ABŞ-ın Qafqaz siyasəti Ermənistanı məhvə aparır...
Qərb dünyasının, o cümlədən ABŞ-ın Cənubi Qafqazda proseslərin tənzimlənməsi, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh münasibətlərinin təmin olunması ilə bağlı ziddiyyətli mövqeyi bu gün özünü qabarıq formada büruzə verməkdədir.
Belə vəziyyətdə hesab olunur ki, Ermənistan regionda daha böyük təhdid altına düşür. Bunu erməni ekspertlər də açıq etiraf edirlər.
Bu ölkədə ekspertlər hesab edir ki, Ermənistan rəhbərliyi fəal şəkildə anti-Rusiya demarşlarını Qərbə “satmağa” çalışır. Politoloq Alen Gevondyan vurğulayır ki, Birləşmiş Ştatlar Rusiyanın mövcudluğunun qarşısını almaq və xüsusən də Ermənistanın cənubundan keçən istənilən kommunikasiyaya nəzarət etmək üçün hər şeyi edəcək. O, ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Ceyms O'Braynın son açıqlamalarını şərh edərkən deyib: “O'Brayn daha əvvəl demişdi ki, Mərkəzi Asiyadan Türkiyəyə ticarət yolları Azərbaycan və Ermənistandan keçə bilər və bu, regiondakı bütün ölkələr üçün əhəmiyyətli təkan olacaq. Eyni zamanda, buna qeyri-sülh yollarla nail olmaq üçün qərar qəbul edilərsə, ABŞ bu cür ticarət yolunun yaradılmasından qaçmaq üçün istənilən mümkün vasitələrdən istifadə etməli olacaq. İndi amerikalılar qorxurlar ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında yeni hərbi əməliyyatlar baş verərsə, Rusiyanın müdaxiləsi ola bilər və bundan sonra 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndinin icrası yalnız zaman məsələsi olacaq. Amerikalıların uzunmüddətli strategiyası Ermənistanın və xüsusən də onun cənub rayonlarının tam “derusizasiyası”dır. Və bu, təkcə Ermənistana deyil, Cənubi Qafqazın digər iki ölkəsinə də aiddir. ABŞ-ın eyni strategiyası Mərkəzi Asiya ölkələri ilə münasibətlərinə xasdır. Bu ölkələrin müstəqillik qazandıqları ilk günlərdən amerikalılar fəal və ardıcıl olaraq Rusiyanı sıxışdırmağa çalışırlar”. Eyni zamanda ekspert Rusiyanın Amerikanın bu planlarına qarşı nə dərəcədə effektiv və tez mübarizə apara biləcəyini söyləməkdə çətinlik çəkir: “Ancaq Vaşinqtonun hərəkətlərinin o qədər də uğursuz olmadığı göz qabağındadır. Buna, əsasən Moskvanın passivliyi və Ukrayna istiqaməti ilə məşğul olması kömək edir. Nəticədə bəzi Qərb siyasətçiləri Rusiya Federasiyasının Ermənistandakı mövqeyini müəyyən dərəcədə sarsıda bildiklərini düşünürlər. Biz müəyyən əsəb oyununu müşahidə edirik, tərəflər aktiv şəkildə blef edir və sövdələşirlər. Yeri gəlmişkən, bu, KTMT-nin himayəsi altında keçirilən tədbirlərdə iştirak etməyən, müxtəlif demarşlara əl ataraq Qərbə “satılmağa” çalışan Ermənistan rəhbərliyinə daha çox xasdır. Amma heç kim real siyasət prinsiplərini ləğv etməyib və gec-tez güc amili üstün olacaq”. Gevondyan qeyd edib ki, Azərbaycan Amerika strategiyasının əsas halqalarından biridir: “Yeri gəlmişkən, Azərbaycan da Ukrayna kimi Vaşinqton strateqlərinin plan və ideyalarında həmişə ABŞ-ın strateji tərəfdaşı olub. Hətta Bjezinski öz konsepsiyasında Azərbaycan amilinə xüsusi diqqət yetirirdi ki, bu da daha çox onun enerji resursları ilə bağlıdır. Ona görə də mən Senatda və ya Konqresdə müəyyən bəyanatları, qətnamələri Amerika strategiyasına təsir etməyən adi epizodlar hesab edərdim”.
Gevondyan qeyd edib ki, hazırda Amerikanın Bakını tənqid etməsinə sonuncunun bir-birini tamamlayan siyasəti və Moskva ilə fəal təmasları səbəb olur. Amma bu əlaqələr Bakının maraqlarına uyğunlaşdıqca davam edəcək. Politoloq etiraf edir ki, Vaşinqtonun Bakını ictimai tənqidi həm də Ermənistanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi yaratmaq məqsədi daşıyır: “ABŞ özü üçün Ermənistanın maraqlarının bir növ müdafiəçisi obrazı yaradır. Azərbaycan da öz növbəsində bundan Ermənistanı strateji müttəfiqi Rusiyanın gözündə nüfuzdan salmaq üçün istifadə edir”. Ekspert əmindir ki, Ermənistan hakimiyyətinin bu “pis dairədən” qurtulmaq və iki güc mərkəzi arasında toqquşma meydanına çevrilməkdən çıxmaq üçün nə bacarığı, nə də iradəsi var. Gevondyanın sözlərinə görə, Ermənistan hakimiyyəti beynəlxalq arenada subyekt olmaqdan çıxıb və onların hərəkətləri sırf situasiya xarakteri daşıyır. ABŞ-a gəlincə, onlar müəyyən mərhələdə Ermənistandan yararlanacaq, sonra onunla nə edəcəyinə qərar verəcəklər. Bu fikri amerkalı politoloq Con Varoli də təsdiq edir. ABŞ Konqresində dinləmələrə toxunan amerikalı ekspert bildirib ki, Amerika Azərbaycanı sanksiya ilə hədələyir və bu onun ənənəvi üsuludur: “Amma Azərbaycanın regionda çəkisi fərqlidir. Azərbaycan Ermənistan deyil. Biz sadəcə Azərbaycanı əldə etmək üçün Ermənistanla oynayırıq. Azərbaycanda da bunu başa düşürlər. Bizim son məqsədimiz Azərbaycanı Rusiya ilə əməkdaşlıqdan çəkindirməkdir. Məqsəd Ermənistana kömək deyil, bunu qəti şəkildə bildirirəm. Bağışlayın, mənim erməni xalqına böyük hörmətim var, amma sizdə bizə lazım olanlar yoxdur. Amma Azərbaycanda bizim istədiyimiz çox şey var. ABŞ hər iki tərəflə oynamağı sevir. Biz indi həm Azərbaycan, həm də Ermənistanla siyasi oyun oynayırıq. Açığı, bu gün bizə regionda münaqişənin davam etməsi sərfəlidir. Çünki münaqişə uzandıqca öz şərtlərimizi diqtə edirik. Yaxın Şərqə baxın, İsrail-Fələstin münaqişəsi 70 ildir davam edir. Özünüz fikirləşin, bizim üçün bu məsələni 70 il ərzində həll etmək bu qədər çətindir? Yox, sadəcə münaqişənin həlli bizim maraqlarımıza uyğun deyil. Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsində də eyni ssenari təkrar olunur”.
Nahid SALAYEV
