulan uşaqların sayını da artırır.
Erkən evliliyin qarşısını almaq üçün görülən tədbirlərdən biri də məcburi evliliyə yol açan şəxslərin 2 ildən 4 ilə qədər həbs olunmasıdır. Belə olarsa, heç bir ata, ana məktəb yaşlı qızını nə nişanlayar, nə də ərə verər”.
Elmir Əkbər: “Yetkinlik yaşına çatmayan qızların nikaha daxil olma halı uşağa qarşı törədilən zorakılıqdır”
Psixoloq Elmir Əkbərin sözlərinə görə, qızların yetkinlik yaşına çatmadan ailə qurması nəinki psixologiyasına, eləcə də sağlamlıqlarına ağır zərbələr vurur: “Psixoloji və sosial baxımından onun əqli imkanları buna hazır deyil. Hələ yetkinlik yaşına qədəm qoymayan qız necə uşaq böyüdəcək? Erkən hamiləlik onlara böyük bir zərbədir. Bir baxın, ginekoloji problemlər nə qədər artıb. Bu etapları yaşamış qeyri-yetkin insanların ölkənin sosial həyatında rolu nədən ibarət olacaq? Bu gün boşanmaların sayının artmasında da məhz erkən nikahların böyük rolu var. Birmənalı olaraq, yetkinlik yaşına çatmayan qızların nikaha daxil olma halı uşağa qarşı törədilən zorakılıqdır. Mən onları erkən nikahın qurbanları adlandırıram. Bizim qızlar ailənin nə olduğunu və necə qurulduğunu 28 yaşından sonra dərk edirlər”.
Günel CƏLİLOVA
