İran nüvə doktrinasını dəyişir - nüvə silahı ilk hansı ölkəyə tətbiq oluna bilər...
Sədrəddin Soltan: "Fərqli vəziyyət yarandığı halda, yəni İranın nüvə silahına malik olması reallaşarsa, informasiyalar təsdiqini taparsa, ona qarşı hərbi əməliyyatlar başlaya bilər"
Son bir neçə il ərzində İranın nüvə proqramı ətrafında dünya dövlətləri çiddi muzakirələr aparır, Tehranı nüvə silahi əldə etməkdən çəkindirməyə çalışır. Lakin görünən odur ki, bu cəhdlər heç bir fayda vermir, İslam Respublikası uranın zənginləşdirilməsi prosesini davam etdirir.
Bu günlərdə isə İran parlamentinin 39 nəfərdən ibarət deputat qrupu İsraildən gələn təhlükə fonunda milli müdafiə doktrinasına yenidən baxılması və nüvə silahının hazırlanmasına icazə verilməsi xahişi ilə İslam Respublikasının Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasına rəsmi məktub göndərib. Bunu müraciətin təşəbbüskarı, deputat Həsənəli Əxlaki Əmiri deyib.
“Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasına məktub göndərilib, hazırda məktubu 39 deputat imzalayıb. Məktubun mövzusu nüvə silahı sahəsində İslam Respublikasının müdafiə doktrinasına yenidən baxılması xahişidir”, - deyə Əxlaki Amiri İranın "Didban İran" portalına şərhində bildirib.
Doğrudanmı İran nüvə silahı əldə etməyə bu qədər yaxındir? İranın nüvə silahı əldə etməsi geopolitik baxımdan mümkündürmü, Qərb və ABŞ buna imkan verərmi?
Sualımızı cavablandıran siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan bildirdi ki, İranın uranı zənginləşdirməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcuddur: "Bəzi razılaşmalara görə, İrana uranın 20 faizədək zənginləşdirməsinə icazə verilib. Bu həddin aşılması İranın anlaşmaları pozması deməkdir. İranın rəsmiləri - müxtəlif səviyyəli dövlət məmurları bununla bağlı müxtəlif bəyanatlar səsləndiriblər. Uranın İranda 60-80 faizə qədər zənginləşdirilməsinə dair fikirlər səsləndirilir. Uranın 80 faizə qədər zənginləşdirilməsi İranin kütləvi qırğın silahları hazırlamasının astanasında olması deməkdir. Bu baxımdan Əxlakinin bəyanatı İranın nüvə silahı hazırlaması üçün lazım olan urana malik olması anlamına gəlir. Ona görə də Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik (AEBA) İran hakimiyyətindən uranın zənginləşdirməsinə dair hesabat tələb etməlidir. Bütün hesabatların nəticəsi olaraq isə AEBA bu istiqamətdə fəaliyyətin şübhəli və qeyri-şəffaf olduğunu bildirib. Eləcə də ABŞ və Qərb ölkələri bəyan edir ki, İran nüvə silahı hazırlamaq istəyir və bu sahədə fəaliyyəti şübhəlidir. Ona görə də İranla "Altılıq" ölkələri arasında razılaşdırma müqaviləsinin bərpasına dair danışıqlar dayandırılıb.
Fikrimizcə, 39 deputatın müraciəti və s. bu kimi bəyanatlar İran hökumətinin nüvə silahına dair açıqlamaları təhdidedici və çəkindirici xarakter daşıyır. Çunki Tehran yaxşı bilir ki, İraqda Səddam Hüseynin hakimiyyətinin devrilməsi üçün əsas bəhanə İraqın kütləvi qırğın silahı olan kimyəvi silaha malik olmasi ilə bağlı idi. Bu baxımdan İran bu addımı atarsa, ona qarşı beynəlxalq aksiya həyata keçirilə bilər.
Məsələn, hazırda İranın sərhədlərini keçib, onun daxilində əməliyyət aparmağa heç bir bəhanə yoxdur və İran bütün sərhədləri boyu vəziyyəti nəzarətdə saxlaya bilir. Amma fərqli vəziyyət yarandıği halda, yəni İranın nüvə silahına malik olması reallaşarsa, informasiyalar təsdiqini taparsa, ona qarşı hərbi əməliyyatlar başlaya bilər. Yaxud da Tehrana qarşı sanksiyalar daha da kəskinləşə bilər. Odur ki, İran hökumətinin belə bir ağılsız addım atacağı, yəni nüvə silahı hazırlayacağı inandırıcı deyil. İran iqtidarı bu addımı atarsa, həm də rejimin sonunun çatmasını tezləşdirər. Çünki xarici müdaxilə vəziyyəti onsuz da ağir olan hakimiyyətin vəziyyətini bir qədər də pisləşdirə bilər. İranın nüvə silahı əldə etməsi, həm də onun Rusiya və Çin kimi müttəfiqlərini itirməsi deməkdur. Çünki İranın nüvə silahı əldə etməsi təsdiqlənsə, bu ölkələr onu müdafiə edə bilməyəcək. Bu baxımdan İran parlamentarilərinin müraciəti daha çox "blef" xarakteri daşıyır. Onsuz da bu hakimiyyətə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən etibar yoxdur, nüvə proqramına görə tənqid edilir. Belə olacağı halda qalan etibar və etimad da itə bilər".
Dəniz NƏSİRLİ
