KÖHNƏ VERSİYA            

Dünyada pul var, ancaq müharibəyə xərclənir - COP29 çağırış edir...

Image

COP29 çərçivəsində keçirilən tədbirlərdə birmənalı olaraq iqlim dəyişmələrinə qarşı dünya ölkələrinin ləngimədən təcili addımlar atması tələb olunur. Ekspertlər qeyd edir ki, bunlar təsadüfi xarakter daşımır. Çünki hər keçən gün ilqim böhranı daha da dərinləşir. Bunu BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının (UNEP) 2024-cü il üçün Emissiya Fərqi Hesabatı da təsdiq edir. 

Hesabatda 2023-cü ildə qlobal istixana qazı emissiyalarının 57,1 qiqatona çatdığı göstərilir. Təşkilat bu dərin iqlim böhranı ilə mübarizə üçün təcili tədbirlərin görülməsi zərurətini vurğulayır. Hesabatda emissiyaların böyük hissəsi enerji sektoruna aid edilir, sistem islahatlarının vacibliyi vurğulanır. Sənədə görə, emissiyaların 68 faizinin enerji sektoruna aid edilməsi ilə rəqəmlər göstərir ki, bu sahə hələ də karbon tullantılarında üstünlük təşkil edir. Təkcə elektrik enerjisi istehsalının payına 26 faiz emissiya düşür. Bu rəqəm nəqliyyatda 15 faiz, sənayedə 11 faiz, strukturlarda 6 faiz və yanacaq istehsalında 10 faiz təşkil edir. Nəqliyyat sektorunda avtomobil nəqliyyatı ən böyük emissiya mənbəyidir və 11 faiz təşkil edir. Aviasiya isə bu rəqəmə daha 2 faiz əlavə edir. Hesabatda daha sonra deyilir: “Müxtəlif sektorlarda istixana qazı emissiyalarının əsas lokomotivi qlobal səviyyədə və bütün əsas sektorlarda - nəqliyyatdan başqa, COVID-19 pandemiyası zamanı və ondan sonra artmış fəaliyyət səviyyələridir”. Sənaye prosesləri bu məsələdə 9 faizlik paya malikdir, sement istehsalı da əsas pay sahibidir. Kənd təsərrüfatında 11 faiz emissiya qeydə alınıb. Bu, əsasən heyvandarlıq və biokütlənin yandırılması və torpaqdan istifadə, torpaqdan istifadə dəyişikliyi nəticəsində baş verib və meşə təsərrüfatı ilə kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və digər torpaq istifadəsi sektorları 18 faizlik emissiyaya malikdir. Bərk və maye tullantılar kimi digər mənbələr ümumi emissiyalara 4 faiz əlavə edir. BMT qeyd edir ki, son iki onillikdə emissiya meyilləri dəyişsə də, indiki, adambaşına düşən və tarixi emissiyalar arasında nəzərəçarpacaq fərqlər hələ də mövcuddur:  “Adambaşına düşən istixana qazları emissiyaları Amerika Birləşmiş Ştatları və Rusiya Federasiyasında 6,6 ton karbon ekvivalenti olan dünya orta göstəricisindən əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir və Hindistanda, Afrika İttifaqında bu göstərici əhəmiyyətli dərəcədə aşağıda qalır. Tarixi məcmu karbon emissiyaları baxımından Amerika Birləşmiş Ştatları bu günə qədər ən çox qlobal karbon emissiyaları istehsal edib, ondan sonra Avropa İttifaqı və Çin gəlir. Əksinə, Hindistan və Afrika İttifaqının yüksək məskunlaşma səviyyəsi olan ölkələri və regionları olmasına baxmayaraq, onlar tarixi məcmu emissiyaların yalnız kiçik bir hissəsini istehsal edib”. Yeni məlumatlar göstərir ki, Çində emissiya 2022-ci ilə nisbətən 5,2 faiz artaraq 16,000 meqaton ilə dünyanın ümumi emissiyasının 30 faizini təşkil edib. Hindistanın adambaşına düşən emissiyaları ilə ən aşağı göstəricilər arasında qalır, lakin onun sürəti 6,1 faiz artıb. Emissiyaların 7,5 faiz azalması ilə Avropa İttifaqı iqlim hədəflərinə doğru nəzərəçarpacaq irəliləyiş əldə edib. 

Tarixən Birləşmiş Ştatlar qlobal karbon emissiyalarının 20 faizinə cavabdeh olan ümumilikdə ən böyük emitentdir, ondan sonra hər biri 12 faiz olmaqla Çin və Avropa İttifaqı gəlir. Hesabat açıq bir xəbərdarlıq təqdim edir: 2030-cu ilə qədər qlobal istixana qazı emissiyaları demək olar ki, yarıya endirilməsə, Paris Sazişinin 1,5 dərəcə Selsi hədəfinə çatmaq mümkün olmayacaq və beləliklə, hətta 2 dərəcə Selsi hədəfi də təhlükə altına düşəcək. Bununla belə, BMT, həmçinin 2035-ci ilə qədər emissiyaların 38 faizini azaltmağa kömək edə biləcək günəş və külək enerjisinin artırılması və 20 faizinə töhfə verə biləcək meşə idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi kimi işlək variantlar təklif edir. Bir ton karbon ekvivalenti üçün 200 dollardan az təxmini dəyəri ilə 1,5 dərəcə Selsi hədəfinə çatmaq mümkündür. Bu iddialı hədəflərə nail olmaq təkcə iqlim təsirlərinin yumşaldılması üzrə investisiyaların altı dəfə artırılmasını deyil, həm də əlaqəli sosial-iqtisadi və ekoloji faydaları nəzərə alan ümummilli strateji yanaşma tələb edir. Hesabatda bununla bağlı qeyd olunur: “Mövcud qlobal tullantıların dörddə üçünə cavabdeh olan G20 üzvləri qlobal emissiyaların xalis sıfıra çatması zamanı əsas vəzifələri müəyyən edəcəklər. Bununla belə, hüquqi status, icra planlarının mövcudluğu və keyfiyyəti, habelə yaxınmüddətli emissiya trayektoriyalarının xalis sıfıra uyğunlaşdırılması daxil olmaqla, xalis-sıfır icraya inamın əsas göstəriciləri üzrə hədəflərə çatmaqda məhdud irəliləyiş əldə edilib”. Bunlar fonunda hesab olunur ki, COP29 inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim fəaliyyəti ilə bağlı ambisiyalarını artırmaq üçün olduqca vacib platformadır. İnkişaf etməkdə olan ölkələr ədalətlilik prinsiplərinə uyğun töhfə verməli və iqlim probleminin həlli üçün diferensiallaşdırılmış öhdəlikləri həll etməlidirlər. Hazırda inkişaf etməkdə olan ölkələrin ehtiyaclarına cavab vermək üçün trilyonlarla dollar tələb olunur. Dünyada pul var, amma o, indi müharibələrə xərclənir. Çatışmayan isə inkişaf etməkdə olan ölkələri dövlət maliyyəsi ilə təmin etmək üçün inkişaf etmiş ölkələrin siyasi iradəsi, istəyidir. İqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma prosesində beynəlxalq əməkdaşlığın və maliyyə dəstəyinin əhəmiyyətini nəzərə alaraq, uyğunlaşma iqlim böhranının həllinin əsas elementidir. Elə COP29-da bunlar əsas diqqət mərkəzinə çatdırılır. 

Samirə SƏFƏROVA







VİDEO

İsrail Şama doğru irəliləyir - Ankara və Təl-Əviv döyüşə bilər... - VİDEO

Naxçıvan dəmiryolu ilə bağlı Rusiyadan sensasiyalı bəyanat... - VİDEO

Suriyanın indiki qəhrəmanı Colaninin əmisi Hafiz Əsədin daxili işlər naziri, Bəşərin isə... - VİDEO

Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

25.12.2024 | 08:38
Azərbaycanın qızıl əşya və “plitkaları” bazarda necə işləyir... Araşdırdıq...

24.12.2024 | 23:39
Britaniyanın Ədliyə naziri Əsədin arvadına sığınacaq vermək istəmədi....

24.12.2024 | 23:36
DİN reklamlarla bağlı vətəndaşlara xəbərdarlıq etdi - diqqətli olun...

24.12.2024 | 23:35
Taekvondo üzrə Azərbaycan çempionatının ilk günün qalibləri bunlar oldu...

24.12.2024 | 21:19
Tramp 20 yanvarda bu inanılmaz fərmanları verəcək - dünya yeni dönəmə girir...

24.12.2024 | 21:04
Kredit ittifaqları dərin böhran içindədir - sayları 109-dan 36-ya düşdü...

24.12.2024 | 20:50
Qərb Gürcüstanın dövlət adamlarının bütün aktivlərini dondurdu...

24.12.2024 | 20:34
ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılmasına hazırlıq başladı - Azərbaycan qalib gəlir

24.12.2024 | 20:19
Ermənistan gələn il Rusiyaya qarşı təsirli planlar hazırlayıb... Hədəf orbitdən tam çıxmaqdır...

24.12.2024 | 20:05
“Sədərək”, “Binə”, digər bazarların qara günləri başlayır - 2 min cərimə...

24.12.2024 | 19:51
Naxçıvanda İES "Yaşıl enerji" proqramına mane olmayacaq...

24.12.2024 | 19:43
İraq Prezidenti Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:40
Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

24.12.2024 | 19:37
Körpə ölümləri gedərək çox təhlükəli şəkil alır...

24.12.2024 | 19:24
Tramp erməniləri qorxuya saldı, İrəvan Makrondan da əlini üzdü...

24.12.2024 | 19:20
İrakli Kobaxidze Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:11
Prezident biznes qanunvericiliyini dəyişdi - sahibkarlar nəyə ümid edə bilər...

24.12.2024 | 19:09
Moskvanın və bütün Rusiyanın patriarxı Kirill Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 18:57
Bayden hökuməti Bakıda Trampa çox ağır miras qoyub getmək istəyir...

24.12.2024 | 18:43
Ayın 29-dək İvanişvili sarayıma gəlməsə... Prezident hədələdi...

24.12.2024 | 18:28
Manat və dollar əmanətlərinin gəlir faizi yüksəlir - səbəblər...

24.12.2024 | 18:15
"Qarabağı verən nə Paşinyandır, nə əvvəlki 3 prezident" - həqiqət budur...

24.12.2024 | 18:07
Prezident Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun imzaladı

24.12.2024 | 18:02
Avropa qurumları Makronun "müstəmləkə cinayətlərinə" hələ inadla susur...

24.12.2024 | 17:58
Gələn il üçün ehtiyac meyarının həddi təsdiqləndi

24.12.2024 | 17:48
Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

24.12.2024 | 17:41
Naxçıvan MR-in 100 illiyilə bağlı məktəb layihələri davam etdirilir... - FOTO

24.12.2024 | 17:35
Din xadimləri vahid forma geyinməkdən niyə qaçıb?..

24.12.2024 | 17:22
Ərzaq idxalına 2 milyard dollara yaxın pulumuz gedir - artım 10 faizi keçir...

24.12.2024 | 17:17
Rusiyada 9 May Qələbə paradına hazırlıqlar başladı - Şimali Koreya da dəvət olundu

24.12.2024 | 17:14
Prezident İlham Əliyev bir sıra Əsasnamələrdə dəyişiklik edilməsi haqda fərman imzalayıb

24.12.2024 | 17:11
Prezident uşaq hüquqları haqqında qanuna dəyişiklik edilməsi barədə Fərman imzaladı

24.12.2024 | 17:00
Tramp ABŞ əsgərlərini Suriyadan çıxaracaq – müşavirindən diqqət çəkən açıqlama...

24.12.2024 | 16:55
Hərbi təlim toplanışları ilə bağlı yeni qayda müəyyənləşdi

24.12.2024 | 16:50
Prezident Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki təminatı ilə bağlı dəyişikliyi təsdiqlədi

24.12.2024 | 16:45
“Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı”nın nizamnamə kapitalı 20 milyon manat artırılır

24.12.2024 | 16:41
Maya Sandu Prezident İlham Əliyevi təbrik etdi

24.12.2024 | 16:32
21 illik Şərəf və Zəfər tariximiz

24.12.2024 | 16:10
Dövlət Komitəsində vətəndaşların növbəti qəbulu keçirilib

24.12.2024 | 16:06
Putin-Tramp görüşünə hazırlıq başladı – “Bir neçə ölkədən təkliflər var”...

24.12.2024 | 16:03
Aleksey Miller Prezident İlham Əliyevə məktub göndərib

24.12.2024 | 15:40
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 15:37
Almaniya Gürcüstanda 237 milyonluq layihələri dayandırdı

24.12.2024 | 15:24
Hikmət Mirzəyev Türkiyə Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

24.12.2024 | 15:17
Ağdaşda narkotikə görə 4 nəfər həbs edildi - FOTO

24.12.2024 | 15:07
"Bizim icra etdiyimiz layihələrin dünyada misli-bərabəri yoxdur və bəlkə də olmayacaq" - Prezident

24.12.2024 | 15:02
SOCAR-dan yanacaq çatışmazlığı iddialarına cavab verdi...

24.12.2024 | 14:55
Prezident İlham Əliyev: "Gələn ildən başlayaraq Gəncədə çox böyük təmir-bərpa işləri aparılacaq"

24.12.2024 | 14:55
BMT rəsmisi: “BMU-da tanış olduğum istedadlı gənc ixtiraçılar məni heyran etdi”

24.12.2024 | 14:48
"Azərbaycan güclü dövlətdir, ləyaqətlə, vicdanla irəliyə gedən bir ölkədir" - Prezident

24.12.2024 | 14:47
Prezident: "Gələn il və ondan sonrakı illərdə idmanın inkişafı üçün nə lazımdırsa, o da ediləcək"

24.12.2024 | 14:41
"Azərbaycan idman dövləti kimi öz gücünü müxtəlif beynəlxalq yarışlarda təsdiqləyir" - Prezident

24.12.2024 | 14:15
FHN 63,9 milyonluq gəmi alır

24.12.2024 | 14:07
Orban Ukraynada müharibənin 2025-də bitəcəyinə əmindir - ya sülh, ya da tərəflərdən birinin məhvi ilə...

24.12.2024 | 13:58
Güclü lider, böyük inkişaf, TARİXİ QƏLƏBƏ!

24.12.2024 | 13:56
Ersin Tatar Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 13:51
Zəfər və inkişaf səlnaməsinin müəllifi

24.12.2024 | 13:01
Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

24.12.2024 | 12:50
Rumen Radev Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 12:47
Bölgələrdə pirotexniki vasitələrin satışı ilə məşğul olan 7 nəfər saxlandı - FOTO

24.12.2024 | 12:15
Prezident İlham Əliyevə təbriklər gəlməkdə davam edir

24.12.2024 | 12:05
Vladimir Putindən İlham Əliyevə TƏBRİK ZƏNGİ

24.12.2024 | 12:00
Azərbaycana 23 kiloqramdan artıq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb

24.12.2024 | 11:30
“Adamın dibi” şeirlər kitabının təqdimatı olub

24.12.2024 | 11:22
Türkiyədə zavod partlayıb, 12 nəfər ölüb - TƏCİLİ

24.12.2024 | 11:17
Tokayev Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 11:15
"Narkomaniyanın mənəvi və fiziki zərərləri” tədbiri keçirilib

24.12.2024 | 11:14
Vladanka Andreyeva Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 11:07
"Nizami: daxili aləm" sənədli filminin təqdimatı keçirilib

24.12.2024 | 11:03
Prezident İlham Əliyev Liviya liderini təbrik etdi

24.12.2024 | 11:00
Şavkat Mirziyoyevdən İlham Əliyevə təbrik zəngi

24.12.2024 | 10:40
Türkiyədə avtobus aşıb, 2 nəfər həlak olub

24.12.2024 | 10:30
Türkiyəli şou ulduzları yeni il gecəsi fantastik pul qazanacaqlar

24.12.2024 | 10:20
Hikmət Hacıyevdən təbrik paylaşımı

24.12.2024 | 10:15
“TikTok”da təhlükəli trendə qoşulan şəxs həbs olundu

24.12.2024 | 10:10
İranda dizelin qiyməti qalxdı, ajiotaj yarandı...

24.12.2024 | 10:00
Bakının bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

24.12.2024 | 10:00
Azərbaycan Dini Konfessiyalarının Məşvərət Şurasından Prezidentə təbrik

24.12.2024 | 09:40
Dubayda 3,5 milyon dollara mənzil aldı, Devid Bekhem və Madonna ilə qonşu oldu...

24.12.2024 | 09:30
ABŞ-ın 895 milyard dollarlıq müdafiə büdcəsi təsdiqləndi - Bydendən QƏRAR

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031