Vaşinqtonun Ankaraya F-16 şərti - Türkiyə ABŞ-ın ikiüzlülüyünü açdı...
ABŞ Türkiyədən Azərbaycana Qarabağın azad edilməsi üçün verdiyi dəstəyi kəsməsini tələb edib. Bu barədə qardaş ölkənin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) sözçüsü Ömer Çelik mətbuat konfransı zamanı bildirib.
O qeyd edib ki, Vaşinqton bunu sözügedən dövrdə F-16-ların Türkiyəyə göndərilməsi üçün şərt olaraq irəli sürüb. Çelik bəyan edib ki, Türkiyə Azərbaycan və Ermənistan arasında davam edən müzakirələrin sülh razılaşmasına gətirib çıxarmasını istəyir.
Beləliklə, açıqlanan bu məlumat ABŞ-ın Azərbaycana, elə Türkiyəyə qarşı da qərəzli münasibətinin daha bir təzahürüdür. ABŞ-nin ölkəmizə qarşı aşkar qərəzi, absurd yanaşması ilk növbədə iki ölkə arasında strateji münasibətlərə ciddi zərbə vurmaqla yanaşı, həm də Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasına əvvəldən maneə yaradıb. Məlum həqiqətdir ki, torpaqlarımızın işğaldan azad olunması rəşadətli ordumuzun əsgər və zabitlərinin qanı bahasına başa gəlib. Türkiyə Azərbaycana yalnız siyasi və mənəvi dəstək verib və bunu ABŞ başda olmaqla bütün dünya bilir. Sadəcə, Türkiyənin Azərbaycana verdiyi mənəvi və siyasi dəstək Azərbaycanın qələbəsini daha inamlı və dönməz edib. Türkiyə bütün dünyaya sübut etdi ki, Azərbaycan tək deyil və onun arxasında böyük güc dayanıb. Müharibənin 44 günündə hər gün ölkəmizə xaricdən böyük təzyiq olub. Bu təzyiqlərin dəf edilməsi və qələbəyə inamla addımlağımızı təmin edən prezident İlham Əliyevin güclü siyasi iradəsi və Türkiyədən olam həmkarı Rəcəb Tayyip Ərdoğanın hər zaman Azərbaycanın yanında olaraq dünyaya sələndirdiyi mesajları olub. Düşmən Azərbaycanın rəşadətli ordusu qarşısında ram edilib. Müharibə günlərində və ondan sonra atılan addımlar bir daha sübut etdi ki, bir millət iki dövlət olan Azərbaycanla Türkiyə dar gündə də, xoş gündə də çiyin-çiyinə dayanırlar. Müharibədən dərhal sonra işğaldan azad olunmuş ərazilərdə başlanan abadlıq-bərpa işlərində ilk iştirak edən məhz qardaş ölkənin şirkətləri oldu. Həmin şirkətlər bu gün də o ərazilərdə öz işlərini şərəflə yerinə yetirirlər. Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı və əməkdaşlığının bütün sahələr üzrə davamlı inkişaf etdirilməsinə nail olan prezident İlham Əliyevlə Türkiyə dövlət başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dövlətlərarası səviyyədə olduğu kimi, şəxsi münasibətlərdə də əsl qardaşlıq nümayiş etdirmələri olduqca dəyərlidir. Bu fonda prezident İlham Əliyev müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə həmişə qardaş ölkəyə birmənalı dəstək verməyin əsl örnəyini nümayiş etdirib. Dövlət başçısının qeyd etdiyi kimi, Türkiyə-Azərbaycan dostluğu sarsılmazdır, əbədidir. Bunu ABŞ bildiyi halda məsələyə fərqli rakurslardan yanaşmağa cəhd edir. Elə bu müstəvidə də bir sıra amerikalı konqresmen və dövlət rəsmiləri erməni diasporunun və lobbisinin əlində alətə çevriliblər. Xüsusilə Qarabağdakı separatçı rejim özünü buraxdığını elan etdikdən sonra ABŞ-ın onu müdafiə etməsi beynəlxalq hüquq normalarının açıq-aşkar tapdanmasıdır. Sözdə ərazi bütövlüyümüzü və suverenliyimizi tanıyan ABŞ ölkəmiz ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tam bərpa etdikdən sonra Azərbaycana qarşı qeyri-dost addımlarını intensivləşdirməklə ikiüzlü siyasət yeritdiyini nümayiş etdirir.
Görünən odur ki, ABŞ hətta öz müttəfiqləri ilə təzyiq dilində danışır, təhdid edir. Bu səbəbdəndir ki, ABŞ F-16, F-35 qırıcı təyyarələri ilə bağlı Türkiyəyə münasibətdə ikiüzlü siyasət yürüdür. Əslində, ABŞ bu xüsusda tamamilə məkrli siyasət yürüdür. Türkiyə ABŞ-dan heç bir şərt və məhdudiyyət olmadan F-16-ların alınmasını istəyir. F-16-lar hazırda Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin əsas zərbə qüvvəsidir. 1987-ci ildə Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin inventarına daxil edilən və Türk Təyyarə Sənayesi Anonim Şirkəti tərəfindən böyük ölçüdə istehsal olunmağa başlayan F-16-ların müxtəlif modelləri var. İlk modeli “Blok 1” olan bu döyüş təyyarələrinin ən son modelləri “Blok 70/72”lərdir. Türkiyənin aldığı ilk F-16-lar “Blok 30” modeli olub. Hazirda Türkiyə ordusunun inventarında, demək olar ki, hamısı lisenziya ilə Türkiyədə istehsal olunan 235-dən çox F-16 “Fighting Falcon” təyyarəsi var. Bunlar “Blok 30”, “Blok 40”, “Blok 50” və “Blok 50+” konfiqurasiyasındadırlar. Ölkənin ən müasir F-16-ları təxminən 10 ildir istifadə edilən “Blok 50+”, ən qədimi isə ortalama 30 yaşında olan “Blok 30”lardır. Türkiyə bu təyyarələrin modernləşmiş versiyasını istəsə də ABŞ indiyə kimi prosesə əngəl yaradır. Yeni versiya olan “Blok 70” və ya F-16V son zamanlarda ön plana çıxan ən yeni F-16 konfiqurasiyasıdır. Digər F-16 konfiqurasiyasındakı təyyarələr 4-cü, F-16V isə 4++ nəsil hesab edilir. 2015-ci ildə ilk uçuşunu həyata keçirən F-16V hazırda bir çox ölkə tərəfindən istifadə edilir.
Təyyarələr həm aparat, həm də proqram təminatında F-35 və F-22 radarlarına bənzəyən APG-83 adlı radarı ilə təchiz edilib. Amma ABŞ bunun Türkiyəyə verilməsini əngəlləyir. Xatırladaq ki, Türkiyə ABŞ-la ortaq istehsal prosesinə qoşulduğu F-35 proqramından çıxarılandan sonra yeni F-16 döyüş təyyarələri almaq və mövcud olanları yeniləmək üçün ABŞ-a müraciət edib. Bundan əvvəl isə F-35-lər alınandan sonra Blok 30 F-16-ların 2035-ci ilə qədər mərhələli şəkildə ləğv edilməsi nəzərdə tutulurdu. Çünki kifayət sayda yeni təyyarə alındıqda köhnə modellərin təkmilləşdirilməsi və istifadəsi baha başa gəlir. Ancaq Türkiyənin F-35 proqramından çıxarılması modernləşdirmə məsələsini bir daha önə çıxardı. Amma ABŞ bu prosesdə hələ də əngəl yaradır. Ankara hələ F-35 layihəsinə daxil olduğu 2010-cu ildə və 2020-ci illərdə F-35-lərlə inteqrasiyada işləyə biləcək 5-ci nəsil yerli döyüş təyyarəsi üzərində işləməyə başladığını açıqlamışdı. Ankaranın Rusiyadan NATO sistemlərinə uyğun gəlməyən uzunmənzilli hava hücumundan müdafiə raketləri olan S-400-lər almaq qərarı onun F-35 proqramından çıxarılmasıyla nəticələnəndən sonra Türkiyənin gələcəkdə 5-ci nəsil döyüş təyyarələrinə sahib olması üçün yerli istehsalın yaradılması əsas diqqət mərkəzindədir. Onda ABŞ kimi ölkələrə Türkiyənin də ehtiyacı olmayacaq.
Tahir TAĞIYEV
