KÖHNƏ VERSİYA            

Hörmüz boğazında proseslər Azərbaycana da təsir edəcək...

Image

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ABŞ administrasiyasına neft və ya nüvə obyektlərinə deyil, İran ordusuna zərbələr endirməyə hazır olduğunu bildirib. Bu barədə Amerikanın “The Washington Post” nəşri vəziyyətlə tanış olan iki məmura istinadən yazıb. Bu, tammiqyaslı müharibənin qarşısının alınmasına yönəlmiş daha məhdud cavab zərbəsini nəzərdə tutur.

ABŞ prezidenti Co Baydenlə telefon danışığı zamanı Netanyahu İranın hərbi infrastrukturuna hücum planlarını açıqlayıb. Zərbənin ABŞ-da noyabrın 5-də keçiriləcək seçkilərdən əvvəl həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Buna səbəb odur ki, İsrail tərəfindən hərəkətsizlik İran tərəfindən zəiflik əlaməti kimi qəbul edilməsin. Bu planlara cavab olaraq Pentaqon təxminən 100 ABŞ hərbçisi ilə birlikdə THAAD raketdən müdafiə sistemini İsrailə yerləşdirəcəyini açıqlayıb. Pentaqonun bəyanatında deyilir ki, qərar ABŞ-ın İsrailin müdafiəsinə sarsılmaz sadiqliyini vurğulayır. İsrail hərbi strukturunda bu zərbənin İranı İsrailə qarşı növbəti birbaşa hücumdan və ya nüvə silahı hazırlamaqdan çəkindirmək üçün kifayət qədər güclü və ya açıq olmaya biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar var. ABŞ ilə məsləhətləşmələrə baxmayaraq, baş nazirə yaxın bir İsrail rəsmisi vurğulayıb: “İsrailin İrana cavabı ilə bağlı qərar verəcək şəxs Netanyahu olacaq”. İsrail və İran arasında münasibətlərin hazırkı pisləşməsi bu ilin aprelində başlayan bir sıra qarşılıqlı hücumların nəticəsidir. Həmin vaxt Tehran İranın Dəməşqdəki konsulluğuna hücuma cavab olaraq yüzlərlə pilotsuz təyyarə və raketdən istifadə edərək İsrailə genişmiqyaslı hücum həyata keçirib. İsrail  ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi hərbi koalisiyanın köməyi ilə onların qarşısı alınıb. Daha sonra cavab olaraq İsrail İsfahandakı hava bazasına hücum edib. Oktyabrın 1-də İsrailin İrana və onun müttəfiqlərinə qarşı həyata keçirdiyi bir sıra əməliyyatlara və sui-qəsdlərə, o cümlədən “Hizbullah” lideri Həsən Nəsrullahın qətlinə cavab olaraq Tehran irimiqyaslı hücuma keçərək, İsrailə 200-ə yaxın ballistik raket atdıqdan sonra vəziyyət kəskin şəkildə gərginləşdi. Hücum İordan çayının qərb sahilində bir fələstinlinin həyatına son qoyub və ən azı iki hərbi obyekti vurub. O vaxtdan bəri Yaxın Şərq gərgin şəkildə İsrailin vəd etdiyi cavabı gözləyir və bu, iki ölkə arasında onilliklər ərzində davam edən gizli qarşıdurmanın açıq hərbi münaqişəyə çevrilə biləcəyindən ciddi narahatlıq doğurur. Yaxın Şərqdə münaqişənin gərginləşməsi ekspertləri İsrailin İranın neft infrastrukturuna mümkün zərbəsi barədə düşünməyə vadar edib. Belə olarsa, İran Hörmüz boğazını bağlaya bilər.

Dünya neft ixracının böyük hissəsinin keçdiyi dar su hövzəsi olan Hörmüz boğazı qlobal iqtisadiyyat üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Hörmüz boğazı Fars və Oman körfəzlərini birləşdirir və dəniz neft nəqli üçün strateji əhəmiyyətli bir marşrut olaraq qalır. Boğazın eni cəmi 39 kilometrdir, lakin buna baxmayaraq, dünya neftinin təxminən 20%-ni idarə edir və bu onu qlobal enerji təhlükəsizliyi üçün kritik edir. Hörmüz vasitəsilə daşınma ilə bağlı hər hansı məhdudiyyət Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İran, Küveyt və İraq kimi ölkələrdən neft ixracına təsir edəcək. Boğazın bağlanması dünya bazarına neft tədarükünün əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına gətirib çıxara bilər ki, bu da, sözsüz, qiymətlərdə sıçrayışa səbəb olacaq. Hörmüz boğazının bağlanmasının qlobal iqtisadiyyat üçün ciddi nəticələri olacaq. Neftin kəskin bahalaşması hasilatın və nəqliyyatın maya dəyərinin artması ilə müşayiət olunacaq ki, bu da öz növbəsində bütün dünyada mal və xidmətlərin maya dəyərinin artmasına səbəb olacaq. Neft idxalına arxalanan inkişaf etməkdə olan ölkələr, yanacaq subsidiyalarının artan fiskal xərcləri səbəbindən xüsusilə güclü iqtisadi təzyiqlərlə üzləşə bilər. Yaxın Şərq neftinin ən böyük idxalçısı olan Asiya böhranın nəticələrini ilk hiss edənlərdən biri olacaq. Çin, Hindistan, Yaponiya və Cənubi Koreya çətin vəziyyətdə qalacaqlar. İranın İSNA xəbər agentliyi konkret rəqəmlər verir: Hörmüz boğazı bağlanarsa, dünya neft bazarları 20 milyon barrel kəsirlə üzləşəcək və neftin qiymətinin bir barel üçün 250 dolları keçməsi mümkündür. Çünki Hörmüz boğazının bağlanması region neftinin 90%-nin ixracının dayandırılması və bir çox Körfəz ölkələrinin ticarət əməliyyatlarının dayandırılması demək olardı. Birləşmiş Ştatlar və onun müttəfiqləri boğazda gəmiçilik təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hərbi müdaxilə edə bilər, bu da genişmiqyaslı münaqişə təhlükəsi yaradır, siyasi qeyri-sabitliyi və qlobal biznes üçün riskləri artırır. İran boğazda ən uzun sahil xəttinə və bir çox adalara malikdir ki, bu da ona boğazda nəqliyyata nəzarət etməyə imkan verir. Amerikalılar ə geosiyasi planlamalarında nəzərə alırlar ki, iranlılar Hörmüz boğazını texniki cəhətdən bağlamağa qadirdirlər. Hələ 2012-ci ildə ABŞ-ın apardığı araşdırma İranın belə imkanlara malik olduğunu göstərir. Tehran boğazı bir ay bağlı saxlaya bilər və bu, mütləq iqtisadiyyata təsir edəcək, neftin qiyməti kəskin artacaq. İranın bir tərəfdən Hörmüz boğazı üzərində siyasi və hərbi üstünlüyü, dünya iqtisadiyyatının bu su yolu ilə dəniz ticarətindən ağır asılılığı İran hakimiyyətinin əlində kozıra çevrilib. Düzdür, bu kozırın hansı şəraitdə istifadə oluna biləcəyi qeyri-müəyyən olaraq qalır. İlk baxışdan Hörmüzü bağlamaq təhlükəsi heç kimə sərfəli deyil. İran müvəqqəti olaraq bölgədəki təsirini artıra bilər, lakin belə bir addımın qiyməti yüksək olacaq: sanksiyalar təzyiqinin artması, ixrac mallarının qiymətlərinin düşməsi və İran ərazisində hərbi əməliyyat təhlükəsi. Qlobal iqtisadiyyat üçün itkilər də əhəmiyyətli olacaq: neft idxal edən ölkələr enerji böhranı ilə üzləşəcək, sabit yanacaq təchizatından asılı olan şirkətlər isə daha yüksək istehsal xərcləri ilə üzləşəcəklər. Bununla belə, marşrutları Hörmüz boğazından keçməyən neft ixrac edən ölkələr, o cümlədən Azərbaycan neft qiymətlərinin yüksəlməsindən faydalana bilər. Neft və qaz hasilatını və ixracını genişləndirən ölkələr Yaxın Şərq neftinə çıxışını itirəcək dövlətlər üçün daha cəlbedici təchizatçı ola bilər.

Nahid SALAYEV







VİDEO

İsrail Şama doğru irəliləyir - Ankara və Təl-Əviv döyüşə bilər... - VİDEO

Naxçıvan dəmiryolu ilə bağlı Rusiyadan sensasiyalı bəyanat... - VİDEO

Suriyanın indiki qəhrəmanı Colaninin əmisi Hafiz Əsədin daxili işlər naziri, Bəşərin isə... - VİDEO

Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

25.12.2024 | 08:38
Azərbaycanın qızıl əşya və “plitkaları” bazarda necə işləyir... Araşdırdıq...

24.12.2024 | 23:39
Britaniyanın Ədliyə naziri Əsədin arvadına sığınacaq vermək istəmədi....

24.12.2024 | 23:36
DİN reklamlarla bağlı vətəndaşlara xəbərdarlıq etdi - diqqətli olun...

24.12.2024 | 23:35
Taekvondo üzrə Azərbaycan çempionatının ilk günün qalibləri bunlar oldu...

24.12.2024 | 21:19
Tramp 20 yanvarda bu inanılmaz fərmanları verəcək - dünya yeni dönəmə girir...

24.12.2024 | 21:04
Kredit ittifaqları dərin böhran içindədir - sayları 109-dan 36-ya düşdü...

24.12.2024 | 20:50
Qərb Gürcüstanın dövlət adamlarının bütün aktivlərini dondurdu...

24.12.2024 | 20:34
ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılmasına hazırlıq başladı - Azərbaycan qalib gəlir

24.12.2024 | 20:19
Ermənistan gələn il Rusiyaya qarşı təsirli planlar hazırlayıb... Hədəf orbitdən tam çıxmaqdır...

24.12.2024 | 20:05
“Sədərək”, “Binə”, digər bazarların qara günləri başlayır - 2 min cərimə...

24.12.2024 | 19:51
Naxçıvanda İES "Yaşıl enerji" proqramına mane olmayacaq...

24.12.2024 | 19:43
İraq Prezidenti Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:40
Suriya erməni kilsəsi yeni hökumətə "buynuzunu" göstərməyə başladı...

24.12.2024 | 19:37
Körpə ölümləri gedərək çox təhlükəli şəkil alır...

24.12.2024 | 19:24
Tramp erməniləri qorxuya saldı, İrəvan Makrondan da əlini üzdü...

24.12.2024 | 19:20
İrakli Kobaxidze Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 19:11
Prezident biznes qanunvericiliyini dəyişdi - sahibkarlar nəyə ümid edə bilər...

24.12.2024 | 19:09
Moskvanın və bütün Rusiyanın patriarxı Kirill Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 18:57
Bayden hökuməti Bakıda Trampa çox ağır miras qoyub getmək istəyir...

24.12.2024 | 18:43
Ayın 29-dək İvanişvili sarayıma gəlməsə... Prezident hədələdi...

24.12.2024 | 18:28
Manat və dollar əmanətlərinin gəlir faizi yüksəlir - səbəblər...

24.12.2024 | 18:15
"Qarabağı verən nə Paşinyandır, nə əvvəlki 3 prezident" - həqiqət budur...

24.12.2024 | 18:07
Prezident Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun imzaladı

24.12.2024 | 18:02
Avropa qurumları Makronun "müstəmləkə cinayətlərinə" hələ inadla susur...

24.12.2024 | 17:58
Gələn il üçün ehtiyac meyarının həddi təsdiqləndi

24.12.2024 | 17:48
Bu fərman 3 milyon adamın yaşamını dəyişəcək - 2025-in ilk 3 ayında hökumətə başqa tapşırıq da verildi...

24.12.2024 | 17:41
Naxçıvan MR-in 100 illiyilə bağlı məktəb layihələri davam etdirilir... - FOTO

24.12.2024 | 17:35
Din xadimləri vahid forma geyinməkdən niyə qaçıb?..

24.12.2024 | 17:22
Ərzaq idxalına 2 milyard dollara yaxın pulumuz gedir - artım 10 faizi keçir...

24.12.2024 | 17:17
Rusiyada 9 May Qələbə paradına hazırlıqlar başladı - Şimali Koreya da dəvət olundu

24.12.2024 | 17:14
Prezident İlham Əliyev bir sıra Əsasnamələrdə dəyişiklik edilməsi haqda fərman imzalayıb

24.12.2024 | 17:11
Prezident uşaq hüquqları haqqında qanuna dəyişiklik edilməsi barədə Fərman imzaladı

24.12.2024 | 17:00
Tramp ABŞ əsgərlərini Suriyadan çıxaracaq – müşavirindən diqqət çəkən açıqlama...

24.12.2024 | 16:55
Hərbi təlim toplanışları ilə bağlı yeni qayda müəyyənləşdi

24.12.2024 | 16:50
Prezident Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki təminatı ilə bağlı dəyişikliyi təsdiqlədi

24.12.2024 | 16:45
“Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı”nın nizamnamə kapitalı 20 milyon manat artırılır

24.12.2024 | 16:41
Maya Sandu Prezident İlham Əliyevi təbrik etdi

24.12.2024 | 16:32
21 illik Şərəf və Zəfər tariximiz

24.12.2024 | 16:10
Dövlət Komitəsində vətəndaşların növbəti qəbulu keçirilib

24.12.2024 | 16:06
Putin-Tramp görüşünə hazırlıq başladı – “Bir neçə ölkədən təkliflər var”...

24.12.2024 | 16:03
Aleksey Miller Prezident İlham Əliyevə məktub göndərib

24.12.2024 | 15:40
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 15:37
Almaniya Gürcüstanda 237 milyonluq layihələri dayandırdı

24.12.2024 | 15:24
Hikmət Mirzəyev Türkiyə Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

24.12.2024 | 15:17
Ağdaşda narkotikə görə 4 nəfər həbs edildi - FOTO

24.12.2024 | 15:07
"Bizim icra etdiyimiz layihələrin dünyada misli-bərabəri yoxdur və bəlkə də olmayacaq" - Prezident

24.12.2024 | 15:02
SOCAR-dan yanacaq çatışmazlığı iddialarına cavab verdi...

24.12.2024 | 14:55
Prezident İlham Əliyev: "Gələn ildən başlayaraq Gəncədə çox böyük təmir-bərpa işləri aparılacaq"

24.12.2024 | 14:55
BMT rəsmisi: “BMU-da tanış olduğum istedadlı gənc ixtiraçılar məni heyran etdi”

24.12.2024 | 14:48
"Azərbaycan güclü dövlətdir, ləyaqətlə, vicdanla irəliyə gedən bir ölkədir" - Prezident

24.12.2024 | 14:47
Prezident: "Gələn il və ondan sonrakı illərdə idmanın inkişafı üçün nə lazımdırsa, o da ediləcək"

24.12.2024 | 14:41
"Azərbaycan idman dövləti kimi öz gücünü müxtəlif beynəlxalq yarışlarda təsdiqləyir" - Prezident

24.12.2024 | 14:15
FHN 63,9 milyonluq gəmi alır

24.12.2024 | 14:07
Orban Ukraynada müharibənin 2025-də bitəcəyinə əmindir - ya sülh, ya da tərəflərdən birinin məhvi ilə...

24.12.2024 | 13:58
Güclü lider, böyük inkişaf, TARİXİ QƏLƏBƏ!

24.12.2024 | 13:56
Ersin Tatar Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 13:51
Zəfər və inkişaf səlnaməsinin müəllifi

24.12.2024 | 13:01
Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

24.12.2024 | 12:50
Rumen Radev Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 12:47
Bölgələrdə pirotexniki vasitələrin satışı ilə məşğul olan 7 nəfər saxlandı - FOTO

24.12.2024 | 12:15
Prezident İlham Əliyevə təbriklər gəlməkdə davam edir

24.12.2024 | 12:05
Vladimir Putindən İlham Əliyevə TƏBRİK ZƏNGİ

24.12.2024 | 12:00
Azərbaycana 23 kiloqramdan artıq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb

24.12.2024 | 11:30
“Adamın dibi” şeirlər kitabının təqdimatı olub

24.12.2024 | 11:22
Türkiyədə zavod partlayıb, 12 nəfər ölüb - TƏCİLİ

24.12.2024 | 11:17
Tokayev Prezident İlham Əliyevə zəng edib

24.12.2024 | 11:15
"Narkomaniyanın mənəvi və fiziki zərərləri” tədbiri keçirilib

24.12.2024 | 11:14
Vladanka Andreyeva Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb

24.12.2024 | 11:07
"Nizami: daxili aləm" sənədli filminin təqdimatı keçirilib

24.12.2024 | 11:03
Prezident İlham Əliyev Liviya liderini təbrik etdi

24.12.2024 | 11:00
Şavkat Mirziyoyevdən İlham Əliyevə təbrik zəngi

24.12.2024 | 10:40
Türkiyədə avtobus aşıb, 2 nəfər həlak olub

24.12.2024 | 10:30
Türkiyəli şou ulduzları yeni il gecəsi fantastik pul qazanacaqlar

24.12.2024 | 10:20
Hikmət Hacıyevdən təbrik paylaşımı

24.12.2024 | 10:15
“TikTok”da təhlükəli trendə qoşulan şəxs həbs olundu

24.12.2024 | 10:10
İranda dizelin qiyməti qalxdı, ajiotaj yarandı...

24.12.2024 | 10:00
Bakının bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

24.12.2024 | 10:00
Azərbaycan Dini Konfessiyalarının Məşvərət Şurasından Prezidentə təbrik

24.12.2024 | 09:40
Dubayda 3,5 milyon dollara mənzil aldı, Devid Bekhem və Madonna ilə qonşu oldu...

24.12.2024 | 09:30
ABŞ-ın 895 milyard dollarlıq müdafiə büdcəsi təsdiqləndi - Bydendən QƏRAR

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031