Azərbaycan COP29-a ev sahibliyini necə qazandı...

“Bir neçə gün bundan əvvəl yenə də biz növbəti dostluq təzahürünün şahidi olmuşuq. Həm Serbiya, həm Bolqarıstan, həm də Şərqi Avropa Qrupuna daxil olan digər ölkələr Azərbaycanın namizədliyini dəstəkləyərək COP29 konfransının Azərbaycanda, Bakıda keçirilməsinə izn verdilər, öz dəstəyini göstərdilər”. Bu fikirləri Prezident İlham Əliyev Serbiya-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində çıxışı zamanı deyib.

Dövlət başçısı qeyd edib: “Bu bir daha həm dostluğumuzun nümunəsidir, eyni zamanda onu göstərir ki, baxmayaraq Azərbaycanın zəngin neft və qaz resursları var, biz gələcəyimizi təmiz “yaşıl enerji”nin istehsalında və ixracında görürük. Əminəm ki, gün gələcək və buna oxşar mərasim “yaşıl enerji” layihələri ilə bağlı keçiriləcək”. Xatırladaq ki, Şərqi Avropa ölkələri qrupu gələn il keçiriləcək BMT-nin COP29 iqlim konfransına ev sahibliyi etmək üçün Azərbaycanı seçib. Azərbaycanın ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayev də bildirib ki, gələn il COP29 iqlim sammitinə Bakının ev sahibliyi etməsi ilə bağlı ümumi konsensus var. O, Dubayda keçirilən COP28 sammitində deyib: “Mən Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etmək üçün namizədliyi ilə bağlı ümumi konsensusun olduğunu elan etməkdən məmnunam”. Qeyd edək ki, gələn il keçiriləcək sammitə ev sahibliyi edən ölkə Şərqi Avropa regionunda olmalıdır. Ermənistan Azərbaycanın xeyrinə namizədliyini geri çəkərək Bakının ev sahibliyinə dəstəyini ifadə edib. Rusiyanın heç bir Avropa İttifaqı ölkəsinin ev sahibliyini dəstəkləməyəcəyini bəyan etdiyi üçün Bolqarıstan da namizədliyini geri götürüb və Bakıya dəstəyini ifadə edib. Kreml də əslində, tədbirin Azərbaycanda keçirilməsinə etiraz etmir. Bu fonda Azərbaycanın şansları daha da yüksəlir. Hazırda Azərbaycanın BMT-nin gələn il keçiriləcək iqlim sammitinə ev sahibliyi üçün namizədliyi məsələsi nəzərdən keçirilir. Bu, həm də uzun illər düşmənçilik edən Ermənistan və Azərbaycan arasında anlaşma nəticəsində mümkün olub. Diplomatik mənbələr “Reuters” agentliyinə deyiblər ki, Azərbaycanın namizədliyinin başqa ölkələrin dəstəyini qazanacağı gözlənilir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu məsələ hələ də Dubayda keçirilən COP28 iqlim sammitində danışıqlar predmetidir. “Reuters” yazır ki, COP üçün ev sahibliyini Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən kimin qəbul edəcəyi məsələsi misli görünməmiş geosiyasi dalana düşüb. Buna, qeyd edildiyi kimi, Rusiyanın ev sahibliyi üçün Avropa İttifaqından olan hər hansı ölkənin namizədliyinə veto qoyacağını bəyan etməsi səbəb olub. Avropa İttifaqı Ukraynaya qarşı təcavüzünə görə Rusiya üzərinə ağır iqtisadi sanksiyalar qoyub. Azərbaycan dekabrın 7-də bildirib ki, Ermənistanla razılaşma əldə etməsi Bakının COP29 sammitinə ev sahibliyi etmək şanslarını artırıb. İrəvan bu məsələdə Azərbaycanın namizədliyinə veto qoymayacağını bildirib. Ermənistan Azərbaycanın ev sahibliyi namizədliyinə İrəvanın şərqi Avropa qrupunun COP bürosunda üzvlük müqabilində razılıq verib. Bu da qeyd olunur ki, COP konfransına ev sahibliyi üçün BMT-nin Şərqi Avropa regional qrupuna daxil bütün ölkələrin dəstəyi lazımdır. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Ayxan Hacızadə dekabrın 8-də deyib ki, “biz qrupa daxil əksər ölkələrin, o cümlədən Rusiyanın dəstəyini qazanmışıq”. 

Diplomatik mənbələr “Reuters” agentliyinə bildiriblər ki, Şərqi Avropa ölkələrinin Bakının namizədliyini dəstəkləyəcəyi gözlənilir, hərçənd Moldova da öz namizədliyini verib və Serbiya da bu niyyətdədir. Xəbərdə bu da vurğulanır ki, neft və qaz ölkəsi olan Azərbaycan OPEC+ qrupunun üzvüdür. “Reuters” yazır ki, COP28 sammitindəki bəzi nümayəndələr dünya iqlim forumunun iki il dalbadal neft hasilatçısı olan ölkədə keçirilməsindən narahatlıq bildiriblər. Ayxan Hacızadə Bakının bu narahatlıqlardan xəbərdar olduğunu deyib: “Azərbaycan zəngin neft və qaz ölkəsi olmasına baxmayaraq, onun strateji hədəfləri enerji mənbələrinin diversifikasiyası, xüsusilə də külək və günəş enerjisindən istifadədir”. Bu arada Azərbaycan və Ermənistanın birgə bəyanatında Bakının namizədliyinin başqa Şərqi Avropa ölkələri tərəfindən dəstəklənəcəyinə də ümid ifadə olunur. Bəyanatda qeyd olunur ki, iki ölkə aralarında daha çox qarşılıqlı etimad tədbirləri həyata keçirəcəklər. Serbiyanın məşhur "alo.rs" nəşri qeyd edir ki, Azərbaycan getdikcə əhəmiyyətli qlobal aktor mövqeyini qazanır. Ölkə həm də bərpaolunan enerji üzrə liderdir: “Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Azərbaycandan qazın nəql olunacağı Serbiya-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində iştirak edib. Nis-Sofiya qaz kəməri kimi tanınan bu mühüm layihə Serbiya və Qərbi Balkanlar regionuna qaz tədarükünün etibarlılığını artırmaq məqsədi daşıyır. Energetika və Dağ Sənayesi Nazirliyinin məlumatına görə, Azərbaycan 2026-cı ilə qədər Serbiyaya hər il 400 milyon kubmetr qaz tədarük edəcək və 2027-ci ildən bu həcmlər üç dəfə arta bilər. Serbiya-Bolqarıstan qaz kəməri layihəsinin dəyəri 24 milyon avrodan çoxdur və onun həyata keçirilməsi üçün 109 kilometrlik yeni boru xətti çəkilib. İlham Əliyev və Aleksandar Vuçiç ötən ilin noyabrında Belqradda görüşüblər, o zaman Strateji Tərəfdaşlıq Şurasının yaradılması haqqında memorandum imzalanıb. Tərəfdaşlıq onların həmin ilin dekabrında Bakıda keçirilən növbəti görüşündə təsdiqlənib. Prezidentlər Aleksandar Vuçiç və İlham Əliyev arasında sobuncu görüş uğurlu əməkdaşlığın dərinləşdiyini təsdiqləyir. Serbiya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq müxtəlif sahələri əhatə edir. Azərbaycan getdikcə əhəmiyyətli qlobal oyunçu mövqeyini qazanır. Ölkə həm də bərpaolunan enerji üzrə liderdir, Gürcüstan, Macarıstan və Rumıniya ilə Aİ-nin Yaşıl Enerji Dəhlizi sazişini imzalayıb və bu saziş Xəzər dənizindən Qara dənizin dibi ilə sualtı kabel vasitəsilə Avropaya bərpa olunan elektrik enerjisi gətirəcək. Azərbaycan Xəzər dənizində və regionda ən böyük günəş enerjisi layihəsinə sadiqliyini, eləcə də Dünya Bankı tərəfindən təqribən 157 qiqavat dəyərində qiymətləndirilən nəhəng dəniz külək potensialını vurğulayır. Yaxın gələcəkdə Azərbaycan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin həlli yollarının tapılmasına yönəlmiş COP29 konfransı və BMT-nin yaşayış məntəqələri üzrə proqramı təşkilatçılığı ilə 2026-cı ildə Ümumdünya Şəhər Forumunun 13-cü sessiyası kimi mühüm qlobal tədbirlərə ev sahibliyi edəcək. Şübhəsiz ki, Azərbaycan iri tədbirlərin təşkili təcrübəsi ilə Serbiyaya 2027-ci il Ümumdünya Sərgisinə hazırlaşmaqda böyük köməklik göstərəcək”.

Ramil QULİYEV